SKAI.GR | Deutsche Welle

Ανταπόκριση από το Βερολίνο

Όλα είναι έτοιμα για την αναχώρηση του καγκελάριου Φρίντριχ Μετρςγια τις ΗΠΑ, όπου αύριο θα έχει την πρώτη επίσημη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Το ταξίδι του Φρίντριχ Μερτς προετοιμάζεται πυρετωδώς από το επιτελείο του στη γερμανική πρωτεύουσα εδώ και καιρό σε όλα τα επίπεδα.

Πάση θυσία, ακόμα και τα ήσσονος σημασίας επικοινωνιακά ατοπήματα στο Οβάλ Γραφείο, θα πρέπει να αποφευχθούν, σε μια περίοδο κατά την οποία οι σχέσεις Βερολίνου και Ουάσινγκτον κλυδωνίζονται, όπως ανέφερε ο Γερμανός υπ. Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ στο προοίμιο της συνάντησης Μερτς-Τραμπ σε εκδήλωση στο Βερολίνο.

«Ο τόνος στις γερμανοαμερικανικές σχέσεις είναι πιο σκληρός από ποτέ», ανέφερε ο Βάντεφουλ, ο οποίος πρόσφατα συναντήθηκε με τον Αμερικανό υπ. Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Κάθε λέξη δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ μετρά, όπως και η σημειολογία κάθε εικόνας που θα σταλεί στον πλανήτη. Η συνέντευξη Τύπου Τραμπ-Ζελένσκι που κατέληξε σε φιάσκο έχει γραφτεί ήδη στην ιστορία ως παράδειγμα προς αποφυγή για τέτοιες συνεντεύξεις, ειδικά εν καιρώ πολέμων.

«Keep it short»

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο γερμανικό δίκτυο WDR ο καγκελάριος Μερτς έδωσε ένα πρώτο στίγμα για το πώς είναι το κλίμα μεταξύ των δύο ηγετών. «Είναι σημαντικό να μη μιλάς με τον Τραμπ για πολύ, να είσαι σύντομος και να τον αφήσεις να μιλήσει», είχε δηλώσει ο Μερτς παραπέποντας στο αγγλοσαξονικό μοντέλο του «keep it short».

Ο Μερτς αποκάλυψε ότι σε κάθε δύο με τρεις φράσεις ο Αμερικανός πρόεδρος έβρισκε τα πάντα «great» και τόνισε ότι: «πρέπει να προσαρμόσει κανείς την προσέγγισή του στον Τραμπ, πρέπει να δουλέψεις μαζί του. Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να κάνουμε τους εαυτούς μας μικρότερους από ό,τι είμαστε».

Η Ουκρανία σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Σύμφωνα με τις αναλύσεις στον γερμανικό Τύπο και τις δηλώσεις Χριστιανοδημοκρατών από τον στενό κύκλο του Μερτς, το ταξίδι αυτό θεωρείται ως μια μεγάλη πρόκληση εξαιτίας της κρισιμότητας της χρονικής συγκυρίας: μετά την ουκρανική αντεπίθεση, τον «Ιστό της Αράχνης»,στον απόηχο της διπλωματικής κινητικότητας για το Ουκρανικό στον Βόσπορο αλλά και τη γερμανική δέσμευση προ ημερών στην καγκελαρία παρουσία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι για συμπαραγωγή όπλων μεγάλου βεληνεκούς από τις δύο χώρες.

Την Τετάρτη ο Γερμανός υπ. Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ μετά από συνάντηση που είχε με τον Πολωνό ομόλογό του Ράντοβαν Σικόρσκι τάχθηκε υπέρ της άσκησης περισσότερης πίεσης στη Μόσχα ακόμα και με ένα 18ο πακέτο κυρώσεων. Όπως είπε, «οι πρόσφατες συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη κατέδειξαν ότι η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για μια ειρηνευτική λύση».

Ταυτόχρονα, λίγο πριν από τη συνάντηση Μερτς και Τραμπ, ο Γερμανός υπ. ΆμυναςΜπόρις Πιστόριους εξήγγειλε από τις Βρυξέλλες και τη συνάντηση της Ομάδας Επαφής για την Ουκρανία (Σχήμα Ραμστάιν) την πρόθεση της Γερμανίας για περαιτέρω ενίσχυση της ουκρανικής αεράμυνας.

Αμυντικές δαπάνες στο 5% και δασμοί

Ένα βασικό θέμα που αναμένεται να βρεθεί στην ατζέντα είναι η αύξηση των νατοϊκών αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, κάτι για το οποίο οι ΗΠΑ πιέζουν εδώ και καιρό και τη Γερμανία. Η νέα γερμανική κυβέρνηση, μολονότι δεν έχει καταρτίσει ακόμη προϋπολογισμό για το 2025 και 2026, φαίνεται να το εξετάζει, μαζί και με τη συνολική αναβάθμιση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων. Ημερομηνία σταθμός θεωρείται η διετία 2029-2030, διότι τότε θεωρούν εμπειρογνώμονες ότι η Ρωσία θα είναι σε θέση να επιτεθεί σε νατοϊκό έδαφους. Ένα θεωρητικό σενάριο, που όμως φαίνεται να καθορίζει την αμυντική ατζέντα της Γερμανίας.

Στο έτερο κρίσιμο πεδίο, αυτό των δασμών, η Γερμανία φαίνεται έτοιμη να διαπραγματευτεί ανοιχτά με τον Τραμπ, παρά το γεγονός ότι στην πράξη ο Μερτς δεν διαθέτει πολλά περιθώρια, γιατί η εμπορική πολιτική εμπίπτει στην αρμοδιότητα της ΕΕ. Η Γερμανία όμως, όπως σημειώνει ο Κρίστοφ Χάζελμπαχ της DW, είναι ένα «εμπορικό έθνος»που πλήττεται σκληρά από τους αμερικανικούς δασμούς στον ευρωπαϊκό χάλυβα και το αλουμίνιο. Ο Μερτς σύμφωνα με αναλυτές θα ζητήσει συμβιβασμό επί ίσοις όροις με τον Τραμπ.

Όσο για την κατάσταση στη Γάζα και τη Μέση Ανατολή, μένει να φανεί αν ο Μερτς κρατήσει τον λόγο του, ήτοι αν παραμείνει πιστός στις διατυπώσεις των τελευταίων εβδομάδων περί κόκκινης γραμμής ως προς τη μη τήρηση του διεθνούς δικαίου. Παρά την αυξανόμενη πίεση που ασκείται στη γερμανική κυβέρνηση πάντως, ο Γερμανός υπ. Εξωτερικών σήμερα από το βήμα της γερμανικής βουλής διεμήνυσε ότι η Γερμανία θα συνεχίσει να στηρίζει το Ισραήλ και στρατιωτικά και ότι μεταξύ φίλων πρέπει να ασκείται κριτική.

Μόλις τέσσερις εβδομάδες συμπληρώνει στην καγκελαρία ο Φρίντριχ Μερτς, αλλά ελάχιστες ήταν μέχρι τώρα οι δημόσιες εμφανίσεις του στο Βερολίνο. Ο χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος παραμένει διαρκώς εν κινήσει: Παρίσι, Βαρσοβία, Βρυξέλλες, Κίεβο, Ρώμη, Τίρανα, Βίλνιους, Τούρκου και τώρα Ουάσιγκτον, για να ακολουθήσει η σύνοδος κορυφής των G7 στην Αλμπέρτα του Καναδά.

Πολλοί μιλούν ήδη για έναν «καγκελάριο Εξωτερικών», ο οποίος παίρνει το παιχνίδι επάνω του σε μείζονα διεθνή ζητήματα. Μάλλον θα δυσκολευθεί να αφήσει ένα δικό του αποτύπωμα ο νέος υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ, αν και είναι η πρώτη φορά από το 1966 που οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) αναλαμβάνουν το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο.

Υπουργός στη «σκιά» του καγκελάριου

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που ένας χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Δύσκολο έργο είχαν ως υπουργοί Εξωτερικών τόσο ο σοσιαλδημοκράτης Χάικο Μάας, όσο και ο φιλελεύθερος Κλάους Κίνκελ στη σκιά της Άνγκελα Μέρκελ και του Χέλμουτ Κολ, αντιστοίχως.

Ακόμη πιο επιβλητική ήταν η πρωτοκαθεδρία του πρώτου σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Βίλυ Μπραντ, ο οποίος στα τέλη της δεκαετίας του '60 εξελέγη με σύνθημα «Να τολμήσουμε περισσότερη Δημοκρατία», αλλά τελικά έμεινε στην ιστορία για τους χειρισμούς στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και κυρίως για την περίφημη «Οστπολιτίκ», που έβαλε τα θεμέλια για την υπέρβαση του Ψυχρού Πολέμου.

Η διαφορά είναι ότι σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις ένας (ή μία) καγκελάριος απολάμβανε τις δάφνες της εξωτερικής πολιτικής προς το τέλος της θητείας. Μάλιστα έπαιρνε δύναμη από τη διεθνή απήχηση και αναγνώριση, για να αντισταθμίσει τη φθορά της εξουσίας εντός συνόρων και να εξορκίσει την «κατάρα της δεύτερης τετραετίας».

Κρίσιμοι οι επόμενοι μήνες

Στην περίπτωση του Φρίντριχ Μερτς ανακύπτει το ερώτημα, μήπως τυχόν συμβεί το αντίθετο και απευκταίο. Μήπως δηλαδή οι αντιξοότητες της εξωτερικής πολιτικής (από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον συγχρωτισμό με ηγέτες τύπου Ντόναλντ Τραμπ μέχρι τις απρόβλεπτες σχέσεις με την Κίνα) προκαλέσουν φθορά σε μία κυβέρνηση που ακόμη δεν έχει προλάβει καν να ασχοληθεί με την εσωτερική ατζέντα, για την οποία ωστόσο εξελέγη στις εκλογές του Φεβρουαρίου- δίνοντας μάλιστα την υπόσχεση να παρουσιάσει απτά αποτελέσματα ως το καλοκαίρι.

Ως «απτά αποτελέσματα» μάλλον δεν αρκούν τα μετεκλογικά δωράκια σε συγκεκριμένες κατηγορίες ψηφοφόρων, όπως η επαναφορά του μειωμένου ΦΠΑ 7% στην εστίαση που ανακοινώθηκε πρόσφατα. Ούτε η σκληρή γραμμή στην παροχή ασύλου, που αγοράζει πολιτικό χρόνο παραπέμποντας τα νομικά αντεπιχειρήματα στις ευρωπαϊκές καλένδες.

Χρειάζονται πιο ηχηρές παρεμβάσεις. Το αργότερο μέχρι τον Μάρτιο του 2026, οπότε οι τοπικές εκλογές στη Βαυαρία και τη Ρηνανία-Παλατινάτο θα κρίνουν πολλά. Όχι μόνο για την αποδοχή της Κεντροδεξιάς από τους ψηφοφόρους, αλλά και για τις ισορροπίες δυνάμεων στο αποκαλούμενο «Ομοσπονδιακό Συμβούλιο», την Άνω Βουλή της Γερμανίας, που έχει δικαίωμα βέτο σε κρίσιμα νομοσχέδια.

Ανταπόκριση από τη Ρώμη

Σύμφωνα με τον ιταλικό Tύπο, ήταν μια «συνάντηση συμφιλίωσης». Η συνομιλία της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι με τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν χθες βράδυ στο Κυβερνητικό Μέγαρο της Ρώμης, Παλάτσο Κίτζι, διήρκεσε σχεδόν τέσσερις ώρες.

Μια ουσιαστική προσπάθεια με στόχο να ξεπερασθούν οι διαφορές -ή τουλάχιστον να περιοριστούν όσο περισσότερο γίνεται- σε κύριας σημασίας θέματα, όπως το Ουκρανικό, η κατάσταση στη Μέση Ανατολή και οι σχέσεις της Ευρώπης με την κυβέρνηση Τραμπ.

Σε σημερινή της ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Μελόνι χαρακτήρισε τη συνάντηση «ιδιαίτερα χρήσιμη για να ενισχυθεί ο διάλογος και ο συντονισμός της Ιταλίας και της Γαλλίας, ενώπιον των ολοένα αυξανόμενων κοινών προκλήσεων».

Ουκρανικό, εμπορικοί δασμοί και Γάζα

Σε ό,τι αφορά το Ουκρανικό, σύμφωνα με πληροφορίες, η Ιταλία επανέλαβε την ικανοποίησή της για το ότι στην παρούσα φάση δεν υπάρχει πρόθεση να αποσταλούν Ευρωπαίοι στρατιώτες. Η Ρώμη και το Παρίσι επέμειναν στην ανάγκη να επιτευχθεί «μια διαρκής και μόνιμη ειρήνη». Οι τόνοι έπεσαν, αλλά είναι σαφές ότι η Μελόνι θα συνεχίσει να βρίσκεται σε σαφώς στενότερη επαφή και συντονισμό με τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ τόσο για το Ουκρανικό, όσο και με την ελπίδα να μπορέσει να βρεθεί μια κάποια λύση στο πρόβλημα των εμπορικών δασμών.

Οι θέσεις των δύο χωρών, όπως προέκυψε μετά από την αναλυτική συζήτηση στο Μέγαρο Κίτζι, είναι πιο κοντά σε ό,τι αφορά τη στήριξη της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, τη γραφειοκρατική απλοποίηση, καθώς και τη στήριξη του τομέα παραγωγής αυτοκινήτων. Σε ό,τι αφορά την κατάσταση στη Λωρίδα της Γάζας, η Ιταλίδα πρωθυπουργός δεν έχει καταδικάσει άμεσα την όλη στρατηγική της κυβέρνησης Νετανιάχου. Τάσσεται υπέρ της λύσης των «δύο κρατών για δύο λαούς», αλλά δεν υπάρχει πρόθεση για αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους, τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον.

Δέσμευση για κοινή προσπάθεια

Η κύρια δέσμευση της χθεσινοβραδινής συνάντησης είναι ότι θα καταβληθεί κοινή προσπάθεια, με στόχο των συντονισμό των θέσεων των δύο χωρών σε ό,τι αφορά την οικονομική και εμπορική ασφάλεια της Ένωσης, αλλά και τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Μελόνι, δηλαδή, είναι πιθανό να σταματήσει να κατηγορεί τον Μακρόν για «υπερβολικά πρωταγωνιστική παρουσία» και εκείνος να πάψει να απαντά, έμμεσα, ότι η Ιταλία ευθύνεται για διάδοση ψευδών ειδήσεων. Οι εντάσεις περιορίζονται και -όπως αναφέρουν πολλοί σχολιαστές- το αποτέλεσμα αυτό φέρεται να οφείλεται και σε μια «άτυπη διαμεσολάβηση» του Γερμανού καγκελάριου, Φρίντριχ Μερτς.

Ανταπόκριση από τις Βρυξέλλες

«Πράσινο φως» στη Βουλγαρία να γίνει το 21ο μέλος της Ευρωζώνης έδωσε σήμερα η Κομισιόν, καθώς έκρινε ότι η χώρα είναι έτοιμη να υιοθετήσει το κοινό νόμισμα από την 1η Ιανουαρίου 2026. Πρόκειται για σημαντικό ορόσημο και αποφασιστικό βήμα στο ταξίδι της Βουλγαρίας για την ένταξή της στην Ευρωζώνη, που καλύπτει ήδη 350 εκ. Ευρωπαίους πολίτες, στη βάση της έκθεσης σύγκλισης της χώρας του 2025.

Η έκθεση διαπιστώνει ότι η Βουλγαρία πληροί τα τέσσερα κριτήρια ονομαστικής σύγκλισης, τα οποία αποσκοπούν να διασφαλίσουν ότι μια χώρα είναι έτοιμη να υιοθετήσει το ευρώ και ότι η οικονομία της είναι επαρκώς προετοιμασμένη. Η σχετική νομοθεσία της βαλκανικής χώρας κρίνεται επίσης συμβατή με τις απαιτήσεις της Συνθήκης και του Καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Η προοπτική υιοθέτησης του ευρώ δεν βρίσκει πάντως σύμφωνους όλους τους πολίτες. Χαρακτηριστικές ήταν οι κινητοποιήσεις το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Σόφια διαδηλωτών, που πρόσκεινται στα εθνικιστικά κόμματα. Δημοσκόπηση που διεξήγαγε η εταιρεία Myara κατέδειξε μάλιστα ότι οι μισοί από τους ερωτηθέντες αντιδρούν στην ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη.

«Το ευρώ αποτελεί απτό σύμβολο της ευρωπαϊκής δύναμης και ενότητας»

Έναντι αυτών των αντιδράσεων η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε σήμερα τα πλεονεκτήματα της υιοθέτησης του ευρώ από τη Βουλγαρία. «Το ευρώ αποτελεί απτό σύμβολο της ευρωπαϊκής δύναμης και ενότητας» τόνισε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν.

Απευθυνόμενη στους Βούλγαρους πολίτες εξήγησε ότι «χάρη στο ευρώ, η οικονομία της Βουλγαρίας θα ενισχυθεί, με περισσότερες συναλλαγές με τους εταίρους της Ευρωζώνης, άμεσες ξένες επενδύσεις, πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ποιοτικές θέσεις εργασίας και πραγματικά εισοδήματα».

Ανησυχίες και επόμενα βήματα

Οι ανησυχίες των πολιτών της Βουλγαρίας ενδεχομένως να σχετίζονται με την οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας γειτονικών της χωρών, όπως η Ελλάδα. Οι επιπτώσεις της ελληνικής κρίσης άγγιξαν άλλωστε και τη χώρα τους, καθώς μειώθηκαν δραματικά οι ελληνικές επενδύσεις στη χώρα.

Τα επόμενα «βήματα» έως την τελική ένταξη της Βουλγαρίας αφορούν σχετική απόφαση από το Συμβούλιο της ΕΕ, ενώ θα έχουν προηγηθεί συζητήσεις στο Eurogroup και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθώς και μια σχετική γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

«Η Βουλγαρία θα πάρει τη θέση που της αξίζει στη διαμόρφωση των αποφάσεων στην καρδιά της ζώνης του ευρώ. Συγχαρητήρια, Βουλγαρία!» υπογράμμισε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Πράγματι, η θέση της χώρας στη διαμόρφωση των αποφάσεων στην Ευρωζώνη αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό επιχείρημα έναντι των Βούλγαρων πολιτών που αντιδρούν στην υιοθέτηση του ευρώ.

Πολλοί περίμεναν με μεγάλη ανυπομονησία την ακρόαση του Γάλλου δισεκατομμυριούχου Πιέρ Εντουάρ Στεράν. Κατά την εξέλιξη της διαδικασίας επρόκειτο να αποκαλυφθούν λεπτομέρειες σχετικά με ένα «πραγματικό οικοσύστημα άλωσης της πολιτικής σκηνής», όπως είχε αναφέρει ένα μέλος της κοινοβουλευτικής εξεταστικής επιτροπής.

Ο μεγαλοεπιχειρηματίας θα απαντούσε σε ερωτήσεις αναφορικά με το πρότζεκτ Périclès, μέσω του οποίου έχει επενδύσει περί τα 30 εκατομμύρια ευρώ σε διάφορες πρωτοβουλίες, οι οποίες προωθούν βαθιά συντηρητικές αξίες. Ο Γάλλος όμως δεν έδωσε ποτέ το παρών στην αίθουσα.

«Χθες ο κύριος Στεράν μας ενημέρωσε πως ήθελε να συνδεθεί μέσω βίντεο – για λόγους ασφαλείας», δήλωσε ο Τομάς Σαζενάβ, βουλευτής του κυβερνητικού συνασπισμού "Ensemble!” και πρόεδρος της επιτροπής. «Απάντησα πως είχαμε λάβει μέτρα ασφαλείας, όπως αυτά που υπάρχουν για τους βουλευτές, οι οποίοι δέχονται συχνά απειλές».

Ο Σαζενάβ απογοητεύτηκε από αυτήν την «τακτική κωλυσιεργίας», διότι τώρα δεν μπορεί να εξεταστεί το κατά πόσο το πρότζεκτ Périclès παραβιάζει ή όχι τη γαλλική νομοθεσία σχετικά με τη χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων.

Ο Στεράν πάντως δεν είναι ο μοναδικός δισεκατομμυριούχος που προσπαθεί να μετατοπίσει τη γαλλική κοινή γνώμη προς τα δεξιά. Αυτός είναι και ο λόγος που πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν αυστηροποίηση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου.

Ένα «εκκολαπτήριο» δεξιών πρωτοβουλιών

Ο γενικός διευθυντής του πρότζεκτ Périclès πάντως εμφανίστηκε στη δική του ακρόαση μία εβδομάδα πριν. «Η χώρα μας είναι σε κρίσιμη οικονομική, κοινωνική και ηθική κατάσταση», τόνισε στην επιτροπή ο Αρνό Ρερόλ. «Εμείς είμαστε ένα εκκολαπτήριο για μεταπολιτικά πρότζεκτ στα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Μέχρι τώρα έχουμε υποστηρίξει λιγότερο από το 15% των 600 αιτήσεων».

Σε αυτά ανήκουν το ακροδεξιό περιοδικό "L'Incorrect” και το «Παρατηρητήριο για την απο-αποικιοποίηση». Ο Ρερόλ αναφέρθηκε μονάχα σε ένα μέρος των πρότζεκτ του Périclès. Προσέθεσε δε πως το Périclès δεν χρηματοδοτεί κανέναν υποψήφιο – κάτι που βάσει της γαλλικής νομοθεσίας επιτρέπεται μόνο για τα κόμματα.

Το Périclès είναι «πρόβλημα για τη δημοκρατία»

Ο Πιέρ-Υβ Κανταλέν θεωρεί πως οι δηλώσεις του Ρερόλ είναι συγκεχυμένες. Ο βουλευτής του ακροαριστερού κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία είναι αντιπρόεδρος της εξεταστικής επιτροπής. «Η εφημερίδα L'Humanité έχει δημοσιεύσει ένα εσωτερικό έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο το πρότζεκτ Périclès επιδιώκει να βοηθήσει το ακροδεξιό RN να επικρατήσει σε 300 πόλεις ανά τη Γαλλία στις τοπικές εκλογές του 2026», δηλώνει ο Κανταλέν στην DW.

Ο Ρερόλ μάλιστα παραδέχτηκε κατά την ακρόασή του πως το έγγραφο είναι αυθεντικό – το χαρακτήρισε ωστόσο ως «ξεπερασμένο». Σύμφωνα με το έγγραφο, πρόκειται να δαπανηθούν 150 εκατομμύρια ευρώ σε βάθος δέκα ετών για τον περιορισμό του ισλαμισμού, της μετανάστευσης και της έμφυλης ιδεολογίας – με το βλέμμα στραμμένο και στην επικράτηση στις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του 2027. Ο επικεφαλής του RN, Ζορντάν Μπαρντελά, και η υποψήφια του RN για την προεδρία, Μαρίν Λεπέν, θεωρούνται «έμπιστα άτομα».

«Είναι πρόβλημα για τη δημοκρατία, όταν τέτοιου είδους δισεκατομμυριούχοι ανακατεύονται στην πολιτική ζωή», υπογραμμίζει ο Κανταλέν – και δεν αναφέρεται μόνο στον Στεράν. Στη Γαλλία το 80% του καθημερινού Τύπου ανήκει σε 11 δισεκατομμυριούχους, των οποίων οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί συγκεντρώνουν συνολικά πάνω από το 50% της τηλεθέασης και της ακροαματικότητας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και ο Βινσέν Μπολορέ, ο οποίος «ασκεί μεγάλη επιρροή με τα μέσα ενημέρωσής του, […] τα οποία προωθούν δεξιές αντιλήψεις, τις οποίες μάλιστα αναπαράγουν και άλλα μέσα», εξηγεί ο Κανταλέν.

Αυτό το φαινόμενο είναι κάτι το πρωτοφανές, διότι μέχρι τώρα οι πάμπλουτοι επιχειρηματίες αγόραζαν μέσα ενημέρωσης για να ασκήσουν πολιτικές πιέσεις και κατ' επέκταση να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Τώρα όμως το πράττουν με έναν εντελώς διαφορετικό σκοπό: την προώθηση μίας συγκεκριμένης ιδεολογίας.

«Οι δημοσιογράφοι αυτολογοκρίνονται»

Η συγκέντρωση των μέσων ενημέρωσης στα χέρια λίγων επιχειρηματιών έχει σοβαρές προεκτάσεις. «Επικρατεί μία αυτολογοκρισία στους δημοσιογράφους αναφορικά με αυτούς τους δισεκατομμυριούχους», λέει στην DW ο Αμορί ντε Ροσεγκόντ, δημοσιογράφος που ασχολείται με το οικονομικό ρεπορτάζ στο περιοδικό Stratégies και τον ραδιοφωνικό σταθμό RFI.

Επιπλέον, ο Μπαλορέ και ο Στεράν ένωσαν τις δυνάμεις τους προσφάτως και φαίνεται να επιδιώκουν μία δεξιά ένωση, δηλαδή μία ενωμένη συντηρητική πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων με το RN. Και όσοι τολμούν να μιλήσουν ανοιχτά κατά των μέσων ενημέρωσής τους βρίσκονται στο στόχαστρο και δέχονται λεκτική βία, ακόμα και απειλές κατά της ζωής τους.

Ο Κανταλέν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας πως είναι επιτακτική ανάγκη «η θέσπιση νόμων κατά της συγκέντρωσης μέσων ενημέρωσης στην αγορά». Κατά τη βουλευτή του συνασπισμού Ensemble!, Ελεονόρ Καρουά, η οποία είναι και αυτή μέλος της εξεταστικής επιτροπής, δεν είναι λύση η θέσπισης νέας νομοθεσίας. «Ο τρόπος να καταπολεμήσουμε πρότζεκτ όπως το Périclès είναι να τα αποκαλύψουμε δημοσίως», δηλώνει στην DW. «Γι' αυτό και ο Στεράν δεν ήρθε στην ακρόαση». Ο δισεκατομμυριούχος απειλείται τώρα με δύο χρόνια φυλάκιση και χρηματική ποινή ύψους 7.500 ευρώ.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Η αγάπη των Γερμανών για τα μετρητά είναι γνωστή, ίσως και μοναδική στην Ευρώπη. «(Nur) Bares ist Wahres» λέει ένα παραδοσιακό απόφθεγμα, που σημαίνει: «(Μόνο) τα μετρητά είναι αληθινά». Παρά την πρόοδο της τεχνολογίας, πολλοί ειδικοί σε χρηματοοικονομικά ζητήματα εξακολουθούν να δίνουν μία παραδοσιακή συμβουλή: πληρώστε όσο μπορείτε με μετρητά, έτσι αντιλαμβάνεστε πόσα χρήματα ξοδεύετε και διατηρείτε μία καλύτερη εποπτεία στις δαπάνες, κάτι που δεν συμβαίνει όταν οι πληρωμές γίνονται μέσω κάρτας ή instant payment.

Κάποιοι προτιμούν να πληρώνουν μετρητά για να μην αφήνουν κατά τις ηλεκτρονικές τους συναλλαγές ίχνη, τα οποία οδηγούν σε «βομβαρδισμό» με διαφημιστικά μηνύματα. Άλλοι καταφεύγουν στα μετρητά γιατί έχουν δυσκολίες με την τεχνολογία. Δεν λείπουν και εκείνοι που προτιμούν τα μετρητά για «πονηρούς» σκοπούς (γι' αυτό, με βάση οδηγία της ΕΕ, η Γερμανία είναι υποχρεωμένη να επιβάλει περιορισμούς σε πληρωμές με μετρητά από το 2026).

Σχεδόν 400 δις € στο «στρώμα»

Ως εδώ ευεξήγητο το φαινόμενο. Ωστόσο, τα στοιχεία που ανακοίνωσε προ ημερών η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας, η περίφημη «Μπούντεσμπανκ», μάλλον εξέπληξαν και τους ίδιους τους τραπεζίτες: σε 395 δισεκατομμύρια ευρώ ανέρχονται, κατ' εκτίμηση, τα χρήματα που φυλάσσονται σε ιδιωτικά νοικοκυριά, εκτός τραπεζικού συστήματος, κοινώς «στο στρώμα». Πρόκειται για ένα ποσό-ρεκόρ, υπερδιπλάσιο εκείνου που υπολόγιζε η Μπούντεσμπανκ το 2013.

Αλλά και το σύνολο των μετρητών που κυκλοφορούν αυξάνεται σταθερά. Όχι μόνο στη Γερμανία. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τον περασμένο Μάρτιο κυκλοφορούσαν στην Ευρωζώνη χαρτονομίσματα και νομίσματα αξίας 1.564 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό κατά 500 δις μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του 2020. «Ιδιαίτερα το ευρώ είναι πολύ δημοφιλές για όσους προτιμούν να κρατούν τις αποταμιεύσεις τους στο σπίτι» λέει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa) ο Ραλφ Βίντεργκερστ, διευθυντής της εταιρείας ηλεκτρονικών πληρωμών Giesecke+Devrient.

Το «παράδοξο των μετρητών»

Το παράξενο είναι ότι κυκλοφορούν όλο και περισσότερα μετρητά σε μία εποχή που οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αυξάνονται. Ακόμα και στη Γερμανία ισχύει αυτό. Ενώ το 2020, το πρώτο έτος της πανδημίας, το 60% των συναλλαγών γινόταν με μετρητά, το 2023 το ποσοστό είχε μειωθεί στο 53%. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου ΕΗΙ με έδρα την Κολωνία, που δημοσιεύθηκε τον Μάιο, στο λιανικό εμπόριο μόλις το 33,8% των συναλλαγών γίνεται πλέον με μετρητά.

Πώς είναι δυνατόν να αυξάνονται συνεχώς οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, αλλά να καταλήγουν «στο στρώμα» όλο και περισσότερα μετρητά; Οι αναλυτές κάνουν λόγο για ένα «Παράδοξο των Μετρητών». Όπως εξηγεί εκπρόσωπος της Μπούντεσμπανκ, «η αύξηση των μετρητών σε περιόδους κρίσης -όχι μόνο σε εποχές πανδημίας- είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται συχνά και οφείλεται στην ανασφάλεια που προκαλεί μία κρίση».

Η γλώσσα της στατιστικής λέει ότι κάθε Γερμανός έχει κρύψει στο σπίτι του 1.326 ευρώ, κατά μέσο όρο. Παλαιότερη έρευνα της Μπούντεσμπανκ υπεδείκνυε ότι μόλις το 10% των διαθέσιμων μετρητών χρησιμοποιούνται όντως για συναλλαγές. Τα υπόλοιπα καταλήγουν «στο στρώμα» ή ακόμα και στο εξωτερικό.

Πηγές: dpa, Reuters, ARD

Το μεταναστευτικό προκαλεί τριγμούς και νέα δεδομένα σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Αναδεικνύεται σε παράγοντα που κρίνει εκλογές, δίνει κατεύθυνση στα πολιτικά προγράμματα και εσχάτως οδηγεί κυβερνήσεις σε κατάρρευση και κοινωνίες σε διχασμό.

Οι εξελίξεις στην Ολλανδία τις τελευταίες ώρες είναι καταιγιστικές και επιβεβαιώνουν την παραπάνω τάση - και πάλι στα σύνορα με τη Γερμανία, η οποία επίσης εφαρμόζει μια σκληρή γραμμή επαναπροωθήσεων. Από την Πολωνία μέχρι τη Γαλλία, το μεταναστευτικό και οι ροές αιτούντων άσυλο στα σύνορα καθορίζουν την πολιτική ατζέντα.

Μετά την αποχώρηση από την ολλανδική κυβέρνηση του ακροδεξιού Γκέερτ Βίλντερς, ηγέτη του ξενοφοβικού, αντιμουσουλμανικού «Κόμματος για την Ελευθερία» (κόμματος που έχει αντιστοιχίες με την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία και το οποίο κλήθηκε να αναλάβει κυβερνητικό ρόλο στην τετρακομματική κυβέρνηση), η Ολλανδία οδηγείται σε πρόωρες εκλογές. Ο Ντικ Σχόοφ συνεχίζει να κυβερνά ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός τη χώρα, μέχρι την διεξαγωγή εκλογών.

«Αντιμετωπίζουμε πρωτόγνωρες προκλήσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και περισσότερο από ποτέ απαιτείται αποφαστικότητα για την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα της χώρας, καθώς και για την οικονομία μας σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία», ανέφερε στις πρώτες δηλώσεις του ο Ολλανδός πρωθυπουργός, ανακοινώνοντας την αποχώρηση των υπουργών του κόμματος Βίλντερς από την κυβέρνηση, χωρίς να ορίζει ακόμη την ημερομηνία διεξαγωγής πρόωρων εκλογών.

Η «αυστηρότερη πολιτική ασύλου»

«Καμία συνυπογραφή των σχεδίων μας για το άσυλο, καμία προσαρμογή της κυβερνητικής συμφωνίας. Το Κόμμα για την Ελευθερία αποχωρεί από την κυβέρνηση». Με αυτήν τη λιτή ανακοίνωση μέσω ανάρτησης στην πλατφόρμα Χ ανακοίνωσε από την πλευρά του ο Βίλντερς τον τερματισμό της συμμετοχής του στην ολλανδική κυβέρνηση.

Για τον ίδιο υπάρχει τεράστια απογοήτευση στους κόλπους των ψηφοφόρων και των στελεχών του κόμματος για την αποτυχία της κυβέρνησης Σχόοφ να υλοποιήσει «την σκληρότερη πολιτική ασύλου στην ιστορία», κάτι για το οποίο ο Βίλντερς είχε δεσμευθεί προσωπικά στους ψηφοφόρους του, συναινώντας να εισέλθει στον κυβερνητικό συνασπισμό μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 2023.

Σύμφωνα με το «πλάνο δέκα σημείων» του Βίλντερς, μεταξύ άλλων προβλεπόταν το κλείσιμο των ολλανδικών συνόρων για αιτούντες άσυλο (κάτι που προσπαθεί να περάσει και η νέα γερμανική κυβέρνηση Mερτς), αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι και απελάσεις ατόμων με διπλή υπηκοότητα που διαπράττουν εγκλήματα.

Σημειωτέον ότι στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2023 το κόμμα του Βίλντερς είχε αναδειχθεί πρώτο με 23% και με μια σκληρή αντιμεταναστευτική-αντιμουσουλμανική ατζέντα. Στη συνέχεια αναγκάστηκε να συμπράξει με άλλα τρία κόμματα για τον σχηματισμό κυβέρνησης, προτείνοντας για το πρωθυπουργικό αξίωμα τον ανεξάρτητο Ντικ Σχόοφ.

Αδιέξοδο λίγο πριν τη Σύνοδο της Χάγης

Η κυβερνητική κρίση στην Ολλανδία έρχεται όμως και σε μια κομβική στιγμή για τη χώρα, την Ευρώπη και τον κόσμο, ενώ πρόκειται να φιλοξενήσει τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη από τις 24 μέχρι και τις 26 Ιουνίου. Ένα στοίχημα τόσο για την Ολλανδία όσο και για τον Ολλανδό ΓΓ του ΝΑΤΟ και πρώην πρωθυπουργό της χώρας Μαρκ Ρούτε.

Στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ αναμένονται σημαντικές αποφάσεις που θα καθορίσουν την τροχιά της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας τα επόμενα χρόνια. Αναμένεται να συμφωνηθεί η αύξηση των αμυντικών δαπανών για τα κράτη-μέλη της έως και 5%, καθώς επίσης να προσδιοριστεί ο τρόπος συνέχισης της στρατιωτικής στήριξης στην Ουκρανία. Όλα αυτά την ώρα που το Κίεβο εξαπολύει επιθέσεις σε μεγάλο βάθος εντός της ρωσικής επικράτειας και είναι σε εξέλιξη διεργασίες για ενδεχόμενες συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός.

Πηγές: DW, dlf, tagesschau.de

Τι πρέπει να γνωρίζετε:

Στις ΗΠΑ έχουν γίνει αναφορές για σπάνιες, αλλά σοβαρές περιπτώσεις βλάβης στους πνεύμονες.

Οι επαγγελματίες υγείας ανησυχούν για τις άγνωστες μέχρι στιγμής μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.

Οι έφηβοι ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στους κινδύνους του vaping.

Ένα 17χρονο κορίτσι στις Ηνωμένες Πολιτείες διαγνώστηκε πρόσφατα με "πνεύμονα ποπ κορν" (Popcorn Lung) αφού άτμιζε κρυφά για τρία χρόνια. Αυτή η μη αναστρέψιμη πάθηση, γνωστή ως αποφρακτική βρογχιολίτιδα, δημιουργεί ουλές στους μικροσκοπικούς βρόγχους (αεροφόρους σάκους) στους πνεύμονες, εμποδίζοντας ουσιαστικά την ικανότητα του ατόμου να αναπνέει.

Αν και σπάνια, η περίπτωσή της είναι πιθανό να υποδηλώνει ένα πιο γενικευμένο πρόβλημα. Το 2019 αναφέρθηκαν σχεδόν 3.000 περιπτώσεις πνευμονικών παθήσεων που σχετίζονται με τη χρήση προϊόντων ηλεκτρονικού τσιγάρου ή vaping – με τον όρο EVALI – στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ. Από εκείνους, 68 άνθρωποι πέθαναν, κυρίως έφηβοι και νεαροί ενήλικες.

«Κάποιες από τις πιο σοβαρές περιπτώσεις πνευμονικών παθήσεων απασχολούν περιστασιακά και τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων», δήλωσε ο Ντόναλ Ο’Σέι, καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής και Επιστημών Υγείας RCSI στην Ιρλανδία. «Αλλά στο παρασκήνιο υποβόσκει η αργή και σοβαρή βλάβη που υφίστανται οι πνεύμονες εκείνων που ατμίζουν».

Αν και το vaping περιγράφεται μερικές φορές ως μια πιο ασφαλής εναλλακτική στα παραδοσιακά τσιγάρα, οι επιστήμονες ανησυχούν για το πόσο λίγα γνωρίζουμε σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στην υγεία των πνευμόνων.

Πόσο επιβλαβές είναι το ηλεκτρονικό τσιγάρο για την υγεία;

Το υγρό των ηλεκτρονικών τσιγάρων περιέχει χημικές ουσίες αναμεμειγμένες με άλατα νικοτίνης και αρωματικές ουσίες. Αυτά τα συστατικά δημιουργούν χιλιάδες πιθανούς χημικούς συνδυασμούς, όταν αναμιγνύονται μεταξύ τους. Και κανείς δεν ξέρει τι συμβαίνει ακριβώς, όταν αυτές εισπνέονται από τους πνεύμονες.

«Δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ το να βάλεις [αυτές τις χημικές ουσίες] σε μια συσκευή, να τις θερμάνεις και να τις εισπνεύσεις», λέει ο Ο’Σέι, «Το πώς εισάγεις μια ένωση ή μια χημική ουσία στο σώμα σου είναι πολύ σημαντικό για να προσδιοριστεί η τοξικότητά της», συμπληρώνει. Ποιον ιστό θα συναντήσει πρώτα αυτή η χημική ουσία; Τον ευαίσθητο πνευμονικό ιστό που δεν αναρρώνει, λέει. Και έτσι, «η παρατεταμένη δημιουργία ουλών και η βλάβη του πνευμονικού ιστού με την πάροδο των ετών θα οδηγήσει τελικά στον πνεύμονα ποπ κορν», καταλήγει ο ειδικός.

Οι επιπτώσεις του ηλεκτρονικού τσιγάρου στο ανθρώπινο σώμα αποτελούν ακόμη αντικείμενο μελέτης, ωστόσο εμφανίζονται ήδη ανησυχητικά μοτίβα. Μελέτες δείχνουν ότι προκαλεί φλεγμονές στους πνεύμονες, με τους χρήστες να αναφέρουν βήχα, ερεθισμό στον λαιμό και δύσπνοια.

«Ιστορικά χρειάστηκαν δεκαετίες ερευνών για να αποδειχθεί ότι το κάπνισμα προκαλεί ασθένειες, με τις εταιρείες που πουλούσαν αυτά τα προϊόντα να αρνούνται ότι προκαλούν κακό», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Ο’Σέι, ο οποίος τονίζει ότι η ιστορία αυτή δείχνει να επαναλαμβάνεται και τώρα με το ηλεκτρονικό τσιγάρο.

Επιστήμονες και επαγγελματίες υγείας ανησυχούν για τα κενά που έχουμε όσον αφορά τις πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία. Τα παραδοσιακά τσιγάρα έχουν μελετηθεί επί δεκαετίες, με τον καρκίνο να αποτελεί επιβεβαιωμένη συνέπεια. Αντίθετα, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν αποκτήσει δημοτικότητα μόνο την τελευταία δεκαετία, γεγονός που σημαίνει ότι οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις τους είναι λιγότερο μελετημένες.

Οι επαγγελματίες υγείας ανησυχούν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα κάνουν ευκολότερο τον εθισμό στη νικοτίνη: «Αυτό που βλέπουμε στην πραγματικότητα είναι ότι οι νεότεροι άνθρωποι εθίζονται πολύ, πολύ γρήγορα», επισημαίνει ο Ο’Σέι, αναφερόμενος ειδικότερα και στους κινδύνους σε νεότερες ηλικίες.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου

Από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023 η γερμανική κυβέρνηση ενέκρινε εξαγωγές όπλων στο Ισραήλ αξίας 485,1 εκατομμυρίων ευρώ, προκύπτει από απάντηση του υπουργείου Οικονομίας σε ερώτηση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος Η Αριστερά, η οποία βρίσκεται στη διάθεση του Γερμανικού Πρακτορείου Ειδήσεων (dpa).

Από την απάντηση του υφυπουργού Οικονομίας Μπέρνχαρντ Κλούτιγκ δεν προκύπτει αν η κυβέρνηση Μερτς, η οποία ανέλαβε καθήκοντα στις 6 Μαΐου, έχει εγκρίνει εξαγωγές όπλων στο Ισραήλ. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ μιλώντας πρόσφατα στη Süddeutsche Zeitung έθεσε εν αμφιβόλω περαιτέρω εξαγωγές στο Ισραήλ, δηλώνοντας ότι εξετάζεται «αν όσα συμβαίνουν στη Λωρίδα της Γάζας συνάδουν με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».

Το 58% υπέρ της προσωρινής αναστολής εξαγωγών όπλων

Εδώ και μήνες διεξάγεται δημόσια συζήτηση στη Γερμανία αν θα πρέπει ή όχι να συνεχιστούν οι πωλήσεις όπλων στο Ισραήλ. Σε δημοσκόπηση του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Insa για λογαριασμό της οργάνωσης Avaaz στη Γερμανία, το 58% των ερωτηθέντων τάσσεται υπέρ της προσωρινής αναστολής εξαγωγών όπλων στο Ισραήλ, το 22% είναι της άποψης να συνεχιστούν και το 19% είτε δεν μπορούσε είτε δεν ήθελε να απαντήσει το ερώτημα.

Στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης εκκρεμεί προσφυγή της Νικαράγουας, η οποία επιρρίπτει στη Γερμανία συμβολή στη διάπραξη γενοκτονίας μέσω των εξαγωγών όπλων στο Ισραήλ. Στα τέλη Απριλίου του 2024, οι δικαστές απέρριψαν το αίτημα για άμεση διακοπή των εξαγωγών όπλων. Δεν έκαναν ωστόσο δεκτό το αίτημα της Γερμανίας να απορριφθεί στο σύνολό της η προσφυγή της Νικαράγουας. Ο γερμανός βουλευτής του κόμματος της Αριστεράς και ειδικός σε ζητήματα Άμυνας, Ούλριχ Τόντεν, τάχθηκε υπέρ της άμεσης διακοπής όλων των πωλήσεων όπλων στο Ισραήλ: «Διαφορετικά, η Γερμανία θα μπορούσε να κριθεί ένοχη για συνέργεια σε εγκλήματα που ορίζονται από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».

Η αμυντική βοήθεια στο Ισραήλ έχει ρίζες στη δεκαετία του '50

Η γερμανική στρατιωτική βοήθεια στο Ισραήλ έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του '50 στις μυστικές συμφωνίες μεταξύ των τότε υπουργών Άμυνας Φρανς Γιόζεφ Στράους και Σιμόν Πέρες, οι οποίοι διαπραγματεύονταν για λογαριασμό του τότε καγκελαρίου Κόνραντ Αντενάουερ και του ισραηλινού πρωθυπουργού Ντάβιντ Μπεν-Γκουριόν. Ας σημειωθεί ότι δύο εβδομάδες πριν από την ιστορική συνάντηση των Αντενάουερ - Μπεν-Γκουριόν στη Νέα Υόρκη στις 14 Μαρτίου 1960, οι Φραντς Γιόζεφ Στράους και Σιμόν Πέρες συζήτησαν τις λεπτομέρειες ενδεχόμενων εξαγωγών όπλων στο Ισραήλ, που σήμαινε συγκεκριμένα: αμερικανικά όπλα στο Ισραήλ μέσω της τότε Δυτικής Γερμανίας.

Πηγή: dpa

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη

Ισχυρός σεισμός μεγέθους 5,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ συγκλόνισε την παράκτια περιοχή της Μαρμαρίδας στη ΝΔ Τουρκία, προκαλώντας πανικό στους κατοίκους, με ένα 14χρονο κορίτσι νεκρό στη γειτονική πόλη Φέτιγιε, μετά από κρίση πανικού. 69 είναι οι τραυματίες, 46 νοσηλεύονται. Σύμφωνα με την Αρχή Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτάκτων Αναγκών (AFAD) της Τουρκίας, ο σεισμός σημειώθηκε στις 2:27 τα ξημερώματα, σε απόσταση 10 περίπου χιλιομέτρων ανοικτά της Μαρμαρίδας, στην επαρχία Μούγλα της νοτιοδυτικής Τουρκίας, και είχε βάθος 67,91 χιλιόμετρα. Δεν υπήρξαν αναφορές για καταστροφές κτηρίων σε κατοικημένες περιοχές, όπως δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια. Οι περισσότεροι τραυματίες ήταν πανικόβλητοι άνθρωποι που πήδηξαν από παράθυρα ή μπαλκόνια για να βγουν από τα σπίτια τους.

Αισθητός και στην Ελλάδα

Ο σεισμός στη Μαρμαρίδα έγινε αισθητός σε μια μεγάλη περιοχή της Τουρκίας, αλλά και σε γειτονικές περιοχές, μεταξύ των οποίων στην Ελλάδα και την Αίγυπτο. Τα τουρκικά ΜΜΕ μεταδίδουν ότι στη Ρόδο οι τουρίστες και οι κάτοικοι ξαγρύπνησαν έξω από τα ξενοδοχεία και τα σπίτια τους, από τον φόβο νέου σεισμού, ωστόσο οι υλικές ζημιές ήταν περιορισμένες. Το γεγονός ότι ο σεισμός σημειώθηκε σε τέτοιο βάθος, λένε οι σεισμολόγοι, εξηγεί το γιατί δεν είχε ισχυρό αντίκτυπο στην επιφάνεια.

Πλήγμα για τον τουρισμό

Ο νέος αυτός ισχυρός σεισμός όχι μόνο πλήττει τον τουρισμό, αλλά μπορεί επίσης να αποτρέψει μεγάλο αριθμό Τούρκων πολιτών, που επρόκειτο να εκμεταλλευτούν την τετραήμερη μουσουλμανική αργία της Εορτής των Θυσιών που αρχίζει την Παρασκευή, από το να μεταβούν στα τουριστικά θέρετρα του Μπόντρουμ, της Μαρμαρίδας και της Φέτιγιε. Επίσης, ένας νέος σεισμός σε μια πασίγνωστη διεθνώς τουριστική περιοχή που πέρυσι συγκέντρωσε 3,7 εκατομμύρια τουρίστες μπορεί να αποτρέψει τους ξένους επισκέπτες από το να κάνουν φέτος εκεί τις διακοπές τους.

Συνέντευξη DW, Κώστας Αργυρός

Το όνομά της έχει αποκτήσει μια σχεδόν μυθική χροιά: BlackRock. Είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής κεφαλαίων παγκοσμίως, αλλά και μια εταιρεία που λειτουργεί ως σύμβουλος σε όλες τις μεγάλες κρίσεις. Η συζήτηση για τον ρόλο της αναθερμάνθηκε από τη στιγμή που ο Φρίντριχ Μερτς έγινε καγκελάριος, καθώς το διάστημα 2016-2020 ήταν πρόεδρος του Ελεγκτικού της Συμβουλίου στο παρακλάδι της στη Γερμανία.

Ποια είναι λοιπόν η BlackRock; Είναι πράγματι τόσο ισχυρή όσο τη θέλει η φήμη της; Και πόσο επηρεάζει πολιτικές αποφάσεις;

O καθηγητής Φιλοσοφίας και Οικονομίας Βέρνερ Ρούγκεμερ από την Κολωνία έχει ασχοληθεί εδώ και χρόνια μαζί της και έχει εκδώσει και δύο βιλία σχετικά. Την περιγράφει ως εξής: «H BlackRock είναι ένας σχετικά καινούργιος χρηματοοικονομικός παίκτης που εμφανίστηκε πριν από περίπου 30 χρόνια στις ΗΠΑ. Ένας νέος τύπος οργανωτή/ συλλέκτη/διαχειριστή κεφαλαίων, που δεν υπήρχε στο παρελθόν. Αποτελεί μια μετεξέλιξη των μέχρι πρότινος κυρίαρχων τραπεζών της Γουόλ Στρητ. Ξεκίνησε από χαμηλά, ενισχύθηκε και από τις αμερικανικές κυβερνήσεις, όπως αυτή του Ομπάμα, και είναι η μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες 300-400 εταιρείες που υπάρχουν στον πλανήτη», αναφέρει στην DW.

Μια τραπεζική μετάλλαξη

Ουσιαστικά πρόκειται δηλαδή για μια μετάλλαξη της κλασικής τράπεζας που δεν απευθύνεται σε κοινούς θνητούς, αλλά σε «σούπερ-πλούσιους», που επιζητούν να επενδύσουν τα χρήματά τους με υψηλές αποδόσεις, ακόμη και 15% ετησίως. Συνεπώς, «η BlackRock δεν διαθέτει λογαριασμούς για απλούς πολίτες. Δεν έχει υποκαταστήματα. Για παράδειγμα, στη Γερμανία είναι πολύ δραστήρια. Είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος μετοχών στη χώρα, αλλά δεν έχει υποκαταστήματα».

Όπως εξηγεί ο Ρούγκεμερ, «συγκεντρώνοντας λοιπόν τα χρήματα των πλουσίων, η BlackRock διαχειρίζεται σήμερα περίπου 11 τρισεκατομμύρια δολάρια και έχει επενδύσει στις περίπου 15.000 σημαντικότερες επιχειρήσεις του δυτικού καπιταλισμού».

Το ξεπέταγμα της BlackRock και άλλων αντίστοιχων ιδρυμάτων έγινε μετά τη μεγάλη κρίση του 2008 στις ΗΠΑ, όταν και αποφάσισε να απλωθεί εντονότερα στην Ευρώπη. Είναι σήμερα ο μεγαλύτερος κάτοχος μετοχών σε Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία, Βέλγιο και σε όλες τις σημαντικές οικονομικά χώρες της Δυτικής Ευρώπης.

Ποτέ μόνη

Στη Γερμανία ο ρόλος της είναι πραγματικά κυρίαρχος. Σύμφωνα με τον Ρούγκεμερ, «η BlackRock είναι ένας από τους βασικούς μετόχους στις περίπου 150 σημαντικότερες επιχειρήσεις της Γερμανίας. Με διαφορετικά ποσοστά από 3 μέχρι 12% στις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες».

Το επιχείρημα αυτών που προσπαθούν να την παρουσιάσουν ως σχετικά «αθώα» είναι ότι συνήθως διατηρεί επισήμως μικρά πακέτα μετοχών. Από 3 έως 12%. Όμως αφενός δεν έρχεται ποτέ μόνη, όπως λέει ο Ρούγκεμερ μιλώντας στην DW, αλλά ως επικεφαλής αντίστοιχων ομίλων που αγοράζουν πακέτα μετοχών για να αποκτήσουν ουσιαστικό ρόλο. Είναι σαν να δίνει το σύνθημα για το ποιες μετοχές αξίζουν ως επένδυση. Εκτός αυτού αξιοποιεί συχνά ρυθμίσεις για τις περιβόητες «εταιρείες γραμματοκιβώτιο», όπου κανείς δεν ξέρει ποιος κρύβεται πραγματικά πίσω τους.

Ντέλαγουερ, Βερολίνο, Βρυξέλλες

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ενώ η φυσική έδρα της μητρικής εταιρείας βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, η φορολογική της έδρα βρίσκεται στο Ντέλαγουερ, την πολιτεία «φορολογική όαση». Kαι φυσικά τα κορυφαία στελέχη της διατηρούν σχέσεις και με πολιτικούς. Ο ίδιος ο Μέρτς είχε παραδεχτεί το 2019 ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του είχε συναντηθεί τουλάχιστον τέσσερις φορές με υπουργούς της κυβέρνησης Μέρκελ, ανάμεσά τους και τον τότε υπουργό Οικονομικών, Όλαφ Σολτς.

Επίσημη ατζέντα συνάντησης: «Θέματα κοινού ενδιαφέροντος».

Η BlackRock είναι επίσης εξαιρετικά δραστήρια και στο λόμπινγκ των Βρυξελλών με 11 διαπιστευμένους επίσημα εκπροσώπους της. Το 2024 δαπάνησε περίπου ένα εκατομμύριο για τέτοιες δραστηριότητες, ενώ υπήρξαν επισήμως 40 συναντήσεις εκπροσώπων της με ανθρώπους της Κομισιόν.

Ο ρόλος της στην Ουκρανία

Η BlackRock αναλαμβάνει συχνά συμβουλευτικό ρόλο σε μεγάλες κρίσεις, όπως έγινε για παράδειγμα και στην Ελλάδα την εποχή των μνημονίων. Τώρα είναι η βασική υπεύθυνη για τα σχέδια ανοικοδόμησης της Ουκρανίας. O διευθύνων σύμβουλός της, Λάρι Φινκ, είχε δηλώσει μάλιστα σε μια από τις σπάνιες δημόσιες δηλώσεις του ότι η κατεστραμμένη χώρα μπορεί «να γίνει ο φάρος της δύναμης του καπιταλισμού για τον υπόλοιπο κόσμο».

Ο Ρούγκεμερ αναφέρει ότι στα τέλη του 2022 άνοιξε το γραφείο της στο Κίεβο, σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Ουκρανίας και με την υποστήριξη της αμερικανικής κυβέρνησης. Άλλωστε στη διοίκηση Μπάιντεν υπήρχαν τρία πρώην στελέχη της.

Όπως σημειώνει: «Από τα τέλη του 2022 αξιολογεί και συντονίζει προτάσεις δυτικών επενδυτών. Όχι μόνο για τη μεταπολεμική περίοδο. Ήδη πραγματοποιούνται επενδύσεις στην Ουκρανία. Η BlackRock είναι, για παράδειγμα, σημαντικός μέτοχος της μεγαλύτερης αμυντικής βιομηχανίας της Rheinmetall, η οποία έχει ήδη τέσσερα συμβόλαια για τη δημιουργία εργοστασίων παραγωγής μέσα στην Ουκρανία, τα οποία είτε κατασκευάζονται ήδη είτε σχεδιάζονται».

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη

Λιγότερο από ώρα κράτησε τελικά η δεύτερη συνάντηση των αντιπροσωπειών Ρωσίας-Ουκρανίας, που έγινε νωρίτερα σήμερα στην Κωνσταντινούπολη υπό την εποπτεία του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και με την παρουσία του επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ) Ιμπραχίμ Καλίν. Η συνάντηση έγινε στο Οθωμανικό ανάκτορο Τσιραγάν στην Ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου και προσέλκυσε έντονο ενδιαφέρον από τοπικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης που είχαν κατακλύσει το χώρο γύρω από το ανάκτορο. Ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ δήλωσε ότι «η συνάντηση ολοκληρώθηκε χωρίς αρνητικό αποτέλεσμα», δήλωση που θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως καλό σημάδι δεδομένης της πολεμικής ατμόσφαιρας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας τα τελευταία 24ωρα.

Αν και δεν έγινε καμία κοινή συνέντευξη τύπου, υπήρξαν σημαντικές μεμονωμένες ανακοινώσεις των υπευθύνων από τις δύο αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Ουκρανίας.

Ανθρωπιστική συμφωνία για ανταλλαγή αιχμαλώτων και 12.000 σορών

Η σημαντικότερη ανακοίνωση που έγινε αρκετά μετά τη λήξη των συνομιλιών, ήταν ότι η Ουκρανία και η Ρωσία κατέληξαν σε μια σημαντική συμφωνία για την πραγματοποίηση της μεγαλύτερης ανταλλαγής κρατουμένων και σορών από την έναρξη του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022. Όπως δήλωσε ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ και επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπείας, οι δύο πλευρές συμφώνησαν στην ανταλλαγή σοβαρά τραυματισμένων και σοβαρά ασθενών αιχμαλώτων πολέμου, επίσης νέων στρατιωτών ηλικίας 18 έως 25 ετών και την επιστροφή 6.000 προς 6.000 (σύνολο 12.000) σορών νεκρών στρατιωτών από τις δύο πλευρές, τονίζοντας ότι ενώ η συμφωνία επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες κατηγορίες και όχι σε σταθερούς αριθμούς, είναι σαφής η ανθρωπιστική της πτυχή.

Ο Ουμέροφ επανέλαβε τις ευρύτερες απαιτήσεις του Κιέβου, ενώ τόνισε ότι η Ουκρανική πλευρά επιμένει στην απελευθέρωση όλων των κρατουμένων και στην επιστροφή όλων των αιχμαλώτων.

Ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας, επιβεβαίωσε επίσης τη συμφωνία, λέγοντας ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου που έχει γίνει ποτέ και τόνισε ότι η Μόσχα θα επιστρέψει τις σορούς 6.000 Ουκρανών στρατιωτών. Η συμφωνία αυτή φαίνεται ότι οριστικοποιήθηκε σήμερα κατά τις συνομιλίες στο ανάκτορο του Τσιραγάν.

Το αίτημα των Ουκρανών για τον επαναπατρισμό απαχθέντων από τη Ρωσία παιδιών ήταν μια σημαντική πτυχή των σημερινών διαπραγματεύσεων. Μετά τη λήξη των συνομιλιών ο Αντρίι Γερμάκ, ο προσωπάρχης του προέδρου Ζελένσκι, δήλωσε πως τα μέλη της ουκρανικής αντιπροσωπείας παρέδωσαν στους Ρώσους διαπραγματευτές έναν κατάλογο με ονόματα εκατοντάδων παιδιών που το Κίεβο ζητά από τη Μόσχα να επιστρέψουν στην Ουκρανία. Ανέφερε ότι πρόκειται για εκατοντάδες παιδιά που η Ρωσία «έχει απομακρύνει παράνομα, έχει εκτοπίσει βίαια ή κρατά σε (ουκρανικά) εδάφη που κατέχει προσωρινά».

Ένα πρώτο βήμα με απτά αποτελέσματα

Μπορεί οι σημερινές διαπραγματεύσεις να μην απέφεραν τη λήξη του πολέμου ή έστω μια εκεχειρία, ωστόσο είχαν απτά αποτελέσματα, όπως κατά κύριο λόγο την ανταλλαγή αιχμαλώτων και των σορών πεσόντων στρατιωτών. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα. Ήταν χαρακτηριστική η δήλωση του Ουκρανού υπουργού Άμυνας ο οποίος είπε ότι κατά τη γνώμη του «όλα τα κρίσιμα ζητήματα στις συνομιλίες με τη Ρωσία μπορούν να επιλυθούν μόνο σε επίπεδο ηγετών» και πρότεινε τη διεξαγωγή μιας νέας συνάντησης μεταξύ 20ής και 30ής Ιουνίου για να σημειωθεί πρόοδος.

Στη δήλωση αυτή ανταποκρίθηκε άμεσα ο πρόεδρος Ερντογάν, ο οποίος τόνισε ότι «μετά τις τελευταίες συνομιλίες των αντιπροσωπειών Ρωσίας-Ουκρανίας, θα λάβουμε μέτρα για τη συνάντηση των ηγετών».

Κατά τα φαινόμενα ένας τρίτος γύρος ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας δεν πρέπει να αποκλείεται, ακόμη και η υλοποίηση ενός ειλικρινούς ειρηνευτικού στόχου και από τις δύο πλευρές. Άλλωστε, το ότι η ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί στο Ουκρανικό το πιστεύει και ο Αμερικανός πρόεδρος.

Απαντώντας στο ερώτημα «πόσο σοβαρή είναι η ρωσική απειλή» αυτή τη στιγμή, ο στρατηγός Κάρστεν Μπρόιερ υποστηρίζει ότι είναι πιο σοβαρή από οτιδήποτε έχει δει μέχρι στιγμής στη διάρκεια της 40ετούς σταδιοδρομίας του στις ένοπλες δυνάμεις και προειδοποιεί ότι «μέχρι το 2029 θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι» για να αποκρούσουμε μία πιθανή ρωσική επίθεση.

Μάλιστα, ο Κάρστεν Μπρόιερ επισημαίνει με νόημα ότι σήμερα η Ρωσία παράγει «περίπου 1.500 τεθωρακισμένα κάθε χρόνο, τα οποία δεν διοχετεύονται όλα στο μέτωπο της Ουκρανίας», αλλά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και αλλού. Οι δηλώσεις στο BBC έγιναν στο περιθώριο του ετήσιου διεθνούς φόρουμ Shangri-La για την Ασφάλεια στη Νοτιοανατολική Ασία και τον Ειρηνικό, που γίνεται στη Σιγκαπούρη.

«Γενικός επιθεωρητής της Μπούντεσβερ» είναι ο επίσημος τίτλος του στρατηγού Μπρόιερ. Πρόκειται ουσιαστικά για τον αντίστοιχο επικεφαλής ΓΕΕΘΑ. Θεωρείται πρόσωπο εμπιστοσύνης του υπουργού Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, καθώς η τοποθέτησή του ως νέου επικεφαλής των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων έγινε μόλις δύο μήνες αφότου είχε αναλάβει καθήκοντα ο Πιστόριους στην προηγούμενη κυβέρνηση υπό τον σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο Όλαφ Σολτς. Ήδη από τον Νοέμβριο του 2023 ο Πιστόριους προειδοποιούσε για πιθανό πόλεμο στην Ευρώπη.

Το ΝΑΤΟ στο επίκεντρο

Δεν είναι η πρώτη φορά τις τελευταίες ημέρες που οι Γερμανοί επιτελείς εκφράζουν την ανησυχία τους για μία μελλοντική ρωσική επίθεση. Μόλις την περασμένη Παρασκευή, ο αντιστράτηγος Άλφονς Μάις, επικεφαλής του αντίστοιχου γερμανικού ΓΕΣ, επίσης προειδοποιούσε για ενδεχόμενη επίθεση της Ρωσίας μέχρι το 2029. Μιλώντας σε εκδήλωση στο Βερολίνο, ενώπιον αξιωματούχων του στρατού και στελεχών της αμυντικής βιομηχανίας, ο Μάις τόνισε ότι «τα στρατεύματα του Πούτιν γίνονται πιο έμπειρα και πιο ισχυρά» λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και ότι στα επόμενα χρόνια η ίδια η Ουκρανία θα περάσει σε δεύτερη μοίρα, ενώ στο επίκεντρο θα βρίσκεται πλέον το ΝΑΤΟ.

Η σημερινή δήλωση του στρατηγού Μπρόιερ έρχεται λίγες ημέρες μετά τη συνάντησή του με τον νέο επικεφαλής των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, Νταν Κέιν. Στη συνάντηση αυτή οι δύο άνδρες επανέλαβαν και επικαιροποίησαν την απόφαση να εγκατασταθούν στη Γερμανία από το 2026, για πρώτη φορά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αμερικανικοί πύραυλοι τύπου Τόμαχοκ, με εμβέλεια που φτάνει τα 2.500 χιλιόμετρα.

Σύμφωνα με πληροφορίες του περιοδικού DER SPIEGEL, η απόφαση για την εγκατάστασή τους είχε ληφθεί για πρώτη φορά στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσινγκτον, επί Τζο Μπάιντεν. Ωστόσο, οι σχετικές διαδικασίες είχαν ατονήσει τους τελευταίους μήνες, αφότου ο Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε καθήκοντα στον Λευκό Οίκο.

Πηγές: dpa, Reuters, Der Spiegel

Ανταπόκριση από το Βερολίνο

Σε μια κρίσιμη περίοδο για το μέλλον της Ουκρανίας και της Γάζας, η πρώην Γερμανίδα υπ. Εξωτερικών των Πρασίνων Αναλένα Μπέρμποκ εξελέγη σήμερα στην προεδρία της 80ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Αν και εθιμοτυπική η διαδικασία, που κανονικά διεξάγεται με ψηφοφορία διά βοής και χειροκρότημα, αυτή τη φορά έγινε με μυστική ψηφοφορία μετά από σχετικό αίτημα κράτους-μέλους της ΓΣ. Πρόκειται πιθανώς για τη Ρωσία που είχε εγείρει εξαρχής επιφυλάξεις για την υποψηφιότητα της Μπέρμποκ.

Η Αναλένα Μπέρμποκ εξελέγη με 167 ψήφους σε σύνολο 193 χωρών, ενώ ήταν η μόνη υποψήφια για το αξίωμα. Είναι η πέμπτη γυναίκα πρόεδρος της ΓΣ του ΟΗΕ στα 80 χρόνια της λειτουργίας του.

Αν και θεωρείται τυπικά κορυφαίο αξίωμα του ΟΗΕ, βασική αρμοδιότητα της νέας προέδρου θα είναι η προετοιμασία και η προεδρία στις συνόδους της ΓΣ.

Παρόλα αυτά, η Αναλένα Μπέρμποκ φιλοδοξεί να προσδώσει στο αξίωμα αυτό νέα πνοή, σε μια χρονιά-καμπή, κατά την οποία ο ΟΗΕ γιορτάζει τα 80 χρόνια του και ο κόσμος κλυδωνίζεται από πρωτοφανείς προκλήσεις.

Μπέρμποκ vs Τραμπ στις ΗΠΑ;

Πέραν του πολέμου στην Ουκρανία και τις εξελίξεις στο Ισραήλ και τη Γάζα, η Αναλένα Μπέρμποκ -που θα ζει πλέον στη Νέα Υόρκη- θα έχει να αντιμετωπίσει και τον παράγοντα Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος σχεδιάζει να μειώσει σημαντικά την παρουσία των ΗΠΑ στον ΟΗΕ με αποχώρηση από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και την Παλαιστινιακή Υπηρεσία Αρωγής.

Η υποψηφιότητα Μπέρμποκ προκαλεί εδώ και καιρό έντονες αντιδράσεις, με τη Ρωσία να κατηγορεί την Μπέρμποκ για μεροληπτική στάση, έλλειψη τυπικών διπλωματικών προσόντων, αλλά και για μια κηλίδα στο οικογενειακό παρελθόν της: τον ναζί παππού της, που υπηρέτησε στα SS.

Αντιδράσεις όμως προκάλεσε και στη Γερμανία η απόφαση Μερτς και Σολτς να προταθεί για το αξίωμα αυτό η Αναλένα Μπέρμποκ, αντί της έμπειρης Γερμανίδας διπλωμάτη Χέλγκα Σμιντ, το όνομα της οποίας είχε αρχικά ακουστεί για την ίδια θέση.

Ο Ράφαου Τσασκόφσκι, ο πολιτικός φίλος του Ντόναλντ Τουσκ, βιάστηκε να πανηγυρίσει. Όσο έπεφτε η νύχτα στη Βαρσοβία, τόσο πιο ξεκάθαρο γινόταν ότι το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στην Πολωνία θα είναι μεν οριακό, όπως άλλωστε αναμενόταν, αλλά θα είναι ξεκάθαρα αυτό που απεύχονταν τόσο ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, όσο και οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Ο εθνικιστής νεοσυντηρητικός Κάρολ Ναβρότσκι είδε τα ξημερώματα την εθνική εκλογική επιτροπή να τον χρίζει και επίσημα νικητή με ποσοστό 50,89%.

Η νίκη αυτή… στα σημεία αποτελεί την πιο τρανή απόδειξη για τον βαθύ διχασμό μιας κοινωνίας, που ακροβατεί ανάμεσα στον παραδοσιακό συντηρητισμό και τη νεωτερικότητα, ορατή σε μεγαλουπόλεις όπως η Βαρσοβία, το Γκντανσκ, το Βρότσλαβ, η Κρακοβία. Με τον πόλεμο δίπλα τους και την ΕΕ να μην έχει υλοποιήσει τα υπερβολικά όνειρα περασμένων δεκαετιών, πολλοί Πολωνοί δείχνουν να μην θέλουν να εγκαταλείψουν τη «θαλπωρή» που εκφράζει ο καθολικίστικος εθνοσυντηρητισμός του κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, του πνευματικού πατέρα του Ναβρότσκι και επί δεκαετίες εκπροσώπου του αντιευρωπαϊσμού, σε μια χώρα που, χωρίς να το κατανοούν πάντα οι πολίτες της, αποκτά λόγω μεγέθους και γεωγραφίας ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα στη βρισκόμενη σε διαρκή αναζήτηση ΕΕ.

Eθνικισμός πολωνικού τύπου

Ο Ναβρότσκι δεν θυμίζει εμφανισιακά τους εθνικιστές πολιτικούς της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας ή της Γεωργίας. Δεν μπορεί να θεωρηθεί ύποπτος για φιλορωσισμό, όπως εκείνοι, αφού η αντιπάθεια του PiS για τη Μόσχα είναι σταθερή και αδιαμφισβήτητη. Από την άλλη, το βιογραφικό του είναι γεμάτο από μελανά σημεία, που ξεκινούν από ιστορίες χουλιγκανισμού και φτάνουν μέχρι κατηγορίες για διαπλοκή με τον πιο βαθύ υπόκοσμο. Τώρα πολλοί φοβούνται ότι θα συνεχίσει στη γραμμή του προκατόχου του Αντρέι Ντούντα, ο οποίος προσπάθησε σταθερά να μπλοκάρει τα βήματα εκσυγχρονισμού που επιχειρεί να υλοποιήσει η κυβέρνηση Τουσκ, μετά τη νίκη του δημοκρατικού μπλοκ στις τελευταίες εθνικές εκλογές, που είχε προκαλέσει ανακούφιση στις Βρυξέλλες. Τώρα η Κομισιόν ανησυχεί για πιθανές εμπλοκές στα έτσι κι αλλιώς ανοιχτά ζητήματα που υπάρχουν στις σχέσεις της με την Πολωνία, κατάλοιπα της προηγούμενης μακρόχρονης διακυβέρνησης του PiS, όπως δείχνει το ψυχρό συγχαρητήριο τηλεγράφημα της προέδρου της.

Ανησυχία και στο Βερολίνο, αφού το PiS και ο ίδιος ο Ναβρότσκι κάθε άλλο παρά φειδωλοί έχουν υπάρξει στο παρελθόν στις επικρίσεις, αν όχι ανοικτές επιθέσεις τους, προς τον δυτικό γείτονα. Η ιδιαιτερότητα της πολωνικής Ακροδεξιάς βρίσκεται στην ικανότητά της να ανατροφοδοτείται, εκμεταλλευόμενη αυτό το ιδιότυπο μίγμα αντιρωσισμού και αντιγερμανισμού, κάτι που έχει ιστορικές ρίζες και μπορεί να συντηρείται από το μέγεθος μιας χώρας που πληθυσμιακά συγκαταλέγεται στις μεγάλες της Ευρώπης.

Πανηγυρίζουν οι Ευρωπαίοι τραμπιστές

Η επαναφορά του αιτήματος των γερμανικών αποζημιώσεων, που αποτελεί σημαία της πολωνικής Δεξιάς, από έναν πρόεδρο που δηλώνει ως επάγγελμα ιστορικός, εκτιμάται ήδη στο Βερολίνο ότι θα επιβαρύνει τις σχέσεις των δύο χωρών και θα «αναβάλει την επανεκκίνησή τους», για την οποία είχαν μιλήσει πρόσφατα Τουσκ και Μερτς.

Για τον Γερμανό καγκελάριο η επικράτηση ενός άπειρου Πολωνού πολιτικού, που θεώρησε ως κορωνίδα της προεκλογικής του εκστρατείας την «κατάκτηση» μιας φωτογραφίας δίπλα στον Τραμπ, σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να του συμβεί τρεις ημέρες πριν από το ταξίδι του στην Ουάσινγκτον.

Δεν είναι μόνο ο Όρμπαν και ο Φίτσο. Σε μια σειρά από χώρες της ΕΕ και κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη, ο «τραμπισμός» φαίνεται να αποκτά βαθιές ρίζες. Ισχυρά εθνικιστικά κόμματα που υιοθετούν το σύνθημα «Πρώτα η δική μου χώρα» κλονίζουν την εικόνα που θέλουν να μεταδώσουν Μερτς, Μακρόν και φον ντερ Λάιεν μιας ΕΕ ισχυρής και ενωμένης στην αποφασιστικότητά της. Πολλοί έχουν μιλήσει κατά καιρούς για την αφέλεια που συνόδευσε τη διεύρυνση της ΕΕ προς τα ανατολικά. Κανείς ακόμη δεν έχει βρει το αντίδοτο στις απροσδόκητες επιπλοκές που αυτή προκάλεσε και συνεχίζει ακόμη να προκαλεί. Οι Πολωνοί νιώθουν Ευρωπαίοι, αλλά ταυτόχρονα στέλνουν και το δικό τους μήνυμα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Η διαπάλη που συνεχίζεται για την πορεία της χώρας στο μέλλον ουσιαστικά αντικατοπτρίζει την πολιτική μάχη, που αφορά τη μελλοντική ταυτότητα ολόκληρης της Ευρώπης. Η Πολωνία είναι πολύ σημαντική για να κάνει κανείς ότι δεν βλέπει τι κρίνεται στην επικράτειά της.

Δύο φορές επιχείρησε να εμφανιστεί την περασμένη εβδομάδα στα έδρανα της Ομοσπονδιακής Βουλής ο Μαρσέλ Μπάουερ, βουλευτής του Κόμματος της Αριστεράς (Die Linke), φορώντας τον αγαπημένο του μαύρο μπερέ. Και τις δύο φορές ατύχησε. Την πρώτη φορά η πρόεδρος του Σώματος Γιούλια Κλέκνερ, από το κυβερνών κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών (CDU), του ζήτησε να συμμορφωθεί με τις «συνήθειες» που επικρατούν στην Ολομέλεια και να βγάλει τον μπερέ ή να αποχωρήσει πάραυτα. Παρόμοια αντίδραση είχε τη δεύτερη φορά η αντιπρόεδρος του Βουλής Αντρέα Λίντχολτς από το συντηρητικό κόμμα των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU).

Ο κανονισμός της Βουλής δεν ορίζει ρητώς τι επιτρέπεται να φορεθεί στην αίθουσα, προβλέπει ωστόσο ότι η ένδυση των βουλευτών θα πρέπει να «συνάδει με το κύρος» του Κοινοβουλίου. Η ερμηνεία της διάταξης εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του Προεδρείου. Ο Μαρσέλ Μπάουερ συμμορφώθηκε με τις υποδείξεις, ωστόσο πολλοί σχολιαστές διερωτώνται: Είναι τόσο ευάλωτο το κύρος του Κοινοβουλίου, ώστε να κινδυνεύει από έναν μπερέ;

Από τους Βάσκους στη… Channel

Άλλωστε, μιλάμε για ένα από τα πιο περιζήτητα αξεσουάρ της γαλλικής μόδας. Béret basque φορούσαν ο Πάμπλο Πικάσο, η Κατρίν Ντενέβ και πολλοί άλλοι. Θα απαγορευόταν άραγε και σε μία γυναίκα βουλευτή η είσοδος στην Ολομέλεια, αν φορούσε μπερεδάκι, συνδυάζοντάς το με ένα κομψό τουίντ σακάκι Chanel;

Μάλλον αλλού είναι το πρόβλημα. Διότι ο μπερές δεν αποκλείεται να μεταφέρει και πολιτικά μηνύματα. Συνδέεται ιστορικά με τους Βάσκους εθνικιστές, ενώ τον έκανε «μόδα» ο Τσε Γκεβάρα στη δεκαετία του '60, πριν ακολουθήσουν οι Γάλλοι μόδιστροι.

Ενδυματολογικές επιλογές άλλοτε και τώρα

Δεν είναι η πρώτη φορά που συζητείται η εξωτερική εμφάνιση ενός βουλευτή ή υπουργού. Πολλοί θεωρούν ότι συγκεκριμένες ενδυματολογικές προτιμήσεις υποδηλώνουν ένα συγκεκριμένο πολιτικό αποτύπωμα. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί η επιλογή του Γιόσκα Φίσερ το 1985 να ορκιστεί υπουργός Περιβάλλοντος στην τοπική κυβέρνηση της Έσσης φορώντας τζιν παντελόνι και αθλητικά παπούτσια και βέβαια χωρίς γραβάτα. Όλα αυτά ήταν πρωτοφανή για τα δεδομένα της εποχής. Ο Φίσερ ήταν ο πρώτος «Πράσινος» υπουργός στα χρονικά και οι ενδυματολογικές επιλογές του υποδήλωναν ρήξη με το «κατεστημένο».

Στον αντίποδα ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ ήταν πάντα ντυμένος «στην πένα», συχνά μάλιστα με κοστούμια από επώνυμους ιταλικούς οίκους. Η συνύπαρξη Σρέντερ-Φίσερ στην ίδια κυβέρνηση ήταν όντως μία πρόκληση, όχι μόνο από ενδυματολογικής άποψης...

Ασφαλώς, η ερμηνεία για το τι «συνάδει με το κύρος του Κοινοβουλίου» μπορεί να μεταβάλλεται, ανάλογα με την εποχή και την κοινωνική συγκυρία. Κάποιοι θυμούνται τη βουλευτή των Σοσιαλδημοκρατών (SPD) Λενελότε φον Μπότμερ, η οποία εν έτει 1970 «τόλμησε» να ανέβει στο βήμα της Βουλής φορώντας παντελόνι. Και αυτό από πείσμα, διότι λίγες ημέρες νωρίτερα ο τότε αντιπρόεδρος της Βουλής, προερχόμενος από τις τάξεις των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών, δήλωνε με οργή ότι «δεν θα επιτρέψει ποτέ» σε μία γυναίκα που φοράει παντελόνια να ανέλθει στο βήμα της Ολομέλειας.

Αλλά στο κάτω-κάτω τι είναι το παντελόνι; Απλώς ένα κομμάτι ύφασμα. Κάπως έτσι πρέπει να σκέφθηκε ο ανεξάρτητος Ιρλανδός ευρωβουλευτής Λουκ Μινγκ Φλάναγκαν σε εποχές πανδημίας, όταν συμμετείχε σε συνεδρίαση της Επιτροπής Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Ευρωκοινοβουλίου χωρίς να φοράει το παντελόνι του, διότι, όπως ισχυρίστηκε, απλώς δεν πρόλαβε να το φορέσει…

Όλα αυτά σε τηλεδιάσκεψη, με τον Φλάναγκαν να συμμετέχει από κάποιο αφιλόξενο δωμάτιο ξενοδοχείου. Και εδώ κάποιοι διέκριναν μία κοινωνική διάσταση στην όλη υπόθεση, στέλνοντας στον Ιρλανδό ευρωβουλευτή μηνύματα συμπαράστασης για τις άβολες στιγμές που ενίοτε μας επιφυλάσσει η εισβολή της τεχνολογίας σε εποχές πανδημίας.

Πιο χαλαροί κώδικες στο Στρασβούργο

Γενικότερα φαίνεται ότι ο ενδυματολογικός κώδικας δεν είναι τόσο αυστηρός στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, καθώς έχουν «πέραση» όλο και περισσότερα εναλλακτικά ή αντι-συστημικά κόμματα. Στα έδρανα του Στρασβούργου ή των Βρυξελλών έχουμε δει πολλά δείγματα της κλασικής γαλλικής ή βρετανικής κομψότητας, αλλά επίσης έχουμε δει αταίριαστα σακάκια, ξεχειλωμένα μπλουζάκια και ετερόκλητα αξεσουάρ.

Χαρακτηριστικό δείγμα ιδιαίτερων ενδυματολογικών επιλογών αποτελούσε ο Γερμανός πρώην ευρωβουλευτής της Αριστεράς Στέφαν Εκ, λάτρης των καλών τεχνών και του γκολφ. Κυκλοφορούσε συνεχώς με κόκκινη γραβάτα και… ναι, σωστά μαντέψατε… με έναν μαύρο μπερέ.

Με την προσέλευση στις κάλπες να έχει κινηθεί σχεδόν στο 72%, το τελικό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών αναμένεται τη Δευτέρα σε μια εκλογική μάχη κυριολεκτικά στήθος με στήθος που θα κριθεί στο νήμα μέχρι την τελευταία στιγμή.

Αν και αρχικά τα πρώτα προγνωστικά έδειχναν να προηγείται οριακά ο φιλοευρωπαίος Ράφαου Τσασκόφκσι, αργά το βράδυ της Κυριακής η εικόνα αντιστράφηκε.

Σύμφωνα με τα προγνωστικά που δόθηκαν γύρω στα μεσάνυχτα προηγείται ο εθνικιστικής ιστορικός Κάρολ Ναβρότσκι με 50,7% έναντι του Ράφαου Τσασκόφκσι με 49,3%.

Στις πρώτες του δηλώσεις ο Τσασκόφσκι, όταν ακόμη είχε το οριακό προβάδισμα, είχε σπεύσει να δηλώσει ότι είναι ο νικητής των εκλογών, αποκαλώντας μάλιστα τη σύζυγό του «από σήμερα πρώτη κυρία της χώρας». Στο αντίπαλο στρατόπεδο ο Ναβρότσκι εμφανίστηκε πιο συγκρατημένος μιλώντας στους υποστηρικτές του που είχαν συγκεντρωθεί από νωρίς στο επιτελείο του λέγοντας: «Απόψε θα νικήσουμε. Θα νικήσουμε και θα σώσουμε την Πολωνία». Μέχρι στιγμής φαίνεται να επιβεβαιώνεται ο Ναβρότσκι.

Τα exit poll διενεργήθηκαν με βάση ένα δείγμα 500 εκλογικών τμημάτων, ενώ το ποσοστό του στατιστικού λάθους κυμαίνεται στο 2%.

Κρίσιμος ο θεσμικός ρόλος του Προέδρου

Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών της Κυριακής κρίνεται καθοριστικό για την πορεία που θα ακολουθήσει η χώρα, κυρίως ως προς τις σχέσεις της με την ΕΕ, το ΝΑΤΟ αλλά και τη γειτονική Γερμανία, με την οποία υπάρχουν αρκετά «αγκάθια»: από τους γερμανικούς συνοριακούς ελέγχους και τις απελάσεις μέχρι το ζήτημα των πολωνικών διεκδίκησεων για πολεμικές αποζημιώσεις από τον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μια οριστική επικράτηση του Τσασκόφσκι θα ενίσχυε τη φιλελεύθερη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τουσκ, ενώ από την άλλη πλευρά, ο εθνικιστής Ναβρότσκι θα έθετε εκ νέου ζήτημα αμφισβήτησης των αρμοδιοτήτων της Κομισιόν αλλά και της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου έναντι του πολωνικού. Θα αμφισβητούσε επίσης τη στήριξη της Πολωνίας στην Ουκρανία.

Σημειωτέον ότι στην Πολωνία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει μόνο συμβολικές αρμοδιότητες. Είναι επικεφαλής των ενόπλων δυνάμεων, έχει επιρροή στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής και κυρίως διατηρεί το δικαίωμα βέτο έναντι ψηφισμένων νομοσχεδίων.

Σε ανοδική τροχιά βρίσκεται ο τουρισμός στη Γερμανία, συμβάλλοντας το 2024 με 11,4% στο γερμανικό ΑΕΠ. Ενδεικτικό είναι ότι πέρυσι οι διανυκτερεύσεις έφθασαν τα 496 εκατομμύρια, με τους τουρίστες από το εξωτερικό να αγγίζουν πλέον τα 37,5 εκατομμύρια.

Η «υπόθεση τουρισμός» είναι εξαιρετικά σημαντική για τη γερμανική οικονομία. Προφανώς γι αυτό πραγματοποιείται αύριο στο Βερολίνο, εκατό περίπου ημέρες μετά τις γερμανικές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, «συνάντηση κορυφής» εκπροσώπων του τουριστικού κλάδου και υψηλόβαθμων εκπροσώπων της γερμανικής κυβέρνησης. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο τουρισμός στη Γερμανία είναι πολλά: Αεροδρόμια λειτουργούν στα όριά τους, αεροπορικές εταιρείες μεταφέρουν την έδρα τους σε επαρχιακά αεροδρόμια εξαιτίας υψηλού κόστους και η εστίαση αγωνίζεται να επιβιώσει.

Η Άνγια Κάρλιτσεκ, νέα πρόεδρος της Επιτροπής Τουρισμού στη γερμανική βουλή, εκτιμά ότι ο τουρισμός χρειάζεται περισσότερη προσοχή από την κυβέρνηση: «Εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται στον τουρισμό, εκατομμύρια άνθρωποι έρχονται σε επαφή με τις υπηρεσίες και τις προσφορές του τουριστικού κλάδου», δηλώνει η πολιτικός από τους Χριστιανοδημοκράτες.

Η επιβίωση επιχειρήσεων και οι θέσεις εργασίας στο επίκεντρο

Στόχος της Άνγια Κάρλιτσεκ είναι να αυξήσει την «ορατότητα» του κλάδου και ζητά να αξιοποιηθούν στοχευμένα οι αναπτυξιακές ευκαιρίες για τον τουρισμό στηΓερμανία σε διεθνείς αγορές, όπως η Ασία και η Αφρική. Παράλληλα ζητά από τους πολιτικούς να εστιάσουν στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εστίαση.

«Διακυβεύονται τα εξής: η οικονομική επιβίωση τουριστικών επιχειρήσεων, οι θέσεις εργασίας και η ελκυστικότητα της υπαίθρου» αναφέρει η ίδια. Εκτός αυτού η πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής προειδοποιεί για την αποχώρηση αεροπορικών εταιρειών από μεγάλα αεροδρόμια και τονίζει ότι τα γερμανικά αεροδρόμια δέχονται εδώ και χρόνια τεράστιες πιέσεις εξαιτίας του υψηλού κόστους λειτουργίας του και του αυξανόμενου ανταγωνισμού.

Πολλές αεροπορικές εταιρείες αναζητούν φθηνότερα αεροδρόμια ανά τη Γερμανία για να περιορίσουν τα κόστη, λέει η συντηρητική πολιτικός, για να καταλήξει: «Αυτό δεν είναι καλό για τον τουρισμό στη Γερμανία, ούτε για την οικονομία στο σύνολό της».

Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινούνται οι δηλώσεις εκπροσώπων μεγάλων τουριστικών ομίλων, παρά την αισιοδοξία για περαιτέρω ανάπτυξη. Ο Κρίστοφ Ντέμπους, διευθύνων σύμβουλος του γερμανικού τουριστικού ομίλου Dertour, βλέπει σταθερή άνοδο του τουρισμού για το 2025. «Ο αριθμός των επισκεπτών αυξάνεται, η επιθυμία για ταξίδια βρίσκεται σε ανοδική τροχιά και τα πακέτα διακοπών έχουν μεγάλη ζήτηση», αναφέρει ο Ντέμπους.

Οι αεροπορικές συγκοινωνίες, ραχοκοκαλιά του τουρισμού

Την ίδια στιγμή όμως ο όμιλος Dertour ανησυχεί για τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τα πακέτα διακοπών. Ένα πιο σφιχτό πλαίσιο προϋποθέσεων θα μπορούσε να καταστήσει ακριβότερο το εξ ορισμού φιλικότερο προς τον καταναλωτή μοντέλο οργανωμένων διακοπών φέρνοντάς το σε μειονεκτική θέση έναντι του ανταγωνισμού με τις μεμονωμένες κρατήσεις υπηρεσιών. «Η προστιθέμενη αξία των πακέτων διακοπών προκύπτει από τις κρατήσεις», τονίζει ο Κρίστοφ Ντέμπους, ζητώντας από την κυβέρνηση Μερτς να παρέμβει εντονότερα στη διαδικασία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Από την πλευρά του η Γερμανική Ταξιδιωτική Ένωση (DRV) καλεί τη γερμανική κυβέρνηση να βελτιώσει στοχευμένα το οικονομικό πλαίσιο του ταξιδιωτικού κλάδου. «Χρειαζόμαστε ούριο, όχι αντίθετο άνεμο», δηλώνει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του συνδέσμου Νόρμπερτ Φίμπιχ.

Ιδιαίτερα οι αεροπορικές συγκοινωνίες, ως ραχοκοκαλιά του τουρισμού, πρέπει να ενισχυθούν, συνεχίζει ο πρόεδρος του συνδέσμου: «Εάν τα γερμανικά αεροδρόμια χάσουν την ελκυστικότητά τους, αυτό θα έχει άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην προσφορά ταξιδιών αναψυχής και επαγγελματικών ταξιδιών, ενώ παράλληλα θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο το κόστος για τους τουρίστες. Οι αρμόδιοι θα πρέπει να λάβουν επειγόντως μέτρα για να αποτρέψουν αρνητικές επιπτώσεις», καταλήγει ο Νόρμπερτ Φίμπιχ.

Πηγή: dpa

Ανταπόκριση από το Βερολίνο

Το κόκκινο χαλί ετοιμάζεται στον Λευκό Οίκο, όπως και όλα όσα προβλέπει το αυστηρό και μεγαλοπρεπές πρωτόκολλο για τις επισκέψεις ξένων αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στην Ουάσινγκτον.

Το βράδυ της Τετάρτης ο Φρίντριχ Μερτς θα αναχωρήσει για τις ΗΠΑ για την πρώτη του επίσημη επίσκεψη ως Ομοσπονδιακός Kαγκελάριος της Γερμανίας στην Ουάσινγκτον και για την πρώτη του επαφή σε αυτό το επίπεδο δια ζώσης με τον Ντόναλντ Τραμπ.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιφυλάσσει στον Γερμανό καγκελάριο, όπως μεταδίδουν τα γερμανικά μέσα, υποδοχή μετά τιμών, ως είθισται βάσει πρωτοκόλλου και διαμονή στο Blair Ηοuse, τον ξενώνα των ηγετών όπου έχουν διαμείνει μεταξύ άλλων ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, η Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Χέλμουτ Κολ αλλά και η Άνγκελα Μέρκελ, όπως και ο Όλαφ Σολτς.

Είναι προγραμματισμένο ακόμη ένα επίσημο γεύμα, ενώ όλα τα διεθνή βλέμματα θα είναι στραμμένα στην πολυαναμενόνενη κοινή συνέντευξη Τύπου την Πέμπτη, με το επιτελείο Μερτς να προετοιμάζεται πυρετωδώς, σύμφωνα με πηγές της καγκελαρίας, για αποφυγή λαθών και εκπλήξεων.

Τρεις πόλεμοι, η Γερμανία και η Ευρώπη -χωρίς τις ΗΠΑ;

Ο Μερτς μεταβαίνει στις ΗΠΑ για τους τρεις τους μεγάλους πολέμους της εποχής. Πρώτον, για την Ουκρανία, λίγες μέρες μετά τη συνάντηση Μερτς-Ζελένσκι στο Βερολίνο και την ανακοίνωση «συμπαραγωγής» εξοπλισμών μεγάλου βεληνεκούς -αν και οι πύραυλοι Taurus δεν κατονομάστηκαν ρητά.

Δεύτερον, για τη Μέση Ανατολή μετά την ιστορικών διαστάσεων διαφαινόμενη στροφή της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής αυτή την εβδομάδα απέναντι στο Ισραήλ και ενώ οι πιέσεις στον Νετανιάχου για αποφυγή μιας άνευ προηγουμένου ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα και πλήρη σεβασμό του διεθνούς δικαίου εντείνονται.

Τρίτον, για τον εν εξελίξει εμπορικό πόλεμο και τους τελωνειακούς δασμούς των ΗΠΑ, που προκαλούν απανωτά σοκ και στη γερμανική οικονομία.

Ο Φρίντριχ Μερτς όμως, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται η Bild, θέλει να στείλει κι ένα ακόμη μήνυμα στον Τραμπ: ότι είναι έτοιμος να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη. Θα θελήσει μάλιστα να παρουσιάσει από τον Λευκό Οίκο ένα «συνολικό ευρωπαϊκό πακέτο» για την Ουκρανία, ακόμη και χωρίς τις ΗΠΑ.

Ωστόσο όπως υπογραμμίζει η Bild, ο Μερτς θα προσπαθήσει να πείσει τον Τραμπ να μην αποχωρήσει από τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για κατάπαυση του πυρός και μελλοντική ειρήνη και θα δώσει έμφαση στη συνεργασία Ευρώπης και ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Αμερικανικές πηγές από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με την Berliner Zeitung, αναφέρουν, στο προοίμιο της επίσκεψης, ότι ο Ντόναλντ Τραμπ εκτιμά τον Φρίντριχ Μερτς «ως άνθρωπο της οικονομίας» και αυτό αποτιμάται ως ένα πρώτο καλό σημάδι για την μεταξύ τους επικοινωνία.

Ανταπόκριση από τη Γαλλία

Προσπαθούσε χρόνια η Παρί Σεν Ζερμέν να κατακτήσει το Champions League. Τελικά χθες στο Μόναχο τα κατάφερε με ένα ασύλληπτο 5-0 κατά της Ίντερ Μίλαν. Η ομάδα του Λουίς Ενρίκε από νωρίς έλαμψε. Έτσι, από το ημίχρονο ήδη, στις μικρές γειτονιές και τα προάστια του Παρισιού, πρώτοι ήταν οι εκεί οπαδοί, που με πανηγυρισμούς σε κάθε γκολ, φωνές, κροτίδες και πυροτεχνήματα άρχισαν να εκφράζουν τη χαρά τους.

Και όπως συνηθίζεται σε τέτοια γεγονότα, πλήθος κόσμου άρχισε να συγκεντρώνεται στη Λεωφόρο των Ηλυσίων, καθώς και στην πλατεία Ρεπυμπλίκ. Ο δε Πύργος του Αϊφελ, ντύθηκε και αυτός με τα χρώματα της γαλλικής σημαίας, κόκκινο, μπλε, άσπρο.

Πράσινο φως για να παρελάσουν οι νικητές στα Ηλύσια

Και ως επίσης συνηθίζεται πλέον στη Γαλλία, οι μεγάλες χαρές συνοδεύονται συχνά από... άγρια επεισόδια. Ένας 17χρονος βγήκε χθες στην πόλη Νταξ για να γιορτάσει τη νίκη της ομάδας του, αλλά άφησε την τελευταία του πνοή στο δρόμο μαχαιρωμένος. Ενώ ένα «τρελό» αυτοκίνητο στη Λεωφόρο των Ηλύσιων έπεσε πάνω σε τέσσερα άτομα της ίδιας οικογένειας, με ένα μέλος της να δίνει μάχη για την ζωή του στο νοσοκομείο.

Ύστερα από ένα σκληρό μπρα ντε φερ με τους υπεύθυνους της Παρί Σεν Ζερμέν, οι γαλλικές αρχές αποδέχτηκαν τελικά για σήμερα το απόγευμα να παρελάσει η νικήτρια ομάδα με λεωφορείο στα Ηλύσια, πριν γίνει δεκτή από τον πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν στο Μέγαρο των Ηλυσίων.

Στις 27 Φεβρουαρίου του 2022, λίγα εικοσιτετράωρα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ο τότε καγκελάριος Όλαφ Σολτς έκανε μια ομιλία, που εξασφάλισε την αποτύπωσή της στα βιβλία της Ιστορίας κάτω από το λήμμα «Zeitenwende».

Αλλαγή εποχής για τη Γερμανία, που αποφάσιζε να εγκαταλείψει τις χαμηλές πτήσεις στις στρατιωτικές της δαπάνες και να «πετάξει» σε άλλο επίπεδο. Δυόμιση χρόνια μετά ο διάδοχος του Σολτς, Φρίντριχ Μερτς,δείχνει αγχωμένος να εξασφαλίσει το δικό του χώρο στα βιβλία του μέλλοντος, χρησιμοποιώντας από τις πρώτες κιόλας μέρες της θητείας του φράσεις που μέχρι πρότινος δεν θα τολμούσε να ξεστομίσει κανένας Γερμανός πολιτικός.

Ο ισχυρότερος στην Ευρώπη

Η Γερμανία λοιπόν αποφάσισε να αναρριχηθεί στο πιο υψηλό επίπεδο σε ό,τι αφορά τα θέματα της άμυνας. Στόχος του κυρίου Μερτς, «ο πιο ισχυρός συμβατικός στρατός της Ευρώπης». Την εβδομάδα που πέρασε ο 20 ημερών καγκελάριος έδωσε το έναυσμα για την εγκατάσταση μιας μεραρχίας τεθωρακισμένων στη Λιθουανία, σε απόσταση αναπνοής από τη Ρωσία, πέρασε ένα διήμερο στη Φινλανδία, τη χώρα που εσχάτως εγκατέλειψε το μοντέλο που οι ίδιοι οι Φινλανδοί δεν ήθελαν να αποκαλείται έτσι, δηλαδή «φινλανδοποίηση», για να ενταχθούν στους κόλπους του ΝΑΤΟ.

Αν αυτά δεν ήταν από μόνα τους αρκετά για να ενοχλήσουν τον απρόβλεπτο Πούτιν, το επιστέγασμα ήρθε με τη ρητή δήλωση ότι η Γερμανία δεν θεωρεί πλέον ότι υπάρχει κανένας περιορισμός στο θέμα της εμβέλειας των πυραύλων, με τους οποίους είναι διατεθειμένη να τροφοδοτήσει την Ουκρανία. Ο Χριστιανοδημοκράτης καγκελάριος δεν αναφέρθηκε ονομαστικά στους πυραύλους Taurus, που ζητά εδώ και χρόνια ο Ζελένσκι αλλά αρνιόταν να του παρέχει ο Όλαφ Σολτς, γνωρίζοντας πως για τη Μόσχα αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει ένα είδος κήρυξης πολέμου.

Πλήγματα και σε ρωσικό έδαφος

Ο Μερτς επανέλαβε αρκετές φορές τις προηγούμενες μέρες ότι το Κίεβο «θα πρέπει να είναι σε θέση να αμυνθεί, πλήττοντας στρατιωτικούς στόχους που είναι και μέσα στο ρωσικό έδαφος». Σημαντική λεπτομέρεια. Οι Taurus για τους οποίους γίνεται όλη η συζήτηση και τους οποίους ζήτησε ξανά ο Ζελένσκι την Τετάρτη στο Βερολίνο, με βεληνεκές πάνω από 500 χιλιόμετρα θεωρητικά μπορούν να φτάσουν μέχρι τη Μόσχα. Ακούγεται ως σενάριο επεισοδίου σε σίριαλ τρόμου.

Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Μερτς θεωρεί ότι πράγματι έχουμε να δούμε αρκετά επεισόδια ακόμα. Προέβλεψε ότι αυτός ο πόλεμος θα κρατήσει για καιρό. Παράλληλα η γερμανική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία δείχνει να έχει ασπαστεί θεωρίες ότι μέχρι το 2029/30 η Ρωσία θα επιτεθεί σε κάποια γειτονική της χώρα, μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτές σίγουρα δεν είναι απόψεις που διακινεί ελαφρόκαρδα, όποιος αναζητεί τρόπους για να επέλθει ειρήνη στην κατακρεουργημένη Ουκρανία.

Θα θορυβηθεί ο Πούτιν;

Ο Μερτς δείχνει να πιστεύει ότι μπορεί να θορυβήσει τον Πούτιν με δηλώσεις ισχύος και αποφασιστικότητας, επικαλούμενος πάντα και τον «Συνασπισμό των προθύμων». Αυτή η τακτική πάντως δείχνει να εκλαμβάνεται από τον Ρώσο ηγεμόνα περισσότερο ως πρόσκληση για να απαντήσει με την επόμενη πρόκληση.

Έτσι οι δηλώσεις του καγκελάριου, που χτίζει εικόνα «χαλκέντερου» προκάλεσαν όχι μόνο την αντίδραση του Κρεμλίνου, που τον αποκάλεσε «πολεμοχαρή», αλλά και αρκετών στελεχών του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, που άφησαν να εννοηθεί ότι δεν υπήρξε καμιά προσυνεννόηση, πριν εκφράσει δημοσίως την απόφασή του να... πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα.

Η καλλιέργεια ευρύτερα ενός πολεμικού κλίματος από την ηγεσία της Χριστιανοδημοκρατίας είναι κάτι που δείχνει να ενοχλεί όμως και βουλευτές του ίδιου του κόμματος. Είναι νωρίς ακόμα για να μιλήσει κανείς για τριγμούς στη συνοχή της κυβέρνησης. Η ελπίδα είναι να μην είναι και αργά για να αποτραπεί μια τροπή του πολέμου, που μπορεί να καταλήξει ανεξέλεγκτης εμβέλειας.

Το πρόσωπο της γυναίκας που κρατά στα χέρια της το άψυχο σώμα έχει την πετρωμένη απάθεια που επιφέρουν κάποια στιγμή τα αλλεπάλληλα πλήγματα της μοίρας. Και γύρω της το αγόρι που φοβάται και κρύβεται, το κορίτσι που αποστρέφει το βλέμμα φέρνοντας τα χέρια στο πρόσωπο, ο μαχητής, η αιμόφυρτη κοπέλα, η έκρηξη, η σβάστικα.

Μια ελληνική, εξπρεσιονιστική Γκερνίκα, μια εντυπωσιακή ελαιογραφία του ζωγράφου Τάκη Καλμούχου με τίτλο «Η Κατοχή», που εκτίθεται αυτόν τον καιρό στην έκθεση-αφιέρωμα που οργάνωσε η τεχνοκριτικός Ίρις Κρητικού στη Δημοτική Πινακοθήκη της Αίγινας. Το έργο φιλοτεχνήθηκε το 1942, όταν ο ζωγράφος ζούσε στο νησί δίπλα-δίπλα με τον φίλο του Νίκο Καζαντζάκη. Παρεμφερή έργα του εκείνης της εποχής χάθηκαν και διατηρήθηκαν μόνο σε φωτογραφίες.

Ώρα να ανακαλύψει κανείς έναν καλλιτέχνη που ήταν εν ζωή πιο γνωστός ως γραφίστας, από τη δουλειά του για τον εκδοτικό οίκο Κέδρο ή την καπνοβιομηχανία Παπαστράτος. Στην έκθεση πρωτοστατούν οι ακουαρέλες του με αιγαιοπελαγίτικα και αιγινήτικα τοπία γεμάτα κυβιστικούς απόηχους, το πάλλευκο της πέτρας, το σταχτοπράσινο της φιστικιάς, λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι ευτάκτως ερριμμένα. Είχε γεννηθεί στο Άργος το 1895, είχε σπουδάσει στην Αθήνα, είχε ζήσει χρόνια στην Αλεξάνδρεια και είχε επιμεληθεί καλλιτεχνικά την πρώτη έκδοση των Απάντων του Καβάφη, είχε περάσει από το Βερολίνο, είχε γνωρίσει τον Καζαντζάκη στην Κρήτη και είχε αποσυρθεί μαζί του στην Αίγινα. Ένας κοσμοπολίτης χωρίς στόμφο. Το έργο του βρίσκεται σήμερα στην κατοχή ενός Αλεξανδρινού, του γκαλερίστα Πέτρου Δουμά-Χαλκούση που έκανε τώρα εφικτή αυτή την έκθεση.

H «Κατοχή» και οι ρίζες της μνήμης

Ογδόντα χρόνια μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου τίθεται για άλλη μια φορά στη Γερμανία το ζήτημα της ενοχής και της ευθύνης, της μνήμης και της συμφιλίωσης. Ο πίνακας «Η Κατοχή» αναμοχλεύει ένα αποτρόπαιο παρελθόν και με τους συνειρμούς που προκαλεί καταδεικνύει τις βαθιές ρίζες της μνήμης μέσα μας. Ξαφνικά θυμάμαι τη μαμά να διηγείται ότι οι Γερμανοί στρατιώτες που έκαναν περιπολίες στο νησί ψιθύριζαν πίσω απ’ τις κοπέλες που περνούσαν «φίκι, φίκι». Θυμάμαι τον μπαμπά να εξιστορεί πώς οι Γερμανοί δεσμώτες έμπηγαν τσουγκράνες στο σανό για να εντοπίσουν κρατούμενους που προσπαθούσαν να δραπετεύσουν από το στρατόπεδο του Λάτσεντορφ. Αφηγήσεις χωρίς μένος και οργή, με την απάθεια που επιφέρουν κάποια στιγμή η συσσωρευμένη εμπειρία και η αναπόφευκτη απόσταση. Συγγνώμη μπορεί να υπάρξει, λήθη ποτέ. Δεν μας την επιτρέπει το διυλισμένο βίωμα των παλιών που έχει κατακαθίσει στη συνείδησή μας. Αλλά δεν μας την επιτρέπει ούτε η τέχνη.

Ποιος θα διαδεχθεί τον σημερινό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα στην Πολωνία; Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν μία μάχη στήθος με στήθος ανάμεσα στον φιλελεύθερο και φιλοευρωπαίο υποψήφιο Ράφαου Τσασκόφσκι και τον υπερσυντηρητικό, ευρωσκεπτικιστή Κάρολ Ναβρότσκι.

Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 18 Μαίου, ο Τσασκόφσκι είχε εξασφαλίσει την πρωτιά με 31,36% των ψήφων, αλλά με ελάχιστη διαφορά από τον Ναβρότσκι, που συγκέντρωσε το 29,54%.

Από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών ίσως κριθεί η πορεία της φιλοευρωπαϊκής κυβέρνησης του Ντόναλντ Τουσκ, αλλά και η ευρωπαϊκή προοπτική της Πολωνίας. Νίκη του Ναβρότσκι κατά πάσα πιθανότητα θα διαιώνιζε την τακτική του σημερινού προέδρου Αντρέι Ντούντα, ο οποίος προβάλλει βέτο σε σημαντικές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, ιδιαίτερα σε εκείνες που αποκαθιστούν το κράτους δικαίου. «Πρώτα η Πολωνία» είναι το κύριο σύνθημά του, που εκ των πραγμάτων τον φέρνει σε σύγκρουση με τις Βρυξέλλες. Συν τοις άλλοις ο Ναβρότσκι απορρίπτει τους κλιματικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το «Πακέτο για το Άσυλο», ενώ εκφράζει ενδοιασμούς όσον αφορά την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία.

Δήθεν «απώλεια εθνικής κυριαρχίας»

Στην τελική ευθεία του προεκλογικού αγώνα ο επικεφαλής του υπερσυντηρητικού κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS) Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, από το οποίο προέρχεται ο Ναβρότσκι, καταφεύγει για μία ακόμη φορά στην αντι-γερμανική και αντι-ευρωπαϊκή ρητορική, από την οποία αντλούσε πολιτικό κεφάλαιο και στο παρελθόν. Ο Κατσίνσκι κατηγορεί τον Τσασκόφσκι ότι επιδιώκει μία τροποποίηση των συνθηκών της ΕΕ, που θα οδηγούσε σε «απώλεια εθνικής κυριαρχίας» για την Πολωνία.

Η ενίσχυση αρμοδιοτήτων της ΕΕ θα ωφελούσε τη Γερμανία, η οποία εμφανίζει «ιμπεριαλιστικές τάσεις», ισχυρίζεται ο Κατσίνσκι. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Κάρολ Ναβρότσκι έλεγε την Πέμπτη, σε προεκλογική συγκέντρωση στο Κατοβίτσε, ότι ο αντίπαλός του, Τσασκόφσκι, δεν είναι παρά ένας «δειλός και αχυράνθρωπος του (φιλοευρωπαίου πρωθυπουργού) Τουσκ», τον οποίο δήθεν εποπτεύουν τα πολιτικά ιδρύματα της Γερμανίας.

Έχει σκοτεινό παρελθόν ο Ναβρότσκι;

Από την πλευρά του ο Τσασκόφσκι «οργώνει» την Πολωνία για τις ανάγκες του προεκλογικού αγώνα και θέτει το ερώτημα: «Ποιος είναι στην πραγματικότητα αυτός ο Ναβρότσκι», τον οποίο το PiS ανακηρύσσει «υποψήφιο των πολιτών»;

Ο 42χρονος Ναβρότσκι είναι ιστορικός, με καταγωγή από το Γκντανσκ. Ο ίδιος παραδέχεται ότι στο παρελθόν συμμετείχε σε ένα «ραντεβού για ξυλοδαρμό» αντιπάλων χούλιγκανς, ισχυρίζεται όμως ότι όλα αυτά ήταν απλώς μία εκδήλωση του «ευ αγωνίζεσθαι». Μία άλλη αδιευκρίνιστη υπόθεση είναι οι κατηγορίες που διατυπώνονται εναντίον του, ότι εξασφάλισε κατοικία με δημόσια επιδότηση, στερώντας την από έναν φτωχό και εθισμένο το αλκοόλ που μάλλον την είχε περισσότερο ανάγκη.

Τέλος, η ενημερωτική ιστοσελίδα Onet ισχυρίζεται ότι κατά τη διάρκεια των σπουδών του ο Ναβρότσκι συνεργαζόταν με ιδιωτική εταιρία ασφαλείας που ωθούσε γυναίκες στην πορνεία, αλιεύοντας πελάτες σε πολυτελές ξενοδοχείο του Σόποτ στις ακτές της Βαλτικής Θάλασσας.

Ο Ναβρότσκι αρνείται όλες αυτές τις κατηγορίες, ενώ το κόμμα του τον στηρίζει άνευ όρων. Ο επικεφαλής του PiS, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, καθιστά μάλιστα υπεύθυνους τους Τσασκόφκι και Τουσκ για «απεχθείς και ψευδείς επιθέσεις», ενώ υποβαθμίζει το επεισόδιο με τον ξυλοδαρμό, λέγοντας ότι στο κάτω-κάτω και ο ίδιος παλαιότερα, όπως και ο δίδυμος αδερφός του, ως νέοι συμμετείχαν σε ξυλοδαρμούς, με αποτέλεσμα να βρεθούν «αμέτρητες φορές» στο νοσοκομείο.

Χείρα βοηθείας από τον Τραμπ

Αν μη τι άλλο, ο υποψήφιος του PiS έχει εξασφαλίσει τη στήριξη του Λευκού Οίκου. Δηλώνει υπερήφανος για μία φωτογραφία του με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο. Σε μία προσπάθεια να στηρίξει τον Ναβρότσκι, η τραμπική «Διάσκεψη Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης» (CPAC) είχε οργανώσει πρόσφατα την ετήσιά σύνοδό της στην Πολωνία, με την Αμερικανίδα υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας Κρίστι Νόεμ να αποκαλεί τον υποψήφιο Τσασκόφσκι «σοσιαλιστή, που επιχειρεί να κυβερνήσει με τον φόβο για να ακυρώσει την ατζέντα της ελευθερίας».

Αντιθέτως, η Νόεμ έπλεξε το εγκώμιο του «ισχυρού ηγέτη Κάρολ» και κάλεσε ανοιχτά τους Πολωνούς να προτιμήσουν τον υποψήφιο που συνεργάζεται με τον Ντόναλντ Τραμπ ώστε «να εξασφαλίσουν έναν ισχυρό σύμμαχο». Όπως επισημαίνει ο σχολιαστής Μίχαλ Ζουλντζίνσκι στην εφημερίδα Rzeczpospolita, «η παρέμβαση του 'τραμπικού στρατοπέδου' αποδεικνύει ότι η Εναλλακτική Δεξιά βλέπει την Πολωνία ως ένα μέτωπο στον παγκόσμιο αγώνα της εναντίον του Φιλελευθερισμού».

Το «αίνιγμα» που λέγεται Μέντζεν

Ένα ακόμη «στοίχημα» του δεύτερου γύρου είναι πού θα κατευθυνθούν τα τρία εκατομμύρια των ψήφων, που είχε κερδίσει ο υποψήφιος του ακραίου δεξιού κόμματος Konfederacja, Σλάβομιρ Μέντζεν στον πρώτο γύρο. Μετά από διαβουλεύσεις τόσο με τον Ναβρότσκι όσο και με τον Τσασκόφσκι, ο 43χρονος επιχειρηματίας δεν θέλησε να υποδείξει έναν συγκεκριμένο υποψήφιο και κάλεσε τους οπαδούς του να ψηφίσουν «κατά συνείδηση» στον δεύτερο γύρο.

Ο Τσασκόφσκι ελπίζει να κερδίσει τουλάχιστον ένα κομμάτι από τους ψηφοφόρους του Μέντζεν, ιδιαίτερα εκείνους που επιθυμούν λιγότερο παρεμβατικό κράτος και χαμηλότερους φόρους. Σύσταση υπέρ του Ναβρότσκι απηύθυνε πάντως ο εμφανώς αντισημίτης και ακροδεξιός Γκζέγκοζ Μπράουν, που είχε αναδειχθεί τέταρτος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, συγκεντρώνοντας ένα εκατομμύριο ψήφους.

Όπως επισημαίνει στο τηλεοπτικό δίκτυο TVN η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών Μπάρμπαρα Μπροτζίνσκα-Μιρόφσκα, «προβλέπεται μάχη στήθος με στήθος μέχρι να κλείσουν οι κάλπες, ακόμη και 200.000 ψήφοι μπορεί να κάνουν τη διαφορά». Η ίδια θεωρεί ότι, όποιος και αν φανεί να κερδίζει την πρωτιά το βράδυ της Κυριακής, καλό είναι να μην σπεύσει να πανηγυρίσει, γιατί «το αποτέλεσμα μπορεί να είναι διαφορετικό το πρωί της Δευτέρας».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Ανταπόκριση από το Βερολίνο

Tην αυστηροποίηση των συνοριακών ελέγχων υπερασπίζεται για άλλη μια φορά, παρά τις ενστάσεις νομικών, αστυνομίας και ανθρωπιστικών οργανώσεων, ο Γερμανός υπ. ΕσωτερικώνΑλεξάντερ Ντόμπριντ σε νέα συνέντευξή του στην Welt. «Η Γερμανία δρα σαν μαγνήτης για την παράτυπη μετανάστευση», δηλώνει ο 54χρονος Βαυαρός Χριστιανοκοινωνιστής, και αυτό «θα πρέπει να μειωθεί».

Παραδέχεται όμως ότι η Γερμανία δεν είναι έτοιμη να αναλάβει πλήρως το βάρος των ελέγχων και ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ελάφρυνση των αστυνομικών που διενεργούν ελέγχους στα σύνορα.

Εξαγγέλλει ότι, προς υποστήριξη των αστυνομικών που διενεργούν ελέγχους στα σύνορα, θα πρέπει να σπεύσουν οι και τελωνειακοί υπάλληλοι, όπως άλλωστε ήδη πράττουν από το 2023 στα σύνορα της Γερμανίας με Πολωνία, Τσεχία, Αυστρία και Ελβετία.

Καμπανάκι από συνοριοφύλακες

Μιλώντας στην εφημερίδα Rheinische Post ο επικεφαλής του Συνδικάτου Αστυνομικών Αντρέας Ρόσκοπφ επισημαίνει ότι κατά τις τρεις πρώτες εβδομάδας εφαρμογής των συνοριακών ελέγχων η γερμανική αστυνομία βρίσκεται στα όρια των δυνατοτήτων της.

Αποκαλυπτική είναι σχετική δημοσκόπηση που διενεργήθηκε σε 2.000 εκπροσώπους των γερμανικών δυνάμεων ασφαλείας και σύμφωνα με την οποία το 70% των ερωτηθέντων θεωρεί οι συνοριακοί έλεγχοι δεν μπορούν μακροπρόθεσμα να υλοποιηθούν στη σημερινή τους έκταση. Το 77% απορρίπτει επίσης την πρόταση για πρόσθετη εργασία σε μέρες αργίας και το 42% δηλώνει ότι για την ώρα εργάζεται υπό συνθήκες «απόλυτης πίεσης».

Τσεχία και Γαλλία ζητούν εξηγήσεις

Ο Γερμανός υπ. Εσωτερικών πάντως ζητά εκ νέου μέσω της Welt ευρωπαϊκή λύση για το μεταναστευτικό, την ώρα όμως που αυξάνονται οι επικρίσεις για τη νέα μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας από γείτονες.

Η Τσεχία, η οποία έχει σύνορα περίπου 800 χιλιομέτρων με τη Γερμανία, ζητά από την πλευρά της επιστροφή στις αρχές του πλαισίου Σένγκεν για την ελευθερία των μετακινήσεων στα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ. Bάσει συγκεκριμένων στοιχείων θεμελιώνει ακόμη ότι τα γερμανικά μέτρα είναι αδικαιολόγητα, διότι εδώ και χρόνια οι διελεύσεις από την Τσεχία στη Γερμανία έχουν μειωθεί.

Και η Γαλλία όμως εγείρει πλέον σοβαρές ενστάσεις για τα σχέδια της κυβέρνησης Μερτς. Όπως αποκαλύπτει το Spiegel, η γαλλική πρεσβεία στο Βερολίνο ζητά διευκρινήσεις για τους συνοριακούς ελέγχους της Γερμανίας από τα γερμανικά υπουργεία Εσωτερικών και Εξωτερικών.

Σύμφωνα με γαλλικούς διπλωματικούς κύκλους, το Παρίσι φέρεται να ζήτησε επίσης πληροφορίες σχετικά με τη νομική βάση για τους ελέγχους στα σύνορα και συγκεκριμένα για το εάν η Γερμανία θα ενεργοποιήσει τη ρήτρα εξαίρεσης του άρθρου 72 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ. Για να το κάνει αυτό, θα πρέπει να προηγηθεί υποβολή «νομικά τεκμηριωμένης πρότασης».

Πηγές: Welt, tagesschau.de, Spiegel

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη

Η Τουρκία που παίζει ρόλο «ειλικρινούς διαμεσολαβητή» μέσω του υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ελπίζει ότι Ουκρανία και η Ρωσία θα μπορέσουν να επιλύσουν τις διαφορές τους σε έναν δεύτερο γύρο συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη από την προσεχή Δευτέρα. Μάλιστα η τουρκική διπλωματία δεν αποκλείει οι συνομιλίες αυτές να στεφθούν με μια συνάντηση κορυφής ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ, τον Βλάντιμιρ Πούτιν και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με οικοδεσπότη τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν!

Η εικόνα όμως αλλάζει συνεχώς. Την Παρασκευή η Ρωσία παρουσίασε τους όρους της για μια «κατάπαυση του πυρός» πριν από τις διαπραγματεύσεις με τους Ουκρανούς και έχει δηλώσει ότι η αντιπροσωπεία της είναι καθ' οδόν προς την Τουρκία.

Η Ουκρανία ζητάει να δει πρώτα την πρόταση των Ρώσων, πριν αποφασίσει να συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις. Από την άλλη πλευρά οι Αμερικανοί απειλούν με αυστηρές κυρώσεις την Ρωσία την ερχομένη εβδομάδα, αν δεν προκύψει συμφωνία. Ο Ουκρανός πρόεδρος ζητά πρώτα κατάπαυση του πυρός και μετά ειρήνη, ωστόσο δεν έχει δεσμευτεί ότι θα βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη τη Δευτέρα.

Επικοινωνία Ερντογάν - Ζελένσκι

Πάντως ο πρόεδρος Ερντογάν επικοινώνησε τηλεφωνικά χθες με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Του επεσήμανε ότι οι συνομιλίες τη Δευτέρα πρέπει να γίνουν χωρίς καθυστέρηση και ότι μια συζήτηση για μια πιθανή κατάπαυση του πυρός στον δεύτερο γύρο συνομιλιών θα ανοίξει τον δρόμο για την ειρήνη.

Τόνισε δε ότι έχει σημασία να συμμετάσχουν στις διαβουλεύσεις της Δευτέρας αντιπροσωπείες υψηλού επιπέδου, για να συνεχιστεί η δυναμική ειρήνευσης που έχει δημιουργηθεί. Πάντως χθες ο πρέσβης της Ρωσίας στον ΟΗΕ είχε δηλώσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να εξετάσει μια «κατάπαυση του πυρός» μόνο υπό την προϋπόθεση ότι τα δυτικά κράτη θα σταματήσουν να εξοπλίζουν την Ουκρανία.

Μπορεί η εκλογή του Χριστιανοδημοκράτη Φρίντριχ Μερτς στο αξίωμα του ομοσπονδιακού καγκελάριου να ήταν επεισοδιακή, ωστόσο από την πρώτη κιόλας μέρα ο νέος Γερμανός καγκελάριος εργάστηκε σκληρά, πραγματικά σκληρά. Αν και δεν υπέγραψε ευθύς εξαρχής πληθώρα διαταγμάτων όπως ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, μετέβη σε πολλές χώρες, συμμετείχε σε συναντήσεις με αρχηγούς κρατών και προέβη σε βαρύγδουπες και αποφασιστικές δηλώσεις για την Ουκρανία ή το μεταναστευτικό, που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις από όλο το φάσμα των πολιτικών κομμάτων καθώς και τη δυσαρέσκεια των γειτονικών χωρών.

Κυνηγώντας το αμερικανικό όνειρο;

Πριν από δύο εβδομάδες, ο καγκελάριος Μερτς δήλωσε ότι «με την εβδομάδα εργασίας τεσσάρων ημερών και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής δεν μπορεί να διατηρηθεί η ευημερία της Γερμανίας». Στη δήλωση αυτή υποβόσκει μια χροιά κατηγορίας και απόδοσης ευθυνών. Είναι λοιπόν οι Γερμανοί τεμπέληδες; Πόσες εβδομαδιαίες ώρες εργασίας θεωρούνται ενδεδειγμένες προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα; Θα προσανατολιστεί σύντομα το γερμανικό εργασιακό πρότυπο στο αμερικανικό, με τη δυνατότητα εργασίας 60 ωρών την εβδομάδα, την ετήσια άδεια των 10 ημερών και την πενιχρή άδεια μητρότητας; Όποιος εργάζεται σκληρά, πάντα δικαιώνεται στο τέλος και μπορεί να πραγματοποιήσει το ένα και μοναδικό του (αμερικανικό) όνειρο: να αποκτήσει πλούτο.

Ισχύει όμως όντως στις μέρες μας αυτό το αφήγημα, με το οποίο γαλουχήθηκαν γενιές και γενιές Αμερικανών και το οποίο μεταλαμπαδεύτηκε και στην Ευρώπη; Οι Αμερικανοί δεν γίνονται πιο πλούσιοι, ούτε και οι Γερμανοί. Η στεγαστική κρίση και ο καλπάζων πληθωρισμός δεν αφήνουν περιθώρια για γεμάτα πορτοφόλια. Ούτε και για όνειρα.

Εξίσωση χωρίς τον συντελεστή burnout

Μήπως παραλείψατε όμως να αναφέρετε κάτι σημαντικό, κ. Μερτς; Ο λόγος για το σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης, το διαβόητο burnout, που «καίει» τους εργαζόμενους στη Γερμανία. Ένας στους πέντε εργαζόμενους εμφανίζει συμπτώματα χρόνιας κόπωσης, αδυναμίας συγκέντρωσης και συναισθηματικής εξάντλησης. Περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους ζουν με τον φόβο του burnout. Πολλοί ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των εργαζομένων και τον αρνητικό αντίκτυπο που αυτό συνεπάγεται για την εγχώρια οικονομία. Η εργασία μέχρι τελικής πτώσης δεν δικαιώνει κανέναν λοιπόν. Η δουλειά ως αγγαρεία δεν αποτελεί κίνητρο. Και ακόμα κι αν καταφύγουμε στο κιτ επιβίωσης 72 ωρών της ΕΕ, μία μπάρα ενέργειας δεν αρκεί για να μας προφυλάξει από τη μάστιγα των καιρών, που ακούει στο όνομα burnout.

Η μερική κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας από εξειδικευμένους μετανάστες θα συνέβαλε ενδεχομένως στην τόνωση της οικονομίας. Οι μετανάστες δεν έχουν την «πολυτέλεια» του burnout, δεν θα απουσιάζουν κατά μέσο όρο 30 ημέρες τον χρόνο από την εργασία τους εξαιτίας της υπερεξάντλησης.

Η Γερμανία όμως τα τελευταία χρόνια δεν δέχεται με ανοιχτές αγκάλες τους μετανάστες και ύστερα μάλιστα από την αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική που χάραξε ο ομοσπονδιακός καγκελάριος, τα προβλήματα στον τομέα της εργασίας θα επιδεινωθούν, αν συνυπολογίσουμε το οξύ δημογραφικό πρόβλημα και τον μεγάλο αριθμό συνταξιούχων, ο οποίος θα αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια. Να περιμένουμε λοιπόν και στη Γερμανία μια υιοθέτηση του αμερικανικού μοντέλου, όπου πολλοί άνθρωποι εργάζονται μέχρι τα βαθιά γεράματα;

Πέρα από τα πρωτεία στην ευρωπαϊκή οικονομία, η νέα κυβέρνηση φιλοδοξεί να αναδείξει τη Γερμανία και σε κορυφαία στρατιωτική δύναμη. Όραμα και επιδίωξη του ομοσπονδιακού καγκελάριου είναι να καταστήσει την Μπούντεσβερ τον ισχυρότερο συμβατικό στρατό της Ευρώπης. Είναι γνωστό ότι οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις παρουσιάζουν εδώ και χρόνια σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και εξοπλισμό. Μένει να φανεί αν το Ειδικό Ταμείο για την Άμυνα και ο υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, ο πιο δημοφιλής πολιτικός της χώρας, θα καταφέρουν να αντεπεξέλθουν σ’ αυτή τη μεγάλη πρόκληση.

Οικονομική ευημερία vs ευεξία

Πώς εκλαμβάνουν όμως οι απλοί πολίτες τα λόγια του Φρίντριχ Μερτς; Πώς διαχειρίζονται αυτή τη νέα γεωπολιτική, οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που παρουσιάζει και η οποία απαιτεί θυσίες από το κοινωνικό σύνολο; Οι δηλώσεις του αποσκοπούν στην αφύπνιση και την κινητοποίηση, ωστόσο αντί να λειτουργήσουν ενωτικά και εμψυχωτικά και να προωθήσουν τη συλλογικότητα, προκαλούν διαχωρισμό ανάμεσα σε «ευσυνείδητους και παραγωγικούς» πολίτες και σε «ανεύθυνα και οκνηρά» μέλη της κοινωνίας.

Ένας χαρισματικός ηγέτης δεν προσάπτει ευθύνες και δεν ευνοεί τη δημιουργία αντίπαλων στρατοπέδων. Ένας χαρισματικός ηγέτης δεν ενδιαφέρεται μόνο για την ευημερία της χώρας, αλλά, πρωτίστως, για τη σωματική και ψυχική ευεξία των πολιτών. Η γερμανική κοινωνία -όπως κι η αμερικανική- ασθενεί. Και γηράσκει επικίνδυνα. Κυρίως όμως έχει χάσει τον δρόμο της.

Ανάλυση DW, Ρόναλντ Μαϊνάρντους

Κανένα άλλο ζήτημα δεν διαμόρφωσε τόσο καθοριστικά την ευρωπαϊκή πολιτική τα τελευταία χρόνια όσο η διαχείριση της μετανάστευσης. Η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων θέτει σε δοκιμασία τις φιλελεύθερες δημοκρατίες στο εσωτερικό, ενώ σε εξωτερικό επίπεδο το προσφυγικό προκαλεί εντάσεις στις διμερείς σχέσεις. Και οι ελληνογερμανικές σχέσεις έχουν γνωρίσει, στον τομέα αυτόν, στιγμές σύγκλισης αλλά και έντασης. Σήμερα, οι διαφωνίες στη μεταναστευτική πολιτική θεωρούνται το μεγαλύτερο «αγκάθι» στις διμερείς σχέσεις.

Στο επίκεντρο βρίσκεται η λεγόμενη δευτερογενής μετανάστευση: πρόκειται για άτομα που διέφυγαν από τις χώρες καταγωγής τους και αρχικά αναγνωρίστηκαν ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας στην Ελλάδα, πριν συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τη Γερμανία, όπου υπέβαλαν εκ νέου αίτηση ασύλου. Το μέγεθος αυτής της ομάδας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί επισήμως με ακρίβεια. Στον Τύπο γίνεται λόγος για περίπου 100.000 άτομα – ενώ ακούγονται και ακόμη υψηλότεροι αριθμοί.

«Η δευτερογενής μετανάστευση από την Ελλάδα προς τη Γερμανία πρέπει να μειωθεί. Οι επιστροφές πρέπει να αυξηθούν». Με αυτά τα λιτά λόγια διατύπωσε ο Φρίντριχ Μερτς στα μέσα Μαΐου τις προσδοκίες του προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη. «Όσο δεν υπάρχει δίκαιη κατανομή των βαρών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποδεχθεί επιστροφές», είχε δηλώσει εκ των προτέρων ο Έλληνας υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, ακυρώνοντας έτσι εξαρχής κάθε ελπίδα για μια ταχεία συμφωνία.

Επίκειται επίσκεψη του Γερμανού υπ. Εσωτερικών στην Αθήνα

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο νέος Γερμανός υπουργός Εσωτερικών, Αλεξάντερ Ντόμπριντ, αναμένεται σύντομα να πραγματοποιήσει επίσκεψη στην Αθήνα – με τον φιλόδοξο στόχο να βρεθούν λύσεις εκεί όπου απέτυχαν πολλοί από τους προκατόχους του.

Την προπαρασκευαστική εργασία αναλαμβάνουν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι των δύο χωρών, οι οποίοι θα συναντηθούν στις αρχές Ιουνίου στην Αθήνα, στο πλαίσιο της τακτικής τους συνεδρίασης – πρόκειται ήδη για τη 14η συνάντηση αυτού του είδους. Η εξέλιξη αυτή συνιστά σαφές μήνυμα πως και οι δύο πλευρές επιδιώκουν να διατηρήσουν ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας.

Οι εμπειρογνώμονες θα έχουν πολλά να συζητήσουν. Η Γερμανία δεν έχει μόνο μια νέα κυβέρνηση, η οποία έχει θέσει την αλλαγή πλεύσης στη μεταναστευτική πολιτική στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της. Νέα δυναμική στη συζήτηση προσδίδει και μια απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου: στα μέσα Απριλίου, οι δικαστές της Λειψίας έκριναν ότι οι απελάσεις μεταναστών που είναι άγαμοι, υγιείς και ικανοί προς εργασία προς την Ελλάδα είναι κατ’ αρχήν νόμιμες. Η εν λόγω απόφαση δίνει ώθηση στη νέα πολιτική γραμμή του Βερολίνου στο μεταναστευτικό.

Λίγο αργότερα – σύμφωνα με δημοσιεύματα στον Τύπο – το υπουργείο Εσωτερικών έδωσε εντολή για εντατικοποίηση των επιστροφών. Πόσα άτομα ακριβώς αφορά το μέτρο παραμένει ασαφές. Καλά πληροφορημένες πηγές κάνουν λόγο για έως και 40.000 ανθρώπους, οι οποίοι ενδέχεται το επόμενο διάστημα να λάβουν ειδοποίηση επιστροφής στην Ελλάδα.

Οι αριθμοί αποτελούν καθοριστικό παράγοντα στη διπλωματία του μεταναστευτικού – στην πραγματικότητα, όμως, πρόκειται για ανθρώπους: ανθρώπους που η μία πλευρά επιδιώκει να επαναπροωθήσει και που η άλλη δεν επιθυμεί να υποδεχθεί. Πέρυσι το Βερολίνο ζήτησε επισήμως την επιστροφή περίπου 13.000 δευτερογενών μεταναστών. Σύμφωνα με τον ελληνικό Τύπο, η Αθήνα ήταν διατεθειμένη να εξετάσει περίπου 1.000 υποθέσεις – στην πράξη, ωστόσο, επέστρεψαν μόλις 14 άτομα. Αυτή η δυσαναλογία -είναι το μήνυμα της νέας γερμανικής κυβέρνησης- δεν μπορεί να συνεχιστεί.

Διάλογος και συνεργασία για τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ

Στο Βερολίνο κερδίζει έδαφος πάντως η επίγνωση ότι για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης είναι απαραίτητη η συνεργασία με την Αθήνα. «Χωρίς διάλογο, δεν μπορεί να υπάρξει λύση», τονίζουν Γερμανοί διπλωμάτες στην ελληνική πρωτεύουσα. Η προσπάθεια να τεθούν τα κοινά συμφέροντα στο προσκήνιο είναι αισθητή. «Τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι και δικά μας σύνορα», δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του ο Γερμανός πρέσβης, Αντρέας Κίντλ, επισημαίνοντας τη γερμανική υποστήριξη στην προστασία των ελληνικών εξωτερικών συνόρων.

Βερολίνο και Αθήνα σκοπεύουν να ασκήσουν από κοινού αυξημένη πίεση για μια ευρωπαϊκή λύση και για μια δικαιότερη κατανομή των προσφύγων. Ωστόσο, η μέχρι τώρα εμπειρία από τη ζητούμενη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας.

Παρά τη συνολική μείωση των προσφυγικών ροών, στην Κρήτη και στη γειτονική Γαύδο διαμορφώνεται μια νέα διαδρομή — και για πολλούς μετανάστες μια πιθανή νέα πύλη εισόδου προς την Ευρώπη. Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια μεταναστευτική πρόκληση σε δύο μέτωπα: στον Νότο, η διαδρομή μέσω της Μεσογείου, η οποία δύσκολα ελέγχεται και από την οποία πολλοί άνθρωποι διαφεύγουν διακινδυνεύοντας τη ζωή τους. Και τώρα – από τον Βορρά – οι πιέσεις από τη Γερμανία για μαζικές επιστροφές.

Αβέβαιο παραμένει πόσες απελάσεις θα υλοποιηθούν τελικά στην πράξη. Ανεπίσημα γίνεται λόγος για περίπου 10.000 επιστροφές – ένας αριθμός που θεωρείται ρεαλιστικός, ιδίως καθώς στην Ελλάδα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για νεαρούς άνδρες σε ηλικία εργασίας στην αγορά εργασίας.

Μείζονος σημασίας από τον ίδιο τον αριθμό των πιθανών επιστροφών είναι οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες της αλλαγής πορείας του Βερολίνου για την Ελλάδα. Η μέχρι πρότινος πρακτική της Αθήνας, να επιτρέπει στους πρόσφυγες να συνεχίζουν σε μεγάλο βαθμό ανεμπόδιστα το ταξίδι τους προς τη Γερμανία, τερματίζεται de facto. Οι ενισχυμένοι συνοριακοί έλεγχοι της Γερμανίας προκαλούν ένα ντόμινο εξελίξεων – και οδηγούν στο να παραμένουν στο εξής αισθητά περισσότεροι πρόσφυγες στην Ελλάδα απ’ ό,τι μέχρι σήμερα.

Ο Δρ Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και κύριος ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής Σύνταξης της Deutsche Welle.

Η πρώτη σκηνή της ταινίας «Οι Γευσιγνώστριες» διαδραματίζεται τον Νοέμβριο του 1943 στο χωριό Γκρος-Παρτς της Ανατολικής Πρωσίας (σήμερα στην Πολωνία). Η νεαρή Ρόζα Ζάουερ (Ελίζα Σλοτ) έχει εγκαταλείψει το βομβαρδισμένο διαμέρισμά της στο Βερολίνο και έχει βρει καταφύγιο στην εξοχή. Ο σύζυγός της είναι στρατιώτης και αυτή τη στιγμή πολεμά στην Ουκρανία. Όχι πολύ μακριά, βαθιά μέσα στο δάσος και περιτριγυρισμένο από συρματοπλέγματα, βρίσκεται το μυστικό αρχηγείο του Αδόλφου Χίτλερ στο Ανατολικό Μέτωπο - η λεγόμενη «Φωλιά του Λύκου».

Λίγο μετά την άφιξή της στο Γκρος-Παρτς, η Ρόζα στρατολογείται βίαια από τα SS. Καταλήγει σε μια ομάδα γυναικών που μεταφέρονται καθημερινά στη «Φωλιά του Λύκου» για να «δουλέψουν» ως δοκιμάστριες φαγητού για τον Χίτλερ. Τους σερβίρουν φαγητό πριν το φάει ο Χίτλερ - αν είναι δηλητηριασμένο, πεθαίνουν αυτές, όχι αυτός.

Ενώ οι άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη λιμοκτονούν, αυτές οι γυναίκες κάθονται σε ένα πλούσια στρωμένο τραπέζι μπροστά στο καλύτερο φαγητό. Αλλά ξέρουν ότι κάθε γεύμα μπορεί να είναι το τελευταίο τους -ο Χίτλερ έχει πολλούς εχθρούς. Η Ρόζα γίνεται φίλη με μια ντροπαλή γυναίκα ονόματι Ελφρίντε (Άλμα Χασούν). Ξεκινά επίσης μια μυστική σχέση με τον αξιωματικό των SS, Τσίγκλερ (Μαξ Ρίμελτ).

Η ιστορία πίσω από αυτό

Η γερμανόφωνη ταινία του Ιταλού σκηνοθέτη Σίλβιο Σολντίνι («Ψωμί και Τουλίπες», 2000) βασίζεται στο μπεστ σέλερ μυθιστόρημα «Le assaggiatrici» (2018) της Ροζέλα Ποστορίνο, το οποίο έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες. Αν και ο Σολντίνι έχει αποφύγει στο παρελθόν να σκηνοθετήσει ιστορικά έργα, διασκεύασε το μυθιστόρημα για τον κινηματογράφο.

Ένας από τους λόγους ήταν ότι οι γυναίκες παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο -κάτι ασυνήθιστο για μια ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Σολντίνι δήλωσε στην DW ότι του άρεσε επίσης το γεγονός ότι οι δύο κύριοι χαρακτήρες, η Ρόζα Σάουερ και ο Άλμπερτ Τσίγκλερ, δεν κρίνονται, καθώς «είναι απλώς άνθρωποι, παρόλο που έχουν παγιδευτεί στον μηχανισμό ενός τρομερού συστήματος».

Η μαρτυρία της Μάργκοτ Βελκ

Το μυθιστόρημα της Ποστορίνο και τώρα η ταινία βασίζονται στις ιστορίες μιας γυναίκας ονόματι Μάργκοτ Βελκ. Δεν μίλησε δημόσια για τις εμπειρίες της στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012, όταν ήταν 95 ετών. Από το 1942 και μετά, για περίπου δυόμισι χρόνια, ήταν μία από τις 15 γυναίκες που έπρεπε να δοκιμάζουν το φαγητό για τον Χίτλερ. Οι περιγραφές της για το πώς οι γυναίκες στρατεύονταν και πώς ήταν η καθημερινή τους ρουτίνα αντικατοπτρίζονται στο βιβλίο και στην ταινία.

Η έμπνευση για την ιστορία αγάπης μεταξύ της Ρόζας και του Τσίγκλερ βασίζεται στη δήλωση της Βελκ ότι ένας αξιωματικός την έβαλε σε ένα τρένο για το Βερολίνο το 1944 για να τη σώσει από τον προωθούμενο Κόκκινο Στρατό, τις ένοπλες δυνάμεις της Σοβιετικής Ένωσης. Αργότερα έμαθε ότι όλες οι άλλες δοκιμάστριες πυροβολήθηκαν από Σοβιετικούς στρατιώτες. Το αν η ίδια η Βελκ είχε σχέση με κάποιον αξιωματικό των SS παραμένει ασαφές - δεν το ανέφερε ποτέ σε συνεντεύξεις.

Ωστόσο, το 2013 δήλωσε στο περιοδικό Der Spiegel ότι βιάστηκε από έναν αξιωματικό των SS κατά τη διάρκεια της θητείας της ως γευσιγνώστρια φαγητού - και αρκετές φορές από Σοβιετικούς στρατιώτες μετά την επιστροφή της στο Βερολίνο. Μόλις ένα χρόνο μετά το τέλος του πολέμου είδε ξανά τον σύζυγό της, ο οποίος είχε και ο ίδιος υποστεί σοβαρά τραύματα από τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η Ποστορίνο ήθελε να πάρει προσωπική συνέντευξη από τη Μάργκοτ Βελκ για το μυθιστόρημά της, αλλά εκείνη πέθανε το 2014 πριν καν αυτό συμβεί.

Αμφιβολίες για την ιστορία

Μετά από την κυκλοφορία ενός ντοκιμαντέρ για τη Μάργκοτ Βελκ το 2014, ο ιστορικός Σβεν-Φέλιξ Κέλερχοφ εξέφρασε σκεπτικισμό. Στην εφημερίδα «Die Welt» έγραψε ότι ο Χίτλερ είχε προβλήματα στο στομάχι στα τελευταία του χρόνια και του δινόταν ειδική τροφή διαίτης -παρασκευασμένη σε ξεχωριστή κουζίνα στον εσωτερικό χώρο ασφαλείας της «Φωλιάς του Λύκου» με την ονομασία «Sperrkreis 1». Επομένως, δεν θα είχε νόημα να μεταφερθεί το φαγητό εκτός αυτής της περιορισμένης περιοχής για να το δοκιμάσει μια ομάδα γυναικών.

Στο νέο του βιβλίο «Πριν από την Πτώση: Τα Χρόνια του Χίτλερ στη 'Φωλιά του Λύκου'», ο ιστορικός Φέλιξ Μπορ γράφει ότι τον Ιούλιο του 1943 προσλήφθηκε η Έλενε φον Έξνερ: η πρώτη διαιτολόγος που μαγείρεψε ξεχωριστά για τον Χίτλερ. Προηγουμένως, ένας μάγειρας ονόματι Ότο Γκύντερ ετοίμαζε γεύματα σε μεγάλες κατσαρόλες για όλους τους ηγέτες των Ναζί που ζούσαν στη «Φωλιά του Λύκου».

Εκτός από τον στενό κύκλο του Χίτλερ, έως και 2.000 άτομα εργάζονταν εκεί. Μήπως οι γυναίκες έπρεπε να δοκιμάσουν άλλα φαγητά για τα οποία τους είπαν μόνο ότι ήταν γεύματα του Χίτλερ; Ο Φέλιξ Μπορ σε συνέντευξή του στην DW, είπε ότι στην εντατική έρευνά του σχετικά με τις δομές της «Φωλιάς του Λύκου», «δεν βρήκε καμία πηγή που να επιβεβαιώνει την ιστορία της ταινίας, αλλά «ούτε κανένα έγγραφο που να αποδεικνύει το αντίθετο».

Ο σκηνοθέτης Σολντίνι δεν ενοχλείται από τις ιστορικές ασυνέπειες. Για αυτόν είναι ξεκάθαρο: η ταινία βασίζεται σε μυθιστόρημα, όχι σε αποδεδειγμένα γεγονότα. Αυτό που έχει σημασία είναι η συναισθηματική αλήθεια και ότι η ιστορία εξακολουθεί να είναι επίκαιρη σήμερα. Βλέπει παραλληλισμούς με το παρόν: Όπως οι γυναίκες αυτές τότε, πολλοί άνθρωποι σήμερα βιώνουν τη βία που μπορεί να προέρχεται από την πολιτική - ακόμα κι αν έχουν το προνόμιο να τρώνε καλά.

Απόπειρες δολοφονίας του Χίτλερ

Αυτό που έχει ιστορικά αποδειχθεί σαφώς είναι ότι υπήρξαν πάνω από 40 απόπειρες δολοφονίας του Χίτλερ. Η πιο διάσημη είναι η απόπειρα δολοφονίας της 20ής Ιουλίου 1944 – «Επιχείρηση Βαλκυρία», η οποία έλαβε χώρα στη Φωλιά του Λύκου, από όλα τα μέρη. Ο αξιωματικός της Βέρμαχτ Γκραφ φον Στάουφενμπεργκ τοποθέτησε μια βόμβα σε έναν χαρτοφύλακα κάτω από ένα τραπέζι. Εξερράγη κατά τη διάρκεια ενημέρωσης και σκότωσε τέσσερα άτομα. Ο ίδιος ο Χίτλερ επέζησε.

Αργότερα δήλωσε στο ραδιόφωνο ότι ήταν «εντελώς αβλαβής εκτός από πολύ μικρές εκδορές, μώλωπες ή εγκαύματα» και ότι θεωρούσε την επιβίωσή του «ως επιβεβαίωση της εντολής της μοίρας να συνεχίσω να επιδιώκω τον στόχο της ζωής μου». Αυτό, έχει έναν παραλληλισμό με το σήμερα: Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ επέζησε από μια απόπειρα δολοφονίας με ελαφρύ τραυματισμό τον Ιούλιο του 2024, το ερμήνευσε κι αυτός ως σημάδι της μοίρας.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Τι πρέπει να γνωρίζετε:

• Η Κίνα και η Ρωσία σχεδιάζουν την κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στη Σελήνη έως το 2035, με στόχο την παροχή ενέργειας σε μία μόνιμη βάση στον πλανήτη: τον Διεθνή Σταθμό Σεληνιακών Ερευνών (ILRS).
• Το πρόγραμμα ILRS θα βασίζεται στον σταθμό παραγωγής ενέργειας για τις επιστημονικές του έρευνες.
• Το πρόγραμμα ILRS περιλαμβάνει περισσότερους από δέκα διεθνείς συνεργάτες και θεωρείται ανταγωνιστικό εγχείρημα στο «Πρόγραμμα Artemis» της NASA.

Οι διαστημικές υπηρεσίας της Ρωσίας και της Κίνας (η Roscosmos και η CNSA αντιστοίχως) υπέγραψαν αυτήν την εβδομάδα ένα μνημόνιο συνεργασίας.

Ο πυρηνικός σταθμός θα αποτελεί μέρος της βάσης ILRS και θα παρέχει ενέργεια για τη μακροχρόνια εξερεύνηση της Σελήνης και τις συναφείς επιστημονικές έρευνες. Ταυτοχρόνως θεωρείται και ως «ανταγωνιστής» του αμερικανικού προγράμματος “Artemis”, το οποίο αφορά την κατασκευή του διαστημικού σταθμού “Gateway” σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη από το 2027 – στο “Artemis” συμμετέχουν πέραν της NASA και οι διαστημικές υπηρεσίες 55 άλλων κρατών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών κρατών-μελών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.

Τι είναι το ILRS;

Το πρόγραμμα ILRS στοχεύει στη δημιουργία μίας σεληνιακής βάσης επιστημονικών ερευνών, η οποία θα βρίσκεται 100 χιλιόμετρα μακριά από τον νότιο πόλο της Σελήνης.

Στα πλαίσια του ILRS θα πραγματοποιούνται τόσο μακροχρόνιες αυτόνομες επιχειρήσεις όσο και ανθρώπινες αποστολές σύντομης διάρκειας.

«Στη βάση θα γίνονται βαρύνουσας σημασίας διαστημικές έρευνες και θα δοκιμάζονται τεχνολογίες για μακράς διάρκειας επιχειρήσεις χωρίς ανθρώπινο πλήρωμα, με την προοπτική της παρουσίας ενός ανθρώπου στη Σελήνη», αναφέρει η Roscosmos.

Στο πρόγραμμα ILRS, το οποίο ανακοινώθηκε το 2017, συμμετέχουν το Πακιστάν, η Βενεζουέλα, η Λευκορωσία, το Αζερμπαϊτζάν, η Νότια Αφρική, η Αίγυπτος, η Νικαράγουα, η Ταϊλάνδη, η Σερβία, η Σενεγάλη και το Καζακστάν. Η Κίνα θα καλέσει επίσης 50 κράτη, 500 διεθνή επιστημονικά ερευνητικά ινστιτούτα και χιλιάδες ερευνητές να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.

Αν και η βάση ILRS επιδιώκει να είναι ένα κέντρο επιστημονικής έρευνας, οι φυσικοί πόροι της Σελήνης αποτελούν επίσης μία ελκυστική προοπτική για τα συμμετέχοντα κράτη. Η Σελήνη διαθέτει πολύτιμα οξείδια μετάλλων, ρεγόλιθο (σεληνιακό έδαφος), σπάνια γήινα μέταλλα και πιθανώς μεγάλες ποσότητες ηλίου-3, το οποίο είναι πολύτιμο για την πυρηνική σύντηξη. Η εκμετάλλευση των σεληνιακών πόρων απασχολεί το τελευταίο διάστημα έντονα και τον νομικό κόσμο.

Η Κίνα ως ηγέτιδα δύναμη στο διάστημα

Το ILRS αποτελεί κομβικό πυλώνα των σχεδίων της Κίνας να αναδειχθεί σε ηγέτιδα δύναμη στην επιστημονική έρευνα και εξερεύνηση του διαστήματος.

Η κατασκευή του σταθμού αναμένεται να ξεκινήσει το 2028. Από το 2013 έχουν προσσεληνωθεί πολλά κινεζικά μη επανδρωμένα σκάφη – και οι Κινέζοι επιστήμονες ηγούνται στις αποστολές χαρτογράφησης της σεληνιακής επιφάνειας, συμπεριλαμβανομένης της «σκοτεινής πλευρά της Σελήνης», δηλαδή του σεληνιακού ημισφαιρίου που δεν στρέφεται ποτέ προς τη Γη.

Τον Ιούνιο του 2024 η Κίνα έγινε η πρώτη χώρα που κατάφερε να συλλέξει πετρώματα από αυτό το ημισφαίριο. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua είχε κάνει τότε λόγο για ένα «πρωτοφανές κατόρθωμα στην ιστορία της ανθρώπινης εξερεύνησης της Σελήνης».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Σε σοβαρό νομικό πονοκέφαλο εξελίσσεται για τον Τραμπ η επιθυμία του να ακροβατεί μεταξύ συγκεντρωτικής διακυβέρνησης και υπέρβασης εξουσιών. Τους τελευταίους μήνες έχουν κατατεθεί περισσότερες από 200 προσφυγές έχουν κατατεθεί σε δικαστήρια ανά τις ΗΠΑ κατά των εκτελεστικών διαταγμάτων του Αμερικανού προέδρου.

Εκδικάζοντας δύο από αυτές τις προσφυγές αναφορικά με την πολιτική δασμών του προέδρου των ΗΠΑ το αμερικανικό Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου (ITC) μπλόκαρε τους «ανταποδοτικούς» δασμούς κατ' ελάχιστο 10% που επέβαλε τον προηγούμενο μήνα ο Τραμπ σε όλους σχεδόν τους εταίρους των ΗΠΑ, αλλά και τις εισφορές που επέβαλε προηγουμένως στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα.

Δεν εφαρμόζεται ο νόμος περί έκτακτης οικονομικής ανάγκης

Στο σκεπτικό του το Δικαστήριο εξηγεί πως μόνο το Κογκρέσο δύναται να υπερψηφίσει τη λήψη τέτοιου είδους μέτρων.

Ο Τραμπ προσπάθησε να δικαιολογήσει τις εισφορές σε βάρος των δύο γειτόνων των ΗΠΑ και της Κίνας υποστηρίζοντας πως οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με τις παράνομες ροές μεταναστών και ναρκωτικών. Παράλληλα, επικαλούμενος το χρόνια ελλειμματικό ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών της χώρας προσπάθησε να αναλάβει εκτάκτως εξουσίες πέραν των αρμοδιοτήτων του, κηρύσσοντας τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης οικονομικής ανάγκης – θεμελιώνοντας το σκεπτικό του σε νόμο του 1977 που επέτρεπε την κατ’ εξαίρεση ανάληψη αρμοδιοτήτων του Κογκρέσου από τον πρόεδρο.

Το ITC ωστόσο δεν πείστηκε καθόλου, κρίνοντας πως δεν υπάρχει καμία τέτοια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πως κατ' επέκταση οι σχετικές πολιτικές του Τραμπ αντιτίθενται στην κείμενη νομοθεσία. Κατά την κρίση του Δικαστηρίου εξάλλου, η πολιτική δασμών του Τραμπ δεν συντείνει με οποιονδήποτε τρόπο στην επίλυση των υποτιθέμενων προβλημάτων που επικαλείται ο Αμερικανός πρόεδρος.

Ωστόσο, άλλοι δασμοί που επέβαλε ο Τραμπ, όπως εκείνοι που αφορούν τα αυτοκίνητα, το αλουμίνιο και τον χάλυβα, δεν επηρεάζονται.

Πώς επηρεάζονται οι διαπραγματεύσεις;

Τώρα ο Λευκός Οίκος έχει προθεσμία δέκα ημερών, προκειμένου να προχωρήσει στις απαραίτητες κινήσεις για την αναστολή των δασμών.

Με αυτόν τον τρόπο το Δικαστήριο εντείνει την πίεση στην αμερικανική κυβέρνηση να «κάψει» το ενδεχομένως ισχυρότερό της χαρτί στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και άλλα κράτη. Πλέον ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα είναι σε θέση να ισχυριστεί πως θα επιβάλει εξωφρενικά υψηλούς δασμούς και ως εκ τούτου οι συνομιλητές του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα είναι μάλλον δυσκολότερο να «εκφοβιστούν».

Η αβεβαιότητα όμως παραμένει – τόσο για τις διεθνείς όσο και για τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Ο Αμερικανός υπουργός Δικαιοσύνης άσκησε ήδη έφσεη κατά της απόφασης του ITC και έως ότου να ολοκληρωθεί και η κατ' έφεση δίκη, θα περάσει καιρός.

Η κυβέρνηση Τραμπ επέκρινε την απόφαση του Δικαστηρίου. Εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου δήλωσε πως «δεν είναι ο ρόλος μη εκλεγμένων δικαστών να αξιολογούν μία κατάσταση εθνικής ανάγκης». Ο δε αναπληρωτής προσωπάρχης του Τραμπ, Στέφεν Μίλερ, έκανε λόγο στο Χ για «δικαστικό πραξικόπημα που ξέφυγε εκτός ελέγχου», μία τοποθέτηση που σαφώς δεν βασίζεται σε κανένα αποδεικτικό στοιχείο. Ο Τραμπ από την άλλη πλευρά δεν θέλησε να σχολιάσει την απόφαση.

Σε γυμνάσιο στην πόλη Γκίσεν, στο κρατίδιο της Έσσης, μία ανώνυμη online ψηφοφορία των μαθητών για το σύνθημα των γερμανικών εξετάσεων Abitur 2026 έχει προκαλέσει αναστάτωση: Μεταξύ των προτάσεων υπήρχαν εξαιρετικά προβληματικά σλόγκαν, όπως το «Abi macht frei» – με αναφορά στο κυνικό σύνθημα των Ναζί «Arbeit macht frei» στις πύλες των στρατοπέδων συγκέντρωσης, το «Abi-Akbar – Explosiv durchs Abi» - με αναφορά στην ισλαμιστική τρομοκρατία καθώς και το «NSDABI – Verbrennt den Duden», που παραπέμπει στο Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα NSDAP και τις καύσεις βιβλίων των Ναζί.

Ορισμένοι μαθητές αντέδρασαν άμεσα και ειδοποίησαν τη διεύθυνση του σχολείου. Η ιστοσελίδα της ψηφοφορίας κατέβηκε, οι μαθητές έπρεπε να λογοδοτήσουν στη διεύθυνση του σχολείου ενώ εκδόθηκε και επίσημη δήλωση: «Στην σχολική μας κοινότητα δεν υπάρχει χώρος για ρατσισμό, αντισημιτισμό και διακρίσεις». Επιπλέον το ζήτημα έχει πλέον φτάσει ως την αστυνομία, η οποία διερευνά την υπόθεση.

Πρόκειται απλά... για ένα «κακόγουστο αστείο» ή μήπως το συγκεκριμένο περιστατικό αναδεικνύει πόσο βαθιά έχει τρυπώσει η ακροδεξιά ρητορική μίσους στους νέους; Έχει προκαλέσει σε κάθε περίπτωση τόσο έντονες αντιδράσεις, ώστε η νέα υπουργός Παιδείας Καρίν Πριεν (CDU) έκανε σχετική δήλωση, ζητώντας να καταστεί υποχρεωτική για όλους τους μαθητές και τα σχολεία στη Γερμανία η επίσκεψη σε μνημεία για το Ολοκαύτωμα και στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Μόνο η κορυφή του παγόβουνου;

Μπροστά στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς, μαθητές της Γ’ Γυμνασίου από το Γκέρλιτς της Σαξονίας χαιρέτισαν ναζιστικά. Στο Έλσνιτς, επίσης στη Σαξονία, μια καθηγήτρια αναγκάστηκε να ζητήσει μετάθεση, επειδή δέχθηκε απειλές από ακροδεξιούς. Και στο Βισμπάντεν της Έσσης, μαθητές χειροκρότησαν κατά τη διάρκεια προβολής μίας εκπαιδευτικής ταινίας για το Ολοκαύτωμα.

Η Τίνα Ντυρ δεν εξεπλάγη ιδιαίτερα όταν έμαθε για το περιστατικό στο Γκίσεν. Είναι αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Δημοκρατίας της Έσσης, το οποίο προσφέρει υποστήριξη και συμβουλές σε σχολεία, δήμους και συλλόγους στον αγώνα κατά του ακροδεξιού εξτρεμισμού, καθώς όπως σημειώνει ανάλογα περιστατικά «σημειώνουν αύξηση στα σχολεία». Σε συνέντευξή της στην DW εξήγησε πως «πρόκειται για σβάστικες και ακροδεξιά συνθήματα, ναζιστικούς χαιρετισμούς, ρατσιστικά ή ακροδεξιά τραγούδια σχολικές εκδρομές».

Τα σχολεία ως καθρέφτης της κοινωνίας

Σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας Zeit, το 2024 αντίστοιχα περιστατικά αυξήθηκαν τουλάχιστον κατά 30% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. «Νεαροί άντρες γίνονται ο πρώτος στόχος, πριν εμπλακούν πιο ενεργά στην πολιτική, μέσω πολεμικών τεχνών περνάνε σταδιακά στην εθνικιστική ρητορική και τοξικά πρότυπα αρρενωπότητας», λέει η Ντυρ. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επίσης γίνεται ιδιαίτερα αισθητό και το ζήτημα της μισογυνίας στους ίδιους κύκλους. «Η απαξίωση των γυναικών και η επιστροφή σε παραδοσιακά μοντέλα ρόλων των φύλων – και τα δύο στοιχεία του δεξιού εξτρεμισμού – γνωρίζουν μία νέα άνθηση. Οι δυναμικές γυναίκες υποτιμούνται, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα επίσης, με φαινόμενα που καταλήγουν σε βίαια περιστατικά ή ακόμη και γυναικοκτονίες», παρατηρεί η Τίνα Ντυρ.

Ο Στέφαν Ντυλ, πρόεδρος της Ένωσης Γερμανών Εκπαιδευτικών και διευθυντής σχολείου στη Βαυαρία, γνωρίζει επίσης καλά το ζήτημα και από προσωπική εμπειρία. «Δεν μπορούμε να κουκουλώνουμε εγκλήματα και να λέμε, "θα μιλήσουμε λίγο με το παιδί και τέλος". Ακόμα κι αν ο δράστης είναι μόλις 13 ετών, πρέπει να επέμβει η αστυνομία. Και όταν αυτή εμφανιστεί στο σπίτι του και του κάνει επίσημη σύσταση, αυτό θα έχει άλλο βάρος από ένα απλό παιδαγωγικό μέτρο από το σχολείο, το οποίο φυσικά και πρέπει επίσης να επιβληθεί», λέει στη DW.

Η κουλτούρα μνήμης στη Γερμανία αλλάζει

Σύμφωνα με μια μελέτη της Jewish Claims Conference, περίπου το 40% των Γερμανών ηλικίας 18 έως 29 ετών δεν γνωρίζουν ότι περίπου έξι εκατ. Εβραίες και Εβραίοι δολοφονήθηκαν την περίοδο του Εθνικοσοσιαλισμού. Οι επιζώντες του Ολοκαυτώματος, που επισκέπτονταν τα σχολεία για να μιλήσουν με τους μαθητές για την ιστορία όπως την έζησαν οι ίδιοι, όπως η πρόσφατα αποβιώσασα Μάργκοτ Φρίντλεντερ, σύντομα δεν θα υπάρχουν πια. Και όσο περνά ο καιρός, τόσο φαίνεται να αλλάζει και η ίδια η κουλτούρα της μνήμης στη χώρα, με τα ίδια τα σχολεία να λειτουργούν ως ένας καθρέφτης της κοινωνίας, στην οποία τέτοιες ακραίες απόψεις να γίνονται ολοένα και πιο αποδεκτές.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου

Αποτελεί ένα κεντρικό αφήγημα της κυβέρνησης του Φρίντριχ Μερτς ή τουλάχιστον του χριστιανοδημοκρατικού κομματιού της, αφού σίγουρα δεν ταιριάζει ως επιχείρημα στο κλασικό «φιλεργατικό» προφίλ που προσπαθεί να διατηρεί το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Οι Γερμανοί πρέπει να δουλέψουν περισσότερο. Το είπε ο ίδιος ο καγκελάριος, το επανέλαβε ο γραμματέας του κόμματος Κάρστεν Λίνεμαν και ο επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Γενς Σπαν. Παρουσιάζεται περίπου ως η μαγική λύση, κάτι σαν πανάκεια για την ασθενική γερμανική οικονομία που μοιάζει να μην μπορεί να ξεκολλήσει με τίποτα από τη στασιμότητα.

Στην πραγματικότητα, οι Γερμανοί δουλεύουν λιγότερο από άλλους Ευρωπαίους, για παράδειγμα από τους Έλληνες. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομίας της Κολωνίας (IW) που επεξεργάστηκε τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, οι Έλληνες δουλεύουν 136 ώρες περισσότερες τον χρόνο, δηλαδή 1.172 έναντι των 1.036 των Γερμανών. Πάντως αν συγκριθούν με τους Γάλλους (1.026 ώρες) και τους Βέλγους (1.021 ώρες), είναι λίγο πιο εργατικοί. Οι πιο «δουλευταράδες» Ευρωπαίοι, σύμφωνα πάντα με το Ινστιτούτο, είναι οι Τσέχοι με 1.326 ώρες ετησίως και οι Πολωνοί με 1.304.

Όλοι δουλεύουν περισσότερο

Το εντυπωσιακό πάντως είναι ότι σε αντίθεση με την πολυσυζητημένη εικόνα περί «ισορροπίας» εργασιακής και «υπόλοιπης» ζωής, τις συζητήσεις για μείωση του ωραρίου και τα περιστασιακά «πειράματα» με τις τέσσερις εργάσιμες ημέρες την εβδομάδα, παντού οι ώρες εργασίας παρουσιάζουν αύξηση μέσα στην δεκαετία 2013-2023. Στη Γερμανία ωστόσο κατά μόλις 2%, ενώ στην Ελλάδα κατά 21%. Αυτό σημαίνει ότι οι Έλληνες αναγκάστηκαν να «προσπεράσουν» τους Γερμανούς σε ώρες δουλειάς, εξαιτίας της καθίζησης και στη συνέχεια καθήλωσης των μισθών.

Ή, όπως παρατήρησε ο γνωστός Γερμανός δημοσιογράφος Φρίντριχ Κούπερσμπους, αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να κάνουν και δεύτερη δουλειά, επειδή ένας μισθός δεν τους φτάνει για να επιβιώσουν.

Πάντως η αύξηση των εργατοωρών είναι κάτι που παρατηρείται με μεγαλύτερη ένταση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (Ουγγαρία +24%, Πολωνία +23%) και του Νότου (Ισπανία +15%, Ιταλία +13%). Η μόνη χώρα στην οποία ο χρόνος εργασίας μειώθηκε μέσα στη δεκαετία είναι η Αυστρία (-2%).

Γιατί η εργασία δεν είναι ελκυστική

«Χρειαζόμαστε ένα πλαίσιο συνθηκών υπό τις οποίες η επέκταση του ατομικού ωραρίου εργασίας θα γίνει ελκυστική», λέει ο ειδικός για θέματα που αφορούν την αγορά εργασίας του IW, Χόλγκερ Σέφερ, σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, σε σχετικό άρθρο του. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, ένα σημαντικό πρόβλημα έχει να κάνει με το γεγονός ότι η υψηλή φορολόγηση της εργασίας από ένα σημείο και πάνω αποτελεί αντικίνητρο για περισσότερη εργασία.

Συνολικά πάντως για την οικονομία της χώρας και τον παραγόμενο «πλούτο» το μεγάλο πρόβλημα έχει να κάνει με το γεγονός ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βγαίνουν στη σύνταξη και η τάση αυτή θα συνεχιστεί. Από το 2024 και έπειτα παρατηρείται μια φθίνουσα πορεία των συνολικών ωρών εργασίας στη χώρα και η πολιτική θα χρειαστεί να βρει τρόπους για να φρενάρει αυτή την εξέλιξη, όπως υποστηρίζει.

Βεβαίως δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η καταγραφή αυτή είναι καθαρά ποσοτική. Δεν μετρά δηλαδή την αποδοτικότητα της εργασίας, ούτε το κόστος που μπορεί να επιφέρει μεσοπρόθεσμα η εντατικοποίηση της εργασίας για πολλούς απασχολούμενους. Αλλά για αυτό υπάρχουν άλλες μελέτες.

«Διπλά εντυπωσιακή» είναι η είδηση που μας έρχεται από τη Δανία. Πρώτον, η συμπαθής χώρα του Βορρά καθιέρωσε τη σύνταξη στα 70 από το 2040. Δεύτερον, η σχετική απόφαση στο Κοινοβούλιο ελήφθη με ευρεία πλειοψηφία (81 ψήφοι υπέρ, 21 κατά) και χωρίς σοβαρές αντιδράσεις, για να μη μιλήσουμε για απεργιακές κινητοποιήσεις.

Έτσι λοιπόν οι Δανοί έχουν το υψηλότερο όριο συνταξιοδότησης στην Ευρώπη. Έχουν και μερικούς από τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές στην Ευρώπη. Παρά ταύτα, δηλώνουν τα τελευταία χρόνια ότι είναι από τους πιο ευτυχισμένους λαούς στην Ευρώπη. Γιατί όχι;

Αν εξετάσουμε το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος με σκανδιναβική ψυχραιμία και νηφαλιότητα (παρότι για τους υπόλοιπους Σκανδιναβούς οι Δανοί δεν είναι Σκανδιναβοί, αλλά μάλλον Μεσογειακοί, όμως αυτή είναι μία άλλη συζήτηση…), θα διαπιστώσουμε μία πικρή αλήθεια: Όταν όλο και λιγότεροι νέοι καλούνται να συντηρήσουν όλο και περισσότερους συνταξιούχους, οι οποίοι μάλιστα ζουν όλο και περισσότερο, βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Και οι πιθανές διέξοδοι είναι ελάχιστες.

Οι εναλλακτικές λύσεις

Για την ακρίβεια, έχουμε τρεις εναλλακτικές λύσεις: Να ανεβάσουμε το όριο συνταξιοδότησης, να αυξήσουμε τις ασφαλιστικές εισφορές ή να μειώσουμε τις κρατικές συντάξεις. Παραβλέπουμε άλλες, εντελώς θεωρητικές και δύσκολα εφαρμόσιμες επιλογές. Όπως ο εντοπισμός των λαμπρών νέων και των «έξυπνων» εργοδοτών που προτιμούν να δουλεύουν με «μαύρα». Όπως η λεηλασία του κρατικού προϋπολογισμού εις βάρος των επόμενων γενεών. Όπως ο κατακρημνισμός των ηλικιωμένων στον Καιάδα…

Έτσι λοιπόν η Δανία καθιερώνει τη σύνταξη στα 70. Το ίδιο είχε προταθεί παλαιότερα για τη Γερμανία, όπου σήμερα ο κανόνας είναι η σύνταξη στα 67.

Μπορεί όμως αυτό να ισχύει για όλους; Ναι, υπάρχουν επιχειρηματίες, καταστηματάρχες, εκπαιδευτικοί ή δημοσιογράφοι που θα απολάμβαναν μία «σύνταξη στα 70», ίσως και να ανακάλυπταν ένα νόημα ζωής στο ότι παραμένουν χρήσιμοι, σφριγηλοί και οικονομικά ενεργοί. Από την άλλη: Θα εμπιστευόσαστε εύκολα την υγεία σας σε έναν 70χρονο χειρουργό; Θα προτιμούσατε για την ανακαίνιση του σπιτιού σας έναν 70χρονο ελαιοχρωματιστή;

Η ποιότητα του εργασιακού βίου

Στην πραγματικότητα όμως, το ουσιαστικό ερώτημα είναι άλλο: Όχι αν θα παρατείνουμε τον εργασιακό μας βίο, αλλά ποιον εργασιακό βίο θα παρατείνουμε. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι το υψηλότερο όριο συνταξιοδότησης στην Ευρώπη καθιερώνεται τώρα στη Δανία.

Σε μία χώρα στην οποία υπάρχουν δουλειές, όπου τα ωράρια τηρούνται και τα δεδουλευμένα πληρώνονται, όπου ο εργαζόμενος έχει εγγυημένη άδεια 30 ημερών, όπου το κράτος στέκεται αρωγός στους αδύναμους και στις μονογονεϊκές οικογένειες, όπου η κοινωνική κατοικία έχει παράδοση δεκαετιών – σε μία τέτοια χώρα, ναι βρε αδερφέ, ας συζητήσουμε το ενδεχόμενο να εργαστούμε δύο,τρία χρόνια παραπάνω για το κοινό καλό.

Για άλλες χώρες δεν ξέρω, διατηρώ κάποιες αμφιβολίες…

Χιλιάδες διοικητικές θέσεις εργασίας σχεδιάζει να περικόψει η σουηδική αυτοκινητοβιομηχανία Volvo Cars στο πλαίσιο προγράμματος λιτότητας. Σε παγκόσμιο επίπεδο πρόκειται να χαθούν 3.000 θέσεις, ανακοίνωσε στο Γκέτεμποργκ η εταιρεία κινεζικών συμφερόντων, μέρος του ομίλου Geely. Πρόκειται για το 15% των θέσεων εργασίας σε γραφεία, με τις περισσότερες από αυτές να βρίσκονται στη Σουηδία.

Ο επικεφαλής της Volvo Χάκαν Σάμουελσον κάνει λόγο για σκληρές αποφάσεις: «Η αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται σε δύσκολη περίοδο». Για να ξεπεραστεί, το κόστος πρέπει να μειωθεί δομικά, δήλωσε, ανακοινώνοντας συνομιλίες με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Η Volvo είχε ήδη από τον Απρίλιο προϊδεάσει για πωλήσεις κάτω των προσδοκιών το πρώτο τρίμηνο του 2025, αλλά και για επερχόμενες περικοπές θέσεων εργασίας, προκειμένου να εξοικονομηθούν συνολικά σχεδόν 1,7 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η Volvo επικεντρώθηκε από νωρίς στην κατασκευή αμιγώς ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων με μπαταρία (BEV: Battery Electric Vehicles). Τα τελευταία χρόνια έρχεται, ωστόσο, συχνά αντιμέτωπη με το υψηλό κόστος των μπαταριών.

Eπειδή οι πωλήσεις κάθε άλλο παρά καλές ήταν το πρώτο τρίμηνο και η παραγωγή ηλεκτροκίνητων οχημάτων συνεχίζεται μετ΄ εμποδίων, ο σουηδικός κατασκευαστής εστιάζει πλέον περισσότερο σε plug-in υβριδικά, μιας και αποτελούν ρεαλιστική γέφυρα για όσους πελάτες δεν είναι ακόμη έτοιμοι να κάνουν το μεγάλο βήμα σε ένα αμιγώς ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Tο πρώτο τρίμηνο του 2025 το ποσοστό πωλήσεων ηλεκτροκίνητων της Volvo μειώθηκε από το 21% πέρυσι σε 19%.

Η BYD ξεπερνά την Tesla σε πωλήσεις

Παρά τη μικρή, αλλά σημαντική ανάκαμψη στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η αμερικανική Tesla δεν κατάφερε να επωφεληθεί. Τον Απρίλιο οι πωλήσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας του αμφιλεγόμενου Ίλον Μασκ κατέγραψαν νέο ναδίρ πωλήσεων. Σύμφωνα με στοιχεία της ευρωπαϊκής ένωσης κατασκευαστών, Acea, οι νέες ταξινομήσεις μειώθηκαν περισσότερο από 50%. Συνολικά το πρώτο τετράμηνο του 2025 η Tesla βρέθηκε αντιμέτωπη με μειώσεις πωλήσεων της τάξης του 46%, διαθέτοντας στην αγορά της ΕΕ μόλις 41.677 οχήματα.

Μολονότι η αγορά αυτοκινήτων της ΕΕ παραμένει στάσιμη, η αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων ανακάμπτει και πάλι δυναμικά μετά τις απογοητευτικές πωλήσεις του 2024. Τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2025, το 15,3% των νέων ταξινομήσεων στην ΕΕ αφορούσε ηλεκτροκίνητα σε σύγκριση με το ισχνό 12% της περασμένης χρονιάς. Σε μονάδες αυτοκινήτων η αύξηση ξεπέρασε το 25%.

Τα στοιχεία της εταιρείας έρευνας αγοράς Jato Dynamics από 28 ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν ότι ο κινεζικός κολοσσός BYD (Build Your Dreams) πήρε την πρωτιά των πωλήσεων από την αμερικανική Tesla διαθέτοντας στην αγορά 7.231 αυτοκίνητα τον Απρίλιο, αντί 7.165. Παρά το μικρό προβάδισμα, ο αναλυτής της Jato, Φελίπε Μουνιόζ, κάνει λόγο για «σημείο καμπής» στην ευρωπαϊκή αγορά αυτοκινήτων, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι η Tesla ηγείται των πωλήσεων εδώ και χρόνια και η BYD εισήλθε σχετικά πρόσφατα.

Πηγή: dpa

«Χειραγώγηση και Volkswagen είναι κάτι που δεν πρέπει ποτέ να ξανασυμβεί»,δήλωνε μπροστά στις κάμερες τον Σεπτέμβριο του 2015 ο τότε επικεφαλής του ομίλου Volkswagen, Μάρτιν Βίντερκορν. Ο «κύριος Volkswagen» ζήτησε συγγνώμη, παραδέχτηκε λάθη και υποσχέθηκε διαλεύκανση. Μια μέρα αργότερα παραιτήθηκε. Η δικαστική διαδικασία απόδοσης ευθυνών συνεχίζεται περισσότερο από δέκα χρόνια μετά το σκάνδαλο ντίζελ, που έγινε διεθνώς γνωστό ως Dieselgate.

Στο περιφερειακό δικαστήριο Μπράουνσβαϊγκ, ενώπιον του τμήματος εμπορικού ποινικού δικαίου, ολοκληρώθηκε σήμερα μια δίκη μαμούθ για απάτη εναντίον τεσσάρων πρώην διευθυντικών στελεχών και μηχανικών της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, χωρίς όμως τη συμμετοχή ή παρουσία του πρώην επικεφαλής Μάρτιν Βίντερκορν. Το δικαστήριο επέβαλε ποινές φυλάκισης σε δύο στελέχη, ενώ στα υπόλοιπα ποινές με αναστολή.

Οι κατηγορούμενοι αισθάνονται εξιλαστήρια θύματα

Συγκεκριμένα: Ο πρώην επικεφαλής ανάπτυξης κινητήρων ντίζελ καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης τεσσεράμισι ετών, ο πρώην επικεφαλής του τμήματος ηλεκτρονικών συστημάτων σε ποινή φυλάκισης δύο ετών και επτά μηνών. Ο πιο υψηλόβαθμος κατηγορούμενος, ο πρώην επικεφαλής ανάπτυξης της Volkswagen, έλαβε ποινή φυλάκισης ενός έτους και τριών μηνών με αναστολή. Τέλος, ένας πρώην επικεφαλής τμήματος καταδικάστηκε σε ένα έτος και δέκα μήνες με αναστολή.

Για την εισαγγελία οι ένοχοι εντοπίστηκαν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν. Οι κατηγορούμενοι ωστόσο υποστηρίζουν, ακόμη και σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της δίκης, ότι υπήρξαν εξιλαστήρια θύματα. Η εισαγγελία ζήτησε ποινές φυλάκισης από δύο έως τέσσερα χρόνια και ποινή με αναστολή μόνο σε μία περίπτωση. Από την πλευρά της, η υπεράσπιση τάχθηκε υπέρ τριών αθωωτικών αποφάσεων και μίας επίπληξης.

Εκκρεμούν ακόμη δικαστικές διαδικασίες

Η δικαστική απόφαση δεν έχει τελεσιδικήσει, ούτε οι νομικές διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί. Μετά την πρώτη δίκη και τη διαδικασία κατά του Μάρτιν Βίντερκορν, στο Μπράουνσβαϊγκ εκκρεμούν ακόμη τέσσερις ποινικές δικαστικές διαδικασίες σε βάρος 31 κατηγορουμένων, σύμφωνα με εκπρόσωπο του περιφερειακού δικαστηρίου.

Το σκάνδαλο γύρω από τη χειραγώγηση των δοκιμών εκπομπών ρύπων για τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα ήρθε στο φως της δημοσιότητας τον Σεπτέμβριο του 2015. Στις ΗΠΑ η VW είχε παραδεχτεί λίγο νωρίτερα την ύπαρξη λογισμικού παραποίησης τιμών ρύπων σε οχήματά της. Το αποκαλούμενο Dieselgate στοίχισε, σύμφωνα με τον γερμανικό κολοσσό, περίπου 33 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι στιγμής.

Αρχικά είχε προβλεφθεί να καθίσει στο εδώλιο και ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου Volkswagen, Μάρτιν Βίντερκορν. Η δίκη του ωστόσο διακόπηκε για λόγους υγείας πριν από την έναρξη της δικαστικής διαδικασίας κατά των διευθυντικών στελεχών τον Σεπτέμβριο του 2021. Εν τω μεταξύ, ο πρώην επικεφαλής μίλησε στο δικαστήριο τόσο ως μάρτυρας, όσο και ως κατηγορούμενος, απορρίπτοντας κατηγορηματικά κάθε ευθύνη για το σκάνδαλο ντίζελ. Ένα ατύχημα που είχε ως αποτέλεσμα τη νοσηλεία του διέκοψε τη δίκη εναντίον του. Άγνωστο παραμένει αν και πότε θα συνεχιστεί η δικαστική διαδικασία κατά του, σήμερα, 78χρονου κατηγορουμένου.

Πηγή: dpa

Μερικές φορές στην ελληνική βουλή οι πολιτικοί διαπληκτίζονται σαν χολωμένες νοικοκυρές στα μπαλκόνια λαϊκών συνοικιών. Σε ορισμένους αυτή η ρητορική εκτράχυνση δεν αρκεί. Αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας, διασπαθίζοντας το δίστηλο που του εμπιστεύθηκε κυριακάτικη εφημερίδα, ζητά από πολιτικούς και δημοσιογράφους να ανταλλάσσουν απροσχημάτιστες ύβρεις, ώστε να ανέλθει στο βήμα η πάλλουσα και ειλικρινής γλώσσα των καθημερινών μας παρεκτροπών. Ο καθηγητής μάλιστα ζητά από τους δημόσιους αγορητές να αρχίσουν αμέσως το υβρεολόγιο, πριν αύριο εμφανιστεί «κάποιος ακομπλεξάριστος δημαγωγός και φέρει στο φως όψεις της πραγματικής ζωής με οικεία γλώσσα και βρισιές».

Ας αφήσουμε κατά μέρος τα εκκεντρικά μέτρα που προτείνει ο γλωσσολογών κοινωνιολόγος προκειμένου να προληφθεί η έλευση ενός Έλληνα Τραμπ και ας ρίξουμε μια ματιά στη μικρή αναδρομή του γλωσσικού ζητήματος που επιχειρεί πριν ζητήσει αυτά τα απίστευτα. Για την καθιέρωση της δημοτικής ως γλώσσας του σχολείου και του κράτους το 1976 θριαμβολογεί ως εξής: «Η δημοκρατική δυναμική που σιγόκαιγε από τις αρχές του αιώνα είχε πλέον φουντώσει, η γλώσσα της Χούντας έφερε το τέλος της καθαρεύουσας.» Ουδέν ανακριβέστερο. Η ταύτιση της δημοτικής με το δημοκρατικό φρόνημα και της καθαρεύουσας με το αντιδημοκρατικό είναι ιστορικό μύθευμα. Τις δικτατορίες επί ελληνικού εδάφους υπηρέτησαν εξίσου δουλικά και η καθαρεύουσα και η δημοτική. Η «δημοκρατική δυναμική που σιγόκαιγε», υποτίθεται, από τις αρχές του αιώνα είναι μια αστήρικτη φαντασίωση.

Να πώς θρηνούσε την απώλεια του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, υπό τη διαταγή και αιγίδα του οποίου καταρτίστηκε η γραμματική Τριανταφυλλίδη, ο δημοτικιστής Παντελής Πρεβελάκης: «Υπάρχει κι ένα δεύτερο χρέος που εντάσσεται στο μεγάλο της εθνικής ευγνωμοσύνης, να αναπολήσουμε το έργο που κάτω από την επίνευση και την ενίσχυση του Ιωάννη Μεταξά συντελέστηκε στα Γράμματα και στις Τέχνες.» Να πως μοιρολογούσε τον δικτάτορα ο Μ. Καραγάτσης: «Ο Μεταξάς ήταν ο πρώτος πραγματικά δημοτικιστής πρωθυπουργός… Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των μεγάλων αντρών είναι ότι γεννήθηκαν, έζησαν και πέθαναν νέοι.» Με παρεμφερή στόμφο μεγάλυναν τον «μεγάλο άντρα» και εκπρόσωποι του καλλιτεχνικού κόσμου, ο Μανώλης Καλομοίρης και η Μαρίκα Κοτοπούλη και ο Αιμίλιος Βεάκης. Αυτά τα αναίσχυντα από τους δημοτικιστές της εποχής, λίγο μετά τον θάνατο του Μεταξά το 1941, λίγο πριν το καθεστώς της 4ης Αυγούστου παραδώσει τους πολιτικούς κρατουμένους του, τους έγκλειστους στην Ακροναυπλία και τον Αη Στράτη κομμουνιστές και δημοκράτες, στα χέρια των γερμανικών δυνάμεων κατοχής.

Αρμίνια Μπίλεφελντ – Στουτγκάρδη: αυτό είναι το ζευγάρι του σημερινού τελικού του Κυπέλλου Γερμανίας. Και παρ' ότι τα ονόματα των δύο φιναλίστ δεν συναρπάζουν, όπως αυτά της Μπάγερν Μονάχου, της Λεβερκούζεν ή της Ντόρτμουντ, υπάρχει ένας πολύ σημαντικός λόγος να παρακολουθήσει κανείς τον φετινό τελικό: η μαγική ιστορία της ομάδας της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας.

Από τον οπλαρχηγό Αρμίνιο στον «στρατηγό» Κνίατ

Η Αρμίνια του Μπίλεφελντ έχει μεγάλο… ιστορικό βάρος στις πλάτες της, μιας και πήρε το όνομά της από τον Αρμίνιο (19 π.Χ. – 21 μ.Χ.), οπλαρχηγό της γερμανικής φυλής των Χερούσκων. Ο Αρμίνιος έμεινε στην ιστορία ως ο άνθρωπος που κατατρόπωσε τις ρωμαϊκές λεγεώνες στη Μάχη του Τευτοβούργιου Δρυμού (9 μ.Χ.), αποτρέποντας έτσι την κατάληψη της Μεγάλης Γερμανίας από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Δύο χιλιετίες μετά τον θρίαμβο του Αρμινίου το Μπίλεφελντ φαίνεται να έχει βρει έναν νέο «στρατηγό»: τον Μίχελ Κνίατ.

Ο Κνίατ θεωρείται ένα από τα ανερχόμενα ταλέντα της γερμανικής προπονητικής. Ανέλαβε την Αρμίνια Μπίλεφελντ το καλοκαίρι του 2023, όταν η ομάδα είχε μόλις υποβιβαστεί από την 2. Bundesliga στην 3. Liga. Και έπειτα από μία δύσκολη χρονιά που η Αρμίνια κινδύνευσε ακόμη και με υποβιβασμό, φέτος όχι μόνο κέρδισε το πρωτάθλημα της τρίτης κατηγορίας, αλλά έφτασε και ως τον τελικό του Κυπέλλου Γερμανίας.

«Παλικαρίσιες» προκρίσεις από τον πρώτο γύρο ως τα ημιτελικά

Πώς το κατάφερε αυτό; Αποκλείοντας σε τέσσερις από τους πέντε γύρους ομάδες της Bundesliga: την Ουνιόν Βερολίνου, τη Φράιμπουργκ, τη Βέρντερ Βρέμης και την περσινή πρωταθλήτρια Γερμανίας, Μπάγερ Λεβερκούζεν.

Χωρίς καμία ευνοϊκή κλήρωση και κάνοντας υπέρβαση σε κάθε γύρο η Αρμίνια Μπίλεφελντ, ως ομάδα τρίτης κατηγορίας, κατάφερε να στρέψει την προσοχή ολόκληρης της Γερμανίας πάνω της. Και τώρα κερδίζοντας στον τελικό μπορεί να ολοκληρώσει την πλέον επιτυχημένη σεζόν της ιστορίας της με τον καλύτερο τρόπο – και αυτό όχι μόνο επειδή θα κατακτήσει τον πρώτο μεγάλο της τίτλο (στα 120 χρόνια ιστορίας της η Αρμίνια έχει να επιδείξει μόνο πρωταθλήματα δεύτερης, τρίτης κατηγορίας και ερασιτεχνικές διοργανώσεις).

Η κατάκτηση του Κυπέλλου Γερμανίας εξασφαλίζει στον νικητή ένα εισιτήριο για το Europa League της επόμενης σεζόν. Το οποίο σημαίνει πως η Αρμίνια θα μπορούσε του χρόνου να μπει στο μικρό κλαμπ των ομάδων που έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν συμμετοχή σε ευρωπαϊκή διοργάνωση, δίχως καν να αγωνίζονται στην πρώτη κατηγορία της χώρας τους.

Η Αρμίνια μπορεί να γράψει ιστορία

Στη Γερμανία, από τη σεζόν 1952/53 που έχει ξεκινήσει ο θεσμός του Κυπέλλου υπό τη σύγχρονη μορφή του, μόνο τρεις ομάδες δεύτερης κατηγορίας έχουν καταφέρει να κερδίσουν το τρόπαιο. Μόνο μία γερμανική ομάδα, το Αννόβερο του 1992/93, έχει συμμετάσχει σε ευρωπαϊκή διοργάνωση χωρίς να παίζει και στην Bundesliga. Μόλις τρεις ομάδες από την τρίτη κατηγορία έχουν καταφέρει να φτάσουν στον τελικό. Και ποτέ στην ιστορία δεν έχει υπάρξει ομάδα τρίτης κατηγορίας που να καταφέρει να κατακτήσει το τρόπαιο.

Τώρα η Αρμίνια Μπίλεφελντ του Μίχελ Κνίατ μπορεί να πετύχει κάτι το μοναδικό στα ιστορικά του γερμανικού ποδοσφαίρου. Θα τα καταφέρει;

Η Γερμανία αποτελεί τη μοναδική χώρα στην ΕΕ που παρουσιάζει οικονομική ύφεση εδώ και δύο χρόνια. Το 2024 έκλεισαν τόσες επιχειρήσεις όσες το 2011, κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης. Πολλοί βιομηχανικοί κλάδοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα εξαιτίας του υψηλού κόστους ενέργειας, της έλλειψης εργατικού δυναμικού και της γραφειοκρατίας.

Όλα αυτά καθιστούν επιτακτική ανάγκη τη λήψη μέτρων από τη νέα κυβέρνηση για την αναζωογόνηση της εγχώριας οικονομίας. Για να συμβεί αυτό όμως, χρειάζεται χρόνος – τον οποίο η Γερμανία μάλλον δεν έχει.

Απαισιοδοξία από τους «πέντε σοφούς»

«Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια η γερμανική οικονομία θα καθοριστεί πρωτίστως από δύο παράγοντες: την πολιτική δασμών των ΗΠΑ και το οικονομικό πακέτο που συμφώνησε προσφάτως η νέα γερμανική κυβέρνηση […] Για τη Γερμανία αναμένουμε πως φέτος η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί στο 0,0% και ο πληθωρισμός στο 2,1%». Αυτά δήλωσε η πρόεδρος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, Μόνικα Σνίτσερ.

Παράλληλα, οι ειδικοί του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων δεν είναι καθόλου βέβαιοι πως μεσο- και μακροπρόθεσμα θα καταφέρει η Γερμανία να επιστρέψει οριστικά σε τροχιά οικονομικής ανάπτυξης.

Τα τελευταία χρόνια η γερμανική οικονομία χάνει διαρκώς το μεγαλύτερο μέρος των ανταγωνιστικών της δυνατοτήτων – εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, των εγχώριων διαρθρωτικών προβλημάτων, αλλά και της αλλαγής ρότας στην εμπορική πολιτική από τις ΗΠΑ με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Όπως εξήγησε ακόμη η Σνίτσερ, η πολιτική δασμών του Τραμπ εντείνει την ανασφάλεια και θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ωστόσο, το οικονομικό πακέτο 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για επενδύσεις στις υποδομές που συμφώνησε η νέα γερμανική κυβέρνηση μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα. Η Σνίτσερ δήλωσε σχετικά: «Το οικονομικό πακέτο προσφέρει ευκαιρίες για εκσυγχρονισμό των υποδομών στη Γερμανία και επιστροφή σε τροχιά μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου για τον επόμενο χρόνο αναμένουμε ανάπτυξη της τάξεως του 1,0% και τον πληθωρισμό στο 2,0%».

Μεταρρυθμίσεις σε φορολογία και αγορά εργασίας

Η νέα υπουργός Οικονομίας Κατερίνα Ράιχε σχεδιάζει ήδη από τα μέσα Ιουλίου τις πρώτες μεταρρυθμίσεις, εστιάζοντας σε φορολογικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας, όπως και αλλαγές στην αγορά εργασίας, ενώ εντείνονται το τελευταίο διάστημα οι συζητήσεις και για φοροελαφρύνσεις για τις επιχειρήσεις.

Οι οικονομολόγοι καλούν την κυβέρνηση να αντιμετωπίσει με ρεαλιστική ματιά τις οικονομικές συνθήκες – όπερ σημαίνει πως δεν θα πρέπει να επιδιωχθεί πάση θυσία η διατήρηση θέσεων εργασίας που δεν κρίνονται βιώσιμες σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

«Μία οικονομική πολιτική που αναχαιτίζει τις διαρθρωτικές αλλαγές μέσω επιδοτήσεων δεν μπορεί να έχει επιτυχία διαρκείας», προσέθεσε η Μόνικα Σνίτσερ. Αντ' αυτού η κυβέρνηση θα πρέπει να στοχεύσει στην προώθηση της μετάβασης σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα και επαγγέλματα.

«Να δουλέψουν περισσότερο οι Γερμανοί», επιμένει ο Μερτς

Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς τονίζει ξανά και ξανά πως οι άνθρωποι στη Γερμανία θα πρέπει να εργάζονται περισσότερο. Εξάλλου ο Μερτς είχε δηλώσει ξεκάθαρα πως «με εργασιακή εβδομάδα τεσσάρων ημερών και work-life-balance δεν μπορεί να διατηρηθεί η ευημερία» της Γερμανίας. Ο νέος καγκελάριος θέλει μεγαλύτερη… ευελιξία στη διαμόρφωση του εργασιακού χρόνου, ενώ επιδιώκει να προσφέρει κίνητρα και στους συνταξιούχους, προκειμένου οι τελευταίοι να συνεχίσουν να εργάζονται.

Οι οικονομολόγοι συμφωνούν πως, δεδομένης και της γήρανσης του πληθυσμού, τέτοια κίνητρα είναι πράγματι απαραίτητα – επισημαίνοντας πάντως πως θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος και στο πώς οι νυν εργαζόμενοι θα γίνουν πιο παραγωγικοί, για παράδειγμα μέσω της λήψης μέτρων για την ψηφιοποίηση και τη μείωση της γραφειοκρατίας.

0,4% ανάπτυξη στο πρώτο τρίμηνο του 2025

Παρά τις απαισιόδοξες προβλέψεις πάντως και παρ' ότι οι εκτιμήσεις της κυβέρνησης για το πρώτο τρίμηνο του 2025 έκαναν λόγο για ανάπτυξη 0,2%, το ΑΕΠ της Γερμανίας αυξήθηκε τελικά κατά 0,4% - γεγονός που οφείλεται πρωτίστως στο ότι η ανάπτυξη κατά τον Μάρτιο ήταν πολύ καλύτερη της αναμενόμενης.

Ένα ακόμη θετικό νέο είναι πως το επιχειρηματικό κλίμα στη χώρα παρουσίασε βελτίωση τον Μάιο σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα – πρόκειται για τον πέμπτο συναπτό μήνα που ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος ανεβαίνει.

Λαμβάνοντας πάντως υπόψιν τις διεθνείς εξελίξεις και την πίεση που ασκεί η δασμολογική πολιτική του Τραμπ είναι αβέβαιο το εάν αυτή η τάση θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες.

Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε την Παρασκευή η Γερμανική Στατιστική Υπηρεσία, ο δείκτης ανάπτυξης της γερμανικής οικονομίας για το πρώτο τρίμηνο του 2025 κινείται σε θετικό πρόσημο και φτάνει το +0,4%, ξεπερνώντας τις προβλέψεις που έκαναν λόγο για +0,2%. «Η μεταποίηση και οι εξαγωγές απέδωσαν καλύτερα από ό,τι εκτιμούσαμε αρχικά», εξηγεί η διευθύντρια της υπηρεσίας, Ρουθ Μπραντ. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο απρόσμενα θετικός δείκτης οφείλεται στις πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ. Όχι σε αυτές που εφαρμόζει, αλλά σε εκείνες που …απειλεί να εφαρμόσει στο άμεσο μέλλον. Παράλογο;

«Είναι ασυνήθιστη μία τέτοια αναθεώρηση των προβλέψεων κατά 0,2%» δηλώνει στο Reuters o Γενς Όλιβερ Νίκλας, αναλυτής της κρατικής τράπεζας LBBW. «Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι επισπεύδονται οικονομικές αποφάσεις όσον αφορά τις εξαγωγές στις ΗΠΑ, καθώς πολλοί προτρέχουν, ώστε να προλάβουν την επαπειλούμενη επιβολή δασμών». Στο ίδιο μήκος κύματος ο Τόμας Γκίτσελ, επικεφαλής οικονομολόγος της VP Bank στο Λιχτενστάιν, τονίζει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa) ότι «πρόκειται για μία ευχάριστη έκπληξη, αλλά και για ένα εφήμερο φαινόμενο, που οφείλεται στην αντιπαράθεση για τους δασμούς».

Μία λογική οικονομική συμπεριφορά

Με απλά λόγια, συμβαίνει το εξής: υπό το βάρος των απειλών Τραμπ για επιβολή τιμωρητικών δασμών στην Ευρώπη, πολλοί επισπεύδουν τις αγορές τους, ώστε να αγοράσουν τα αγαθά που χρειάζονται στις σημερινές τιμές, και όχι στις… απλησίαστες τιμές που θα έπρεπε να πληρώσουν εάν και όταν επιβληθούν οι δασμοί. Όταν, για παράδειγμα, οι Αμερικανοί θέλουν να επισπεύσουν μία παραγγελία βιομηχανικού εξοπλισμού στην Ευρώπη για να προλάβουν τη γενίκευση του εμπορικού πολέμου, οι γερμανικές επιχειρήσεις προφανώς επωφελούνται από αυτή την εξέλιξη.

Η αγορά είναι ψυχολογία σε μεγάλο βαθμό και η συγκεκριμένη οικονομική συμπεριφορά κρίνεται φυσιολογική. Το βλέπουμε άλλωστε και στην καθημερινότητά μας. Σπεύδουμε να κάνουμε ακόμα και αγορές που είχαμε αμελήσει, όταν προβλέπονται ανατιμήσεις εξαιτίας της ανόδου του πληθωρισμού ή όταν πλησιάζει στο τέλος της η περίοδος των εκπτώσεων. Κάτι παρόμοιο κάναμε παλαιότερα, όταν κυκλοφορούσαν σενάρια για υποτίμηση της δραχμής. Ο homo economicus επιδιώκει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα με το ελάχιστο δυνατό κόστος.

Τι θα γίνει στα επόμενα τρίμηνα;

Το κρίσιμο ερώτημα είναι βέβαια αν η σημερινή αναθεώρηση επί τα βελτίω για την ανάπτυξη στη Γερμανία αποτελεί απλώς μία εξαίρεση ή θα μπορούσε να πυροδοτήσει μία πιο μόνιμη δυναμική για τη γερμανική οικονομία. Αυτή τη στιγμή οι περισσότεροι αναλυτές συγκλίνουν στην πρώτη εκδοχή.

«Σύντομα θα αποδειχθεί ότι πρόκειται για ένα έκτακτο φαινόμενο» αναφέρει ο Τόμας Γκίτσελ της VP Bank. «Δύσκολα συμπεραίνουμε ότι αυτή η αναθεώρηση είναι καταλύτης για την ανάπτυξη» λέει στο Reuters ο Αλεξάντερ Κρούγκερ, επικεφαλής οικονομολόγος της Hauck Aufhäuser Lampe. «Πιο σταθερή εικόνα θα έχουμε τον επόμενο χρόνο, όταν ενεργοποιηθεί το δημοσιονομικό μπαζούκα. Αλλά και πάλι, οι προσδοκίες έχουν κάποιο όριο».

Πιο αισιόδοξος δηλώνει ο Σάιρους ντε λα Ρούμπια, επικεφαλής οικονομολόγος της Commercial Bank. «Φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε απαρχές ανάκαμψης», υποστηρίζει. «Τα πάντα εμφανίζουν ανοδική πορεία στο πρώτο τρίμηνο. Η κατανάλωση, οι επενδύσεις, οι εξαγωγές. Το ζήτημα είναι αν αυτή η δυναμική, ή τουλάχιστον ένα μέρος της, μπορεί να διατηρηθεί και στα επόμενα τρίμηνα…».

Σημειωτέον βέβαια ότι όλα αυτά ειπώθηκαν πριν από την τελευταία «έκρηξη» του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος από την Παρασκευή απειλεί να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς 50% στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση ...

Πηγές: dpa, Reuters, Handelsblatt

«Πώς διαχειρίστηκαν οι μεταπολεμικές κοινωνίες την εμπειρία της βίας και του αφανισμού που προκάλεσε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και η βίαιη κατοχή μεγάλων τμημάτων της Ευρώπης από την εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία;». Αυτό το καίριο ερώτημα θέτει το Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο του Βερολίνου (DHM), το οποίο από το Σάββατο 24.05.2025 παρουσιάζει τη γενική έκθεση με τον τίτλο «Εκθέτοντας τη βία». Πρόκειται για το περιεχόμενο έξι εκθέσεων που παρουσιάστηκαν μεταξύ 1945 και 1948 σε Λονδίνο, Παρίσι, Βαρσοβία, Λίμπερετς και Μπέργκεν-Μπέλζεν σχετικά με τα εγκλήματα των Εθνικοσοσιαλιστών.

Περίπου 360 εκθέματα παρουσιάζονται σε 400 τετραγωνικά μέτρα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται πίνακες προβολής και βιβλία επισκεπτών από τις εκθέσεις εκείνης της εποχής. Ταινίες και ηχητικά καταγράφουν τις αντιδράσεις των επισκεπτών της εποχής. Ακόμα, παρουσιάζονται συνεντεύξεις με ειδικούς, οι οποίοι είναι συνεργάτες του μουσείου.

Η ιστορική ευθύνη της Γερμανίας

Ο πρόεδρος του Γερμανικού Ιστορικού Μουσείου του Βερολίνου, Ράφαελ Γκρος, τόνισε ότι η βία της γερμανικής Κατοχής έχει αφήσει βαθιά ίχνη στις ευρωπαϊκές χώρες. «Πολλά από τα εγκλήματα είναι ελάχιστα γνωστά στη Γερμανία», τονίζει και συμπληρώνει πως «η υπενθύμιση αυτών των βίαιων εγκλημάτων αποτελεί μέρος της ιστορικής ευθύνης της Γερμανίας και προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του παρόντος».

Οι διάφορες εκθέσεις για τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Ναζί αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο, σύμφωνα με τους υπεύθυνους του μουσείου. Οι περισσότερες από αυτές στήθηκαν από θύματα των ναζιστικών διώξεων και επιζώντες του Ολοκαυτώματος.

Πληροφορίες για το μουσείο

Η έκθεση με τον τίτλο «Εκθέτοντας τη βία» διαρκεί μέχρι τις 23 Νοεμβρίου και πλαισιώνεται από ένα εκτεταμένο συνοδευτικό πρόγραμμα με διαλέξεις και ξεναγήσεις. Πραγματοποιείται σε συνεργασία με το «Κέντρο Τεκμηρίωσης για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Γερμανική Κατοχή στην Ευρώπη». Μεταξύ 1939 και 1945, η Γερμανία προκάλεσε ανείπωτο πόνο και καταστροφές, ενώ σκόρπισε τον θάνατο σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης. Περίπου 230 εκατομμύρια άνθρωποι σε περισσότερες από 30 χώρες έζησαν υπό γερμανική Κατοχή. Οι συνέπειες της βίας είναι μέχρι και σήμερα αισθητές. Η γερμανική Ομοσπονδιακή Βουλή αποφάσισε στις 9 Οκτωβρίου 2020 τη δημιουργία ενός κέντρου τεκμηρίωσης στο Βερολίνο και ανέθεσε στο Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο την υλοποίησή του.

Τέλος, το Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο στο Βερολίνο είναι το εθνικό ιστορικό μουσείο της Γερμανίας και είναι ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά μουσεία στον κόσμο. Ιδρύθηκε το 1987 με την ευκαιρία της 750ης επετείου της πόλης του Βερολίνου.

Πηγές: DPA, DHM

Μόλις λίγες εβδομάδες έχουν περάσει από τη μεγάλη «βουτιά» στα διεθνή χρηματιστήρια μετά τον εμπορικό πόλεμο που εξαπέλυσε ο Ντόναλντ Τραμπ. Ξαφνικά, οι δείκτες όχι μόνο ανακάμπτουν, αλλά ενίοτε καταγράφουν και νέα ρεκόρ. Για «πάρτι» στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κάνει λόγο το πρακτορείο Reuters.

Μοναδικές στιγμές ζει το Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, καθώς ο δείκτης DAX (υψηλής κεφαλαιοποίησης) ξεπέρασε για πρώτη φορά τις 24.000 μονάδες την Τρίτη το πρωί, φτάνοντας μέχρι και τις 24.082 μονάδες ενώ είχε σημειώσει νέο ρεκόρ και στη συνεδρίαση της Δευτέρας, κλείνοντας στις 23.935 μονάδες. Έτσι, ο DAX αντισταθμίζει με το παραπάνω τη «βουτιά» του περασμένου Απριλίου, καταγράφοντας έκτοτε άνοδο κατά 23%. Πάντως την Τετάρτη το πρωί σημείωσε μικρή υποχώρηση, κάτι που ήταν μάλλον αναμενόμενο.

«Μία σειρά παραγόντων»

Αναλυτές της αγοράς δηλώνουν στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa) ότι η ανάκαμψη των αγορών οφείλεται σε μία σειρά παραγόντων, οι οποίοι δεν έχουν σχέση μόνο με τις γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά και με τη μικροοικονομία. Ενδεικτικά μερικοί από αυτούς: Πολλοί ελπίζουν σε συμβιβασμό στον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ με την Ευρώπη και την Κίνα. Η ανησυχία μετά την υποβάθμιση της αμερικανικής οικονομίας από τη Moodyˊs παραμένει, αλλά δεν παραλύει την οικονομική δραστηριότητα. Πολλές επιχειρήσεις εικάζεται ότι θα παρουσιάσουν θετικά οικονομικά αποτελέσματα για το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Ο πληθωρισμός υποχωρεί σε κρίσιμα μέτωπα. Οι δείκτες ανάπτυξης μπορεί να μην απογειώνονται, αλλά τουλάχιστον παραμένουν σταθεροί. Οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών δεν δημιουργούν αντικίνητρα για το χρηματιστήριο.

Η άλλη ανάγνωση λέει ότι τουλάχιστον ένα μέρος του «πάρτι» δεν οφείλεται στην αισιόδοξη διάθεση των επενδυτών, αλλά (αντιθέτως, θα έλεγε κανείς…) στην απόφασή τους να προχωρήσουν σε ρευστοποιήσεις, κατοχυρώνοντας βραχυπρόθεσμα κέρδη ενόψει μελλοντικών αναταράξεων. Όπως επισημαίνει στο Reuters ο precious metals trader Αλεξάντερ Τσούμπφε, αυτή η τάση παρατηρείται και στις πρώτες ύλες. «Οι αγορές τηρούν στάση αναμονής, έως ότου υπάρξει σαφήνεια όσον αφορά την πολιτική δασμών και τη στάση των κεντρικών τραπεζών, γι αυτό ορισμένοι επενδυτές προτιμούν να ρευστοποιήσουν τις θέσεις τους» εξηγεί ο Γερμανός αναλυτής.

Κατά τα άλλα… κρίση

Το «πάρτι» στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης προφανώς δεν συνάδει με την ύφεση, στην οποία έχει βυθιστεί η γερμανική οικονομία. Αλλά όπως επισημαίνουν οι αναλυτές στο πρακτορείο dpa, υπάρχει εξήγηση: Κατ' αρχάς το χρηματιστήριο δεν αποδίδει απαραίτητα 1:1 την εικόνα της πραγματικής οικονομίας, αλλά συνήθως κινείται με βάση τις προσδοκίες ή τις ανησυχίες των επενδυτών για το άμεσο μέλλον.

Μία από τις πιο ισχυρές προσδοκίες σημερινών ή επίδοξων επενδυτών είναι ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια, προκειμένου να μειώσει το κόστος του χρήματος και να τονώσει την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, κάτι που κατά τεκμήριο ευνοεί το χρηματιστήριο. Και αυτό, γιατί γίνονται όλο και λιγότερο ελκυστικές οι καταθέσεις προθεσμίας με σταθερό επιτόκιο, με αποτέλεσμα να στρέφονται στην αγορά μετοχών ακόμα και οι πιο συντηρητικοί επενδυτές.

(Reuters, dpa, Handelsblatt)

Μέσα σε μία εβδομάδα το φθινόπωρο του 2024 οι καταστροφικές πυρκαγιές έκαψαν περισσότερα από 100.000 εκτάρια γης στην Πορτογαλία — μια περιοχή περίπου στο μέγεθος του Χονγκ Κονγκ. Ο καπνός ήταν μάλιστα ορατός από το διάστημα. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές στην Ευρώπη την ίδια χρονιά.

Το ενδεχόμενο πυρκαγιές τέτοιας κλίμακας να αυξηθούν στο μέλλον είναι μεγάλο, λέει η επιστημονική κοινότητα. «Πολλές περιοχές της Ευρώπης αντιμετωπίζουν σημαντική αύξηση της ξηρασίας εδώ και χρόνια, πράγμα που οδηγεί σε αυξημένη πιθανότητα πυρκαγιών», αναφέρει στην DW ο Τόμας Έλμκβιστ, Διευθυντής Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Επιστημονικής Συμβουλευτικής Ακαδημίας (EASAC). «Ορισμένες περιοχές ενδέχεται να έρθουν αντιμέτωπες με τέτοιες καταστροφικές πυρκαγιές κάθε δύο χρόνια», συμπληρώνει.

Κλιματική αλλαγή, γεωργία και αστικοποίηση

Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται με τη μεγαλύτερη ταχύτητα παγκοσμιώς. Τα τελευταία 30 χρόνια, οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί δύο φορές περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η ξηρασία που αυξάνεται και οι βροχοπτώσεις που μειώνονται αναμένεται να διπλασιάσουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς έως το 2100, λέει ο Έλμκβιστ.

Επιπλέον, η διαρκής τάση αστικοποίησης είναι ακόμη ένας επιβαρυντικός παράγοντας. Εγκαταλελειμμένες γεωργικές εκτάσεις και ανεξέλεγκτη βλάστηση έχουν δημιουργήσει εύφλεκτες συνθήκες – ένα «εύφορο» έδαφος για πυρκαγιές, σύμφωνα με αναλύσεις επιστημόνων. Οι εκτενείς μονοκαλλιέργειες, ιδίως από κωνοφόρα, πεύκα και ευκαλύπτους, είναι επίσης εξαιρετικά εύφλεκτες. Ο υψηλότερος κίνδυνος στη Γερμανία, για παράδειγμα, εντοπίζεται στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, εξαιτίας πεύκων, δήλωσε ο Έλμκβιστ.

Λιγότερες αλλά πιο καταστροφικές πυρκαγιές

Έχοντας παρακολουθήσει τις δασικές πυρκαγιές για δύο χρόνια, ο ειδικός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο αριθμός των πυρκαγιών και η συνολική κατεστραμμένη έκταση στην Ευρώπη έχουν στην πραγματικότητα μειωθεί, «επειδή έχουμε μεγαλύτερη ικανότητα να τις καταπολεμήσουμε», λέει χαρακτηριστικά. Ωστόσο οι πυρκαγιές θα γίνονται μεγαλύτερες και πιο καταστροφικές, συμπληρώνει, με την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ελλάδα να βρίσκονται στο επίκεντρο, όπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες.

Παρόλα αυτά, οι μεσογειακές χώρες είναι καλύτερα προετοιμασμένες για πυρκαγιές σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, παρατηρεί η Κλαούντια Μπέρχτολντ από την Fraunhofer Gesellschaft.

Ελεγχόμενες καύσεις, αποκατάσταση οικοσυστημάτων, εκπαίδευση

Οι ειδικοί τονίζουν ότι είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμοστούν ταχύτερα και με συνέπεια πολιτικές όπως ο νόμος της ΕΕ για την Αποκατάσταση της Φύσης, κυρίως για τη βιώσιμη διαχείριση των δασών. Επιπλέον, η ελεγχόμενη βόσκηση και οι επιτηρούμενες καύσεις εκτάσεων μπορούν να μειώσουν δραστικά την ένταση των πυρκαγιών.

Βέβαια, «δεν είναι όλες οι φωτιές κακές», είπε ο Έλμκβιστ: Οι πυρκαγιές χαμηλής έντασης μπορούν να αποτελέσουν μέρος ενός φυσικού κύκλου και να ενισχύσουν την βλάστηση.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου

Ανταπόκριση από το Βερολίνο

Σε τροχιά εξοικονόμησης πόρων και προϋπολογισμών λιτότητας εισέρχεται και η νέα κυβέρνηση του Φρίντριχ Μερτς, με τον Σοσιαλδημοκράτη υπ. Οικονομικών Λαρς Κλινγκμπάιλνα ανεβάζει ταχύτητες ενόψει του σχέδιου προϋπολογισμού για το 2025 που θα παρουσιαστεί στις 25 Ιουνίου, μαζί μάλιστα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2026.

Σημειωτέον ότι η Γερμανία προς το παρόν κινείται με έναν προσωρινό προϋπολογισμό, ενώ η προηγούμενη τρικομματική κυβέρνηση υπό τον Όλαφ Σολτς κατέρρευσε ακριβώς επειδή υπήρχαν σοβαρές διαφωνίες για την κατάρτιση του προϋπολογισμού για το 2025.

Παρά το Ειδικό Ταμείο Υποδομών ύψους 500 δις και την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το συνταγματικό χρεόφρενο, ο Λαρς Κλινγκμπάιλ ζητά τώρα από όλα τα υπουργεία να παρουσιάσουν προτάσεις περικοπών στους επιμέρους προϋπολογισμούς με όλες τις δαπάνες να μπαίνουν εξονυχιστικά στο μικροσκόπιο.

Όπως παρατηρεί η ιστοσελίδα tagesschau.de, αντίστοιχες εκκλήσεις για εξοικονόμηση πόρων προς τα ομοσπονδιακά υπουργεία δεν είναι κάτι που προκαλεί έκπληξη, όμως το γεγονός ότι η Γερμανία εδώ και μήνες ουσιαστικά δεν έχει «κανονικό προϋπολογισμό» είναι ένα στοιχείο που προκαλεί πρόσθετη πίεση.

Πάντως οι προβλέψεις για τα έσοδα της κυβέρνησης Μερτς τα επόμενα χρόνια δεν βοηθούν προς το παρόν τους σχεδιασμούς του υπ. Οικονομικών. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις μέχρι το 2029 ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός θα έχει μειωμένα έσοδα κατά 33,3 δις ευρώ σε σχέση με προηγούμενη εκτίμηση του περασμένου Οκτωβρίου.

Ένα παλιό γερμανικό ρητό λέει πως «εάν ο Μάης είναι δροσερός και υγρός, γεμίζει τον αχυρώνα και το βαρέλι του αγρότη». Βροχή όμως δεν φαίνεται να φέρνει πουθενά στη Γερμανία ο φετινός Μάιος. Το αντίθετο: από τις αρχές Φεβρουαρίου έως και τα μέσα Απριλίου δεν έπεσε σχεδόν ποτέ άλλοτε τόσο λίγη βροχή όσο φέτος. Τον Μάρτιο μάλιστα καταγράφηκε μείωση 70% στις βροχοπτώσεις από τα συνήθη επίπεδα και τόσο πολλές ώρες ηλιοφάνειας όσο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ως αποτέλεσμα ήταν αισθητά υψηλότερος ο κίνδυνος δασικών πυρκαγιών σε πολλά κρατίδια, τα πλοία που διέσχιζαν τον Ρήνο υποχρεούνταν να μεταφέρουν μικρότερο φορτίο εξαιτίας της χαμηλότερης στάθμης του νερού, ενώ οι αρχές κάλεσαν τους πολίτες να είναι πιο φειδωλοί με την κατανάλωση πόσιμου νερού.

Ασυνήθιστα έντονη ξηρασία

Ιδίως στα βόρεια και τα βορειοανατολικά τμήματα της χώρας, όπως και σε εκτάσεις της Βαυαρίας, οι αρμόδιες υπηρεσίες παρατηρούν ασυνήθιστα έντονη ξηρασία στο έδαφος, ιδίως στα πρώτα 25 εκατοστά βάθους, τα οποία είναι και τα σημαντικότερα για τη γεωργία και τις καλλιέργειες.

Η κατάσταση γίνεται ιδιαιτέρως ανησυχητική και εξαιτίας του γεγονότος ότι, όταν το έδαφος είναι ξηρό, απωθεί το νερό – όπως συμβαίνει για παράδειγμα όταν ποτίζουμε μια γλάστρα με ξερό χώμα. Έτσι, ακόμη και όταν βρέξει, το έδαφος δεν είναι σε θέση να διατηρήσει το νερό – ιδίως όταν οι βροχοπτώσεις είναι ισχυρές.

Η ξηρασία των τελευταίων μηνών ήταν επομένως καταστροφική για τα υπόγεια ύδατα, τα οποία διαμορφώνονται κατά κύριο λόγο από τον Νοέμβριο έως τον Μάρτιο, όταν δηλαδή τα φυτά δεν αναπτύσσονται τόσο πολύ και ως εκ τούτου δεν έχουν μεγάλη ανάγκη για νερό. Εάν υπάρχει ήπια, διαρκής βροχή για μία ημέρα, το έδαφος μπορεί να γίνει πιο υγρό και πάλι. Για την αναπλήρωση των υπόγειων υδάτων ωστόσο χρειάζονται βροχοπτώσεις εβδομάδων.

Τα φυτά υποφέρουν

Τα φυτά έχουν άμεση ανάγκη για νερό. Και σε περίπτωση που δεν το λάβουν για αρκετό καιρό, γίνονται πολύ πιο ευάλωτα στα παράσιτα και τις καταιγίδες. Όπως εξηγεί επιπλέον η Φερένα Γκράιχεν από την περιβαλλοντική οργάνωση BUND, τότε είναι που ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος: η κλιματική αλλαγή εντείνει την ξηρασία, η οποία αποδυναμώνει τα φυτά, που με τη σειρά τους δεσμεύουν ολοένα μικρότερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής. Και το αρνητικό είναι πως σύμφωνα με τις προγνώσεις της Γερμανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, η υγρασία του εδάφους θα συνεχίσει να μειώνεται.

Το θετικό ωστόσο είναι πως για να αντιμετωπίσει η Γερμανία το σοβαρό αυτό πρόβλημ, πρέπει να καταναλώνεται ετησίως πάνω από το 20% του νερού που αναδημιουργείται κατά τη διάρκεια του έτους – κατά τις τελευταίες δεκαετίες όμως η κατανάλωση νερού μειώνεται ευτυχώς σταθερά. Το 2022 για παράδειγμα χρησιμοποιήθηκε μόλις το 10% των διαθέσιμων πόρων.

Ποιος κλάδος καταναλώνει το περισσότερο νερό;

Ο ενεργειακός κλάδος είναι αυτός που χρησιμοποιεί το περισσότερο νερό. Το 2022 περίπου 6,6 δισεκατομμύρια λίτρα νερού από ποταμούς χρησιμοποιήθηκαν για ψύξη θερμικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας. Το νερό ωστόσο διοχετεύεται και πάλι πίσω στους ποταμούς σχεδόν αμετάβλητο. Η χαμηλή στάθμη του νερού στους ποταμούς αποτελεί πρόβλημα για τον ενεργειακό κλάδο – αυτός ήταν και ο λόγος που το ξηρό καλοκαίρι του 2018 οι σταθμοί έπρεπε να περιορίσουν τη λειτουργία τους.

Με την ενεργειακή μετάβαση πάντως μειώνεται διαρκώς ο αριθμός των θερμικών μονάδων παραγωγής ενέργειας. Με τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μειώνεται και η ανάγκη για νερό για την ψύξη θερμικών σταθμών, μιας και οι εγκαταστάσεις παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας δεν χρειάζονται ψύξη.

Μετά τον ενεργειακό κλάδο στην κατανάλωση νερού ακολουθούν οι προμήθειες πόσιμου νερού, ενώ πολύ νερό καταναλώνουν επίσης η χημική και η μεταλλευτική βιομηχανία – όπου το νερό αξιοποιείται και πάλι κατά κύριο λόγο για την ψύξη των μηχανημάτων.

Πώς μπορεί η Γερμανία να εξοικονομήσει νερό;

Επί του παρόντος το βρόχινο νερό αρκεί για την κάλυψη των αναγκών της γεωργίας. Το πρόβλημα όμως είναι πως με την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής αυτό αναμένεται να αλλάξει σύντομα. Ειδικοί εκτιμούν πως έως το 2100 η καλλιέργεια τροφίμων θα απαιτεί περίπου τέσσερις φορές περισσότερο νερό σε σύγκριση με σήμερα.

Επομένως, θα πρέπει να εξοικονομήσουμε περισσότερο νερό. Πώς μπορεί να συμβεί όμως αυτό;

Ένας τρόπος είναι το να δοθεί περισσότερος χώρος στα ποτάμια και τα δάση,προκειμένου να είναι σε θέση να συγκρατήσουν μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Όπως εξηγεί η Φερένα Γκράιχεν, «οι ποταμοί που είναι ελικοειδείς μπορούν να συγκρατήσουν περισσότερο νερό όταν βρέχει και συστέλλονται σε περιόδους ξηρασίας. Ως αποτέλεσμα μπορούν έτσι να συμβάλλουν γενικώς στην καλύτερη συγκράτηση νερού στο έδαφος». Στη διατήρηση μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού θα ήταν επίσης ωφέλιμες και ορισμένες αλλαγές στα αστικά κέντρα, όπως για παράδειγμα η αύξηση των εκτάσεων πρασίνου, ενώ τέλος κομβικής σημασίας είναι και οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες άρδευσης,αλλά και η στροφή σε φυτά που είναι πιο ανθεκτικά στην ξηρασία.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Τα τελευταία τριάντα χρόνια η Τσεχία έχει αναδειχθεί παγκοσμίως στη χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή αυτοκινήτων σε αναλογία με τον πληθυσμό της. Στην Τσεχία των περίπου 10 εκατομμυρίων κατοίκων κατασκευάστηκαν το 2024 περισσότερα από 1,4 εκατομμύρια οχήματα – κατά περίπου 4% περισσότερα σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025 ωστόσο η παραγωγή μειώθηκε κατά 7,1%. Γιατί; Πρωτίστως επειδή στη Δύση έχει περιοριστεί δραστικά η ζήτηση για αυτοκίνητα, αλλά και εξαιτίας των δασμών των ΗΠΑ, σε συνδυασμό και με τις προκλήσεις που παρουσιάζει η σταδιακή μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση.

Την ίδια στιγμή πάντως μία άλλη βιομηχανία της χώρας γνωρίζει πρωτοφανή άνθηση: η αμυντική.

«Η αμυντική βιομηχανία μπορεί να αποτελέσει τη νέα κινητήριο δύναμη για την τσεχική και ευρωπαϊκή οικονομία», παρατηρεί στην DW η Ντανουσέ Νερούντοβα, μέλος της Επιτροπής Προϋπολογισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητες εφοδιασμού και το εργατικό δυναμικό που απελευθερώνεται από την αυτοκινητοβιομηχανία, ενισχύοντας ταυτοχρόνως την οικονομική ανάπτυξη και την ασφάλειά μας».

Η αμυντική βιομηχανία ως νέα κινητήρια δύναμη

Ο Πετρ Ζαχράντνικ, Τσέχος οικονομολόγος και σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στις Βρυξέλλες, είναι πιο επιφυλακτικός. «Τα τσεχικά εργοστάσια παραγωγής όπλων διάγουν πράγματι μία φανταστική περίοδο», δηλώνει ο ειδικός στην DW. Ωστόσο ο ίδιος δεν εκτιμά πως οι εξοπλισμοί θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν την αυτοκινητοβιομηχανία ως μία νέα κινητήρια δύναμη για την τσεχική οικονομία.

Κατά τον 20ο αιώνα η τότε Τσεχοσλοβακία έδινε ιδιαίτερο βάρος στην αμυντική βιομηχανία – η χώρα συγκαταλεγόταν στα κράτη με τη μεγαλύτερη παραγωγή όπλων παγκοσμίως, ενώ για χρόνια οι εξοπλισμοί αποτελούσαν περί το 10% του συνόλου των τσεχοσλοβακικών εξαγωγών.

Μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας όμως αλλά και στα πλαίσια των γενικών βημάτων αφοπλισμού κατά τη διάρκεια του 1990, ο στρατιωτικός προϋπολογισμός μειώθηκε δραστικά – και το συνεπαγόμενο πλήγμα ήταν μεγάλο για τους Τσέχους κατασκευαστές όπλων. Καθοριστικής σημασίας ήταν επίσης και η διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας – διότι η παραγωγή τεθωρακισμένων οχημάτων και βαρέων οπλικών συστημάτων βρισκόταν στα εδάφη της Σλοβακίας, ενώ στην Τσεχία βρίσκονταν κατά κύριο λόγο οι μονάδες παραγωγής μικρών όπλων, πυρομαχικών και συστημάτων ραντάρ.

Οι εν μέρει αποτυχημένες ιδιωτικοποιήσεις των παραγωγικών μονάδων, η μείωση των δαπανών για την άμυνα στο 1% του ΑΕΠ αλλά και η μείωση του τακτικού στρατού σε 20.000 στρατιώτες – οι οποίοι επιπλέον ήταν σε μεγάλο βαθμό μισθωτοί – αποδυνάμωσαν αισθητά την τσεχική αμυντική βιομηχανία τα χρόνια μετά τη διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας.

Παράγοντας-κλειδί το Ουκρανικό

Έπειτα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πάντως τα τσεχικά εργοστάσια όπλων αύξησαν σημαντικά την παραγωγή τους. Έκτοτε ο κλάδος γνωρίζει μεγάλη άνθηση σε όλα τα επιμέρους τμήματά του – από τον εκσυγχρονισμό και την κατασκευή νέων τεθωρακισμένων οχημάτων ως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τους εξοπλισμούς ραντάρ.

Το 40% της τσεχικής παραγωγής δίνεται στην Ουκρανία, ενώ συνολικά το 90% των τσεχικών όπλων εξάγεται – αν και την ίδια στιγμή έχουν αυξηθεί και οι προμήθειες όπλων του τσεχικού στρατού.

Το 2024 οι τσεχικές αμυντικές δαπάνες ανήλθαν στο 2% επί του ΑΕΠ και, όπως ανακοίνωσε ο Τσέχος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα, μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται να αυξηθούν στο 3%.

Αφομοίωση εργαζομένων της αυτοκινητοβιομηχανίας

Με την ανάπτυξη της παραγωγής έρχεται προφανώς και αύξηση στις θέσεις εργασίας στον κλάδο. Η εταιρεία STV Group της τσεχικής αμυντικής βιομηχανίας για παράδειγμα πρόκειται να προσλάβει περίπου 1.000 νέους εργαζομένους στο προσεχές μέλλον.

Η Czechoslovak Group, η μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής όπλων στην Τσεχία, απασχολεί περί τους 14.000 εργαζομένους – σε αντιστοιχία η μεγαλύτερη εταιρεία της τσεχικής αυτοκινητοβιομηχανίας, η Skoda-Auto, έχει περίπου 20.000 εργαζομένους στο κύριο εργοστάσιό της στο Μλάντα Μπόλεσλαβ και γύρω στους 41.000 συνολικά, ωστόσο μέσα στους επόμενους μήνες η εταιρεία θα προχωρήσει σε μείωση του εργατικού της δυναμικού κατά 15%.

Πολλοί εξ αυτών των εργαζομένων θα βρουν πιθανώς νέες δουλειές στην αμυντική βιομηχανία. Και μάλιστα, σύμφωνα τουλάχιστον με τις τσεχικές υπηρεσίες προσλήψεων, θα μπορέσουν να ολοκληρώσουν τη μετάβασή τους σχετικώς εύκολα, χωρίς δηλαδή να χρειαστεί να περάσουν από μία μακρά και απαιτητική διαδικασία εκπαίδευσης.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Είτε πρόκειται για ξαφνικές καταιγίδες ή για καύσωνες, για πλημμύρες ή για λειψυδρία: τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν είναι πλέον σπάνια, κι αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ευρώπη, την ήπειρο που θερμαίνεται ταχύτερα εξαιτίας της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, πέθαναν το 2022 πάνω από 60.000 άνθρωποι λόγω καύσωνα. Οι περισσότεροι είχαν προϋπάρχουσες παθήσεις, ωστόσο οι υψηλές θερμοκρασίες επιβάρυναν τον οργανισμό τους. Την επόμενη χρονιά, το 2023, τη θερμότερη χρονιά στην ιστορία των μετεωρολογικών αρχείων, καταγράφηκαν περισσότεροι από 47.000 θάνατοι λόγω καύσωνα.

Αριθμοί που πλέον δεν αφήνουν αδιάφορους τους αρχιτέκτονες και τους πολεοδόμους: «Για να αντιμετωπίσουμε έναν κόσμο που παίρνει φωτιά, η αρχιτεκτονική πρέπει να αξιοποιήσει όλη την ευφυΐα που υπάρχει γύρω μας», λέει ο Κάρλο Ράττι, επιμελητής της 19ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής, η οποία διοργανώνεται από τις 10 Μαΐου έως τις 23 Νοεμβρίου στη Βενετία. «Intelligens. Natural. Artificial. Collective» (Ευφυές. Φυσικό. Τεχνητό. Συλλογικό) – το κάπως δύσκαμπτο σύνθημα της φετινής Μπιενάλε κρύβει μία ενδιαφέρουσα ιδέα από πίσω του: Η αρχιτεκτονική πρέπει να δώσει εξετάσεις, να ενώσει τις δυνάμεις της και πάνω απ’ όλα τη γνώση της – από την κατασκευαστική βιομηχανία έως τον αστικό και κτιριακό σχεδιασμό.

Τι μπορεί να αλλάξει;

«Τα προβλήματα είναι γνωστά και οι λύσεις υπάρχουν εδώ και καιρό», λέει ο Πέτερ Κάχολα Σμαλ, διευθυντής του Γερμανικού Μουσείου Αρχιτεκτονικής στη Φρανκφούρτη, «αλλά κινούμαστε πολύ αργά!» Η προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες είναι το πρόσταγμα του καιρού μας. Για να υλοποιηθεί ωστόσο, δήμοι και πολίτες πρέπει να επενδύσουν, συχνά και με μεγάλο κόστος. Αυτό που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο το έργο είναι η γραφειοκρατία.

Η καθηγήτρια Ελίζαμπετ Έντρες, ειδική στην τεχνολογία κτιρίων στο Πανεπιστήμιο του Μπράουνσβαϊγκ, κάνει έκκληση σε συνέντευξή της στην DW να αλλάξει «ο τρόπος που χτίζουμε». Μαζί με την αρχιτέκτονα από το Μόναχο Νίκολα Μπόργκμαν, τη σχεδιάστρια τοπίου Γκαμπριέλε Γ. Κίφερ και τον αρχιτέκτονα Ντανιέλε Σαντούτσι, επιμελείται τη γερμανική συμμετοχή στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Όποιος επισκέπτεται το Γερμανικό Περίπτερο αντιλαμβάνεται αμέσως το διακύβευμα – στο ίδιο το πετσί του: το αστικό κλίμα του μέλλοντος είναι ζεστό, αποπνικτικό, επικίνδυνο! Η διαδραστική έκθεση ονομάζεται άλλωστε «Τεστ Αντοχής».

Υπάρχει ακόμη ελπίδα;

Αρκεί όμως μία Μπιενάλε για να δοθεί η απαραίτητη ώθηση; «Η ώθηση θα έρθει από μόνη της», λέει η επιμελήτρια από το Μπράουνσβαϊγκ, Έντρες. Οι αριθμοί και οι προβλέψεις μιλούν από μόνα τους: «Θα υποφέρουμε. Και όταν ο πόνος γίνει αρκετά έντονος, τότε θα ληφθούν και ταχύτερα μέτρα. Οι πόλεις που έχουν προετοιμαστεί σωστά, θα τα καταφέρουν. Οι υπόλοιπες, όχι», συμπληρώνει. Το ίδιο και η συνεπιμελήτρια της έκθεσης, Νίκολα Μπόργκμαν, και επικεφαλής της Αρχιτεκτονικής Πινακοθήκης του Μονάχου: «Η ελπίδα ότι κάτι θα αλλάξει υπάρχει – αρκεί να γίνει πιο γρήγορα. Αλλιώς, σε λίγες δεκαετίες οι ευρωπαϊκές πόλεις δεν θα είναι πια κατοικήσιμες».

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διέλυσε το επιχειρηματικό μοντέλο των Temu και Shein, περιορίζοντας τη ροή φθηνών κινεζικών προϊόντων προς τις ΗΠΑ. Κατά το 2024, περίπου 1,36 δισεκατομμύρια πακέτα έφτασαν στις ΗΠΑ βάσει του λεγόμενου κανόνα de minimis, ο οποίος εξαιρεί προϊόντα αξίας κάτω των 800 δολαρίων (704 ευρώ) από δασμούς εισαγωγής.

Τα προϊόντα που αγοράστηκαν από τις πλατφόρμες Temu και Shein θα υπόκεινται πλέον σε δασμούς 30% ή σε σταθερά τέλη έως 50 δολάρια, καθώς και στον επιπλέον δασμό 145% στις κινεζικές εισαγωγές που επέβαλε ο Τραμπ πριν από έναν μήνα.

Με τις τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές να υπερδιπλασιάζονται, τα περιθώρια κέρδους για τις κινεζικές πλατφόρμες συρρικνώνονται. Έτσι, Temu και Shein ενδέχεται να επικεντρωθούν ακόμα περισσότερο στην Ευρώπη, εκμεταλλευόμενες το ευρωπαϊκό παραθυράκι του de minimis για να διατηρήσουν το μοντέλο χαμηλού κόστους.

Tα σχέδια της Ευρώπης

Αν και χαμηλότερο από το όριο των ΗΠΑ, η ευρωπαϊκή απαλλαγή των 150 ευρώ (170 δολάρια) δεν έχει περιορίσει την εκρηκτική ανάπτυξη των Temu και Shein. Το 2024 σχεδόν 4,6 δισεκατομμύρια δέματα χαμηλής αξίας πλημμύρισαν την ευρωπαϊκή αγορά — πρόκειται για τον διπλάσιο αριθμό σε σχέση με το 2023 και τριπλάσιο σε σχέση με το 2022, με το 91% να προέρχεται από την Κίνα.

Αυτά τα 12,6 εκατομμύρια δέματα καθημερινά παραδίδονται χωρίς δασμούς, υποσκάπτοντας την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών εμπόρων που επωμίζονται υψηλότερο κόστος εργασίας, εφοδιαστικής και κανονιστικής συμμόρφωσης.

Σε αντίθεση με τους Κινέζους ανταγωνιστές τους, οι ευρωπαϊκές εταιρείες δεν επωφελούνται από ευνοϊκά διεθνή ταχυδρομικά τέλη. Αν και η Κομισιόν πρότεινε την κατάργηση της απαλλαγής των 150 ευρώ πριν από δύο χρόνια, το σχέδιο περιμένει ακόμη την έγκριση των 27 κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σύμφωνα με το Bloomberg, δεν αναμένεται να εφαρμοστεί πριν από το 2027.

Αυτή η καθυστέρηση προβληματίζει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, που ήδη αντιμετωπίζουν σκληρό κινεζικό ανταγωνισμό – από το ηλεκτρονικό εμπόριο έως τα φωτοβολταϊκά και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Πολλοί Ευρωπαίοι έμποροι φοβούνται ότι Temu και Shein θα «ξεφορτώσουν» ακόμα περισσότερα φθηνά προϊόντα στις ευρωπαϊκές αγορές, οδηγώντας πολλές επιχειρήσεις σε χρεοκοπία.

Ανησυχία για την ασφάλεια των προϊόντων

Πέρα από την απειλή μείωσης των κερδών και των απολύσεων στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, αυτή η μαζική εισροή φθηνών προϊόντων προκαλεί σοβαρές ανησυχίες και για την ασφάλεια των καταναλωτών.

Πολλοί πολιτικοί ζητούν να θεωρούνται οι πλατφόρμες απευθείας υπεύθυνες για την πώληση επικίνδυνων ή παραποιημένων προϊόντων. Για την ώρα, πλατφόρμες όπως η Temu λειτουργούν ως ενδιάμεσοι, και όχι ως πωλητές, αποφεύγοντας την άμεση ευθύνη. Αυτό δημιουργεί τεράστια προβλήματα για τις τελωνειακές αρχές και τους ρυθμιστικούς φορείς.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου

Σχεδόν δύο χρόνια μετά την επέλαση της κακοκαιρίας Ντάνιελ, που έπνιξε 17 ανθρώπους και σχεδόν 250.000 ζώα, βύθισε στη λάσπη τη Λάρισα και το Βόλο, έκανε φουρτουνιασμένη θάλασσα την κοιλάδα των Τεμπών και επανέφερε την λίμνη Κάρλα στις διαστάσεις που είχε πριν την αποξηράνουν το 1962, η τοπική ηγεσία της Θεσσαλίας αποπειράται μια επανεκκίνηση.

Αν και αρκετές από τις πληγές της μεγαπλημμύρας του Σεπτεμβρίου του 2023 δεν έχουν ακόμη επουλωθεί, η Περιφέρεια Θεσσαλίας προσπαθεί να βάλει την περιοχή και πάλι στον τουριστικό χάρτη. Προσπαθεί να πείσει τους τουρίστες ότι αξίζει τον κόπο να περάσουν τις διακοπές τους στο Πήλιο ή στις Σποράδες, να επισκεφτούν τα Μετέωρα, τον Όλυμπο ή την λίμνη Πλαστήρα, διαβεβαιώνοντάς τους ότι οι τόποι αυτοί δεν είναι μόνο πανέμορφοι -που αναμφισβήτητα είναι- αλλά και ασφαλείς.

Είναι πράγματι ασφαλείς; Η απάντηση: είναι όσο ασφαλείς είναι και οι υπόλοιπες περιοχές της χώρας -και της ευρύτερης Μεσογείου- στα χρόνια της κλιματικής κρίσης. Ίσως, μάλιστα, μετά το πάθημα του Ντάνιελ να είναι και κάπως πιο ασφαλείς, αφού προσφάτως έχει δημιουργηθεί στη Λάρισα το πρώτο Κέντρο Συντονισμού Πολιτικής Προστασίας της χώρας με στόχο την έγκαιρη πρόληψη και αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων.

Η χαρτογράφηση ως εργαλείο

Το Κέντρο αυτό, που παρουσίασε σε συνέδριο στο Βόλο στα τέλη Απριλίου ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας, ασχολείται με την ανάλυση και εκτίμηση κινδύνου για πλημμύρες, πυρκαγιές και σεισμούς. Στηρίζεται στο ιστορικό κάθε περιοχής και στην πλήρη χαρτογράφηση των ρεμάτων και των ρηγμάτων, των βιομηχανιών που εάν πληγούν θα θέσουν σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία («τύπου Σεβέζο»), των οδικών δικτύων, των κτηνοτροφικών μονάδων κλπ.

Το Κέντρο συντονίζει 50 σταθμούς που συλλέγουν μετεωρολογικά στοιχεία και 14 σημεία στα ποτάμια και τη λίμνη Κάρλα που μετρούν τη στάθμη των νερών - με τα δεδομένα να είναι αξιοποιήσιμα σε πραγματικό χρόνο. Σύμφωνα με τον Κουρέτα, εάν υπήρχαν αυτές οι μετρήσεις το 2023 θα είχε αδειάσει εγκαίρως ο Παλαμάς και οι κάτοικοί του δεν θα περίμεναν στις στέγες των σπιτιών τους να τους μαζέψουν. Επίσης έχουν στηθεί 70 κάμερες σε δύσβατες περιοχές που δείχνουν την ένταση της χιονόπτωσης, της βροχόπτωσης κλπ. ώστε να σημάνει εγκαίρως συναγερμός.

Η ομορφιά ως οικονομική σωτηρία

Συναγερμός, άλλωστε, θα σημάνει και πάλι - ίσως νωρίτερα απ’ όσο το περιμένουμε. Στη Θεσσαλία, όπως και σε ολόκληρη την Ελλάδα και τη Μεσόγειο, θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις πλημμύρες. Στατιστικά ήταν απίθανο να συμβούν μέσα σε τρία χρόνια δύο τόσο ακραία φαινόμενα όπως ο Ιανός το 2020 και ο Ντάνιελ το 2023 - κι όμως συνέβησαν. Αυτό είναι ηκλιματική κρίση, αυτή θα είναι η νέα μας καθημερινότητα. Αλλά η ζωή συνεχίζεται. Οι άνθρωποι θέλουν να ταξιδεύουν και οι επαγγελματίες της Θεσσαλίας θέλουν να τους υποδεχθούν. Ποντάρουν και πάλι στον τουρισμό.

Θέλουν να διώξουν από τη συλλογική μνήμη τις δραματικές εικόνες των νεκρών ψαριών στον Παγασητικό, των ποταμών της λάσπης στις πόλεις και στις παραλίες. Θέλουν να τις αντικαταστήσουν με τις μαγευτικές εικόνες των ανθισμένων βουνών των θεών (Όλυμπος) και των κενταύρων (Πήλιο), των παραλιών της Σκιάθου και της Αλοννήσου, των τσιπουράδικων του Βόλου και του «Μουτζούρη». Αυτού του μοναδικού τρένου που διασχίζει το Πήλιο, πάνω σε τοξωτά γεφύρια και πλάι σε μηλιές, πεύκα και κυπαρίσσια.

Για τους ξενοδόχους, τους ταβερνιάρηδες και τους άλλους επαγγελματίες είναι ζήτημα επιβίωσης να πάει φέτος καλά η τουριστική σεζόν, καθώς πέρσι χάθηκε στη λάσπη. Όσο για την ελληνική Πολιτεία αντιμετωπίζει ούτως ή άλλως τον τουρισμό ως τη «βαριά βιομηχανία της χώρας», χωρίς ωστόσο να βάζει κανόνες και όρια, χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό. Αυτό φαίνεται από την… ταχύτητα αποκατάστασης των ζημιών στην τουριστική Μαγνησία, αλλά και στην υπόλοιπη Θεσσαλία.

Θεσσαλία-Βαλένθια, μια θλιβερή σύγκριση

Μόλις προχθές, δεκαεννιά μήνες μετά τις καταστροφές που προκάλεσε ο Ντάνιελ, υπογράφηκαν οι συμβάσεις για τα «κατεπείγοντα» έργα αποκατάστασης των βλαβών στις οδικές και σιδηροδρομικές υποδομές της περιοχής. Οι εργολάβοι θα πρέπει να ολοκληρώσουν τα οδικά έργα σταδιακά σε 48 μήνες και τα σιδηροδρομικά σε 15.

Στο συνέδριο του Βόλου οι περισσότεροι σύνεδροι φάνηκε να θεωρούν λογικές αυτές τις καθυστερήσεις. Ίσως, επειδή δεν άκουσαν προσεκτικά (μέσω Zoom) τον υπουργό Περιβάλλοντος της τοπικής διοίκησης της Βαλένθια Μαρτίνεθ Μους να λέει ποιες ζημιές αποκαταστάθηκαν ήδη στην ισπανική πόλη μετά το φονικό πέρασμα της κακοκαιρίας Ντάνα στα τέλη Οκτωβρίου του 2024.

Υπενθυμίζεται ότι η μεγαπλημμύρα έπνιξε πάνω από 200 ανθρώπους και κατέστρεψε μεταξύ άλλων 64 χιλιόμετρα δρόμων και 99 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου. Σύμφωνα με τον Μαρτίνεθ Μους, σε ένα μήνα τα τρένα κινούνταν και πάλι κανονικά και το οδικό δίκτυο είχε αποκατασταθεί.

Αντιθέτως, πέντε χιλιόμετρα έξω από το Βόλο, στις Αλυκές, οι κάτοικοι περιμένουν δεκαεννιά μήνες να φτιαχτεί ο δικός τους παραθαλάσσιος δρόμος. Και μάλλον θα περιμένουν ακόμη πολύ. Οι άνθρωποι του τουρισμού, πάντως, προσπαθούν με τις πατέντες και τη φιλοξενία τους να ισοφαρίσουν τα ελλείμματα στις υποδομές. Και ελπίζουν να μην εμφανιστεί σύντομα ο επόμενος Ντάνιελ.

Το χαμένο στοίχημα της λειψυδρίας

Ο Νικήτας Μυλόπουλος, καθηγητής Υδρολογίας και αναλυτής Υδατικών Συστημάτων δεν είναι αισιόδοξος. Εκτιμά ότι τα ακραία φαινόμενα είναι η νέα καθημερινότητα στη Μεσόγειο, η οποία θερμαίνεται τέσσερις φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο.

Η Θεσσαλία, μάλιστα, είναι ακόμη πιο ευάλωτη, καθώς είναι μια περιοχή, η οποία βιώνει εδώ και χρόνια μια τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, τη λειψυδρία. «Λειψυδρία σημαίνει ότι δεν έχουμε νερό επειδή το ξοδέψαμε», τονίζει ο καθηγητής και υπογραμμίζει ότι η Θεσσαλία έχει το δεύτερο χειρότερο υδάτινο αποτύπωμα στον πλανήτη μετά τις ΗΠΑ. Η υπερκατανάλωση των υδάτων στο θεσσαλικό κάμπο θα έπρεπε να είχε σταματήσει από χρόνια, πλην όμως πουθενά στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται η πρόθεση για μια νέα υδάτινη πολιτική.

Η λειψυδρία σε συνδυασμό με τις πυρκαγιές φέρνουν πιο επικίνδυνες πλημμύρες, πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο δεν πρόκειται να βγούμε, εάν δεν αλλάξουμε ριζικά παραγωγικό μοντέλο, εάν δεν δώσουμε πίσω στη φύση το χώρο της, στις λίμνες και στα ποτάμια τις κοίτες τους. Μέχρι τότε, ο Μυλόπουλος συμβουλεύει την Πολιτεία να σχεδιάσει αντιπλημμυρικά έργα με στόχο τη «διόδευση». Σε απλά ελληνικά, το ζητούμενο είναι να καθοδηγηθεί το νερό να φύγει, χωρίς να σκοτώσει και χωρίς να κάνει μεγάλες καταστροφές.

Με μια πρόταση, που ελπίζει ότι «δεν θα μπορεί να την απορρίψει» ο Τραμπ, αλλά δεν φαίνεται να ενθουσιάζει όλα τα κράτη-μέλη, επανήλθε δια στόματος του Επιτρόπου Μάρος Σέφτσοβιτς η Ευρωπαϊκή Ένωση στη διαπραγμάτευση για το ζήτημα των δασμών. Συγκεκριμένα προσφέρει την άνοδο των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και αγροτικών προϊόντων από τις ΗΠΑ της τάξης των 50 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Mε την κίνηση αυτή η Κομισιόν επιδιώκει να ισοσκελίσει, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της, το εμπορικό ισοζύγιό της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και να μεταπείσει έτσι τον Αμερικανό πρόεδρο που έχει ανακοινώσει επιβολή πρόσθετων δασμών σε εισαγόμενα από την ΕΕ προϊόντα. Αυτή τουλάχιστον είναι η ιδέα, όπως την διατύπωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος από τη Σλοβακία σε συνέντευξή του στους Financial Times.

Ο Αμερικανός πρόεδρος είχε ανακοινώσει στις αρχές Απριλίου την πρόθεση για επιβολή δασμών της τάξης του 10% σχεδόν για όλες τις χώρες του πλανήτη και 20% για τα κράτη μέλη της ΕΕ. Ως απάντηση η ΕΕ σχεδίασε αντίμετρα ύψους 21 δισεκατομμυρίων. Η εφαρμογή του μέτρου αναβλήθηκε στη συνέχεια για διάστημα 90 ημερών και στόχος είναι να υπάρξει μια εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-ΕΕ μέχρι τα μέσα Ιουλίου. Ο Σέφτσοβιτς δήλωσε ότι για την ΕΕ ούτε η κατάργηση του 20% και η «επιστροφή» στο 10% θα είναι ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Πρόσθεσε πάντως ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου στις μέχρι τώρα επαφές με την Ουάσινγκτον.

Μια προβληματική πρόταση

Η πρόταση ωστόσο θεωρείται από τη φύση της προβληματική. Δεν είναι μόνο ότι παραμένει απρόβλεπτο πώς θα την αξιολογήσει ο ίδιος ο Τραμπ. Ανοιχτό παραμένει αν θα συμφωνήσουν σε μιανέα αύξηση των εισαγωγών LNG όλα τα κράτη μέλη, αλλά και το Ευρωκοινοβούλιο, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμανε περαιτέρω αύξηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, αντίθετη με δεδηλωμένους στόχους της Ένωσης.

Κανονικά στο πλαίσιο της αποκαλούμενης «ενεργειακής μετάβασης» θα πρέπει να αρχίσει να μειώνεται και το μερίδιο της χρήσης φυσικού αερίου για τις ενεργειακές ανάγκες των κρατών-μελών. Το LNG θεωρείται ότι έχει σημαντική συμβολή στην αύξηση των ρύπων, που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Αυτός είναι και ένας λόγος, που πολλές χώρες δεν δείχνουν ενθουσιασμένες από την πρωτοβουλία του Σέφτσοβιτς, ενώ γκρίνιες υπάρχουν και για το γεγονός ότι η ανάληψή της έγινε χωρίς συνεννόηση με τα κράτη-μέλη. Επιπροσθέτως αναφέρουν πολλοί ότι η αύξηση των εισαγωγών LNG από τις ΗΠΑ θα εντείνει και πάλι την εξάρτηση από έναν σημαντικό προμηθευτή ενέργειας, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν με την εξάρτηση από τη Ρωσία.

Το πάθημα όμως έγινε μάθημα και επισήμως έχει οδηγήσει σε μια πολιτική διαφοροποίησης και πολυμερισμού των πηγών ενέργειας για την Ένωση. Αυτή τη στιγμή ήδη περίπου το ήμισυ των εισαγωγών υγροποιημένου αερίου προέρχεται από τις ΗΠΑ.

Καναδάς και υδρογόνο

Επισημαίνεται επίσης ότι στο πλαίσιο της απόφασης για αύξηση του ρόλου του «πράσινου υδρογόνου» θα μπορούσε για παράδειγμα να υπάρξει στενότερη συνεργασία με τον Καναδά, ο οποίος έχει κάνει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και έχει δηλώσει την πρόθεση για σύσφιξη των οικονομικών και εμπορικών σχέσεών του με την ΕΕ.

Μάλιστα κάποιες χώρες, όπως η Γερμανία το 2024, έχουν υπογράψει συμφωνίες με τον Καναδά για την χρηματοδοτική στήριξη σχεδίων για μονάδες παραγωγής «καθαρού» υδρογόνου, οι οποίες σε αυτή τουλάχιστον τη φάση έχουν υψηλό κόστος και θα χρειαστούν τη στήριξη από δημόσιους φορείς και ενώ η πίεση σε βάρος τους μεγαλώνει εξαιτίας της πολιτικής Τραμπ που ευνοεί την οικονομία των ορυκτών καυσίμων.

Πηγές: ΒΜWK, Tagesschau, taz, NTV, ND

Συνέντευξη στη DW

Εδώ και εβδομάδες οι αρνητικές προβλέψεις για την πορεία της γερμανικής οικονομίας διαδέχονται η μία την άλλη, ως ένα ιδιότυπο «καλωσόρισμα» για τη νέα κυβέρνηση Μερτς. Σε μια από αυτές, στην έκθεση του σημαντικού Ινστιτούτου για την Γερμανική Οικονομία (IW) με έδρα την Κολωνία, σημειώνεται ότι η στασιμότητα στους δείκτες ανάπτυξης οδηγεί πάνω από μια στις τρεις επιχειρήσεις, ειδικά στους τομείς της βιομηχανίας και των οικοδομών να σκέφτεται ότι μέσα στο 2025 θα πρέπει να προχωρήσει σε περικοπές στις θέσεις εργασίας.

Συναντήσαμε στην Κολωνία έναν από τους συντάκτες της έκθεσης, τον καθηγητή Oικονομίας Μίκαελ Γκρέμλινγκ και τον ρωτήσαμε αρχικά για τις συνέπειες αυτής της προσέγγισης για την αγορά εργασίας.

Η αγορά εργασίας θα πιεστεί

«H Γερμανία επί σειρά ετών είχε να επιδείξει μια θετική εξέλιξη στον τομέα της απασχόλησης. Καταφέραμε τα τελευταία δέκα με δεκαπέντε χρόνια να δημιουργήσουμε πάνω από 5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας. Αυτή η διαδικασία έχει εδώ και κάποιο διάστημα ανακοπεί. Έχουμε υπολογίσει ότι αυτή την χρονιά θα έχουμε μια μείωση της απασχόλησης κατά 0,2%. Αυτό αποδεικνύει ότι η αγορά εργασίας υποφέρει από τις απανωτές γεωπολιτικές κρίσεις» επισημαίνει ο οικονομολόγος.

Οι κρίσεις είναι πράγματι απανωτές και υπαρκτές. Μήπως όμως οι συνεχείς αρνητικές προγνώσεις επηρεάζουν την διάθεση των παραγόντων της οικονομίας και οδηγούν σε ενέργειες που τελικά επιβεβαιώνουν την αρνητική πρόγνωση και οδηγούν σε νέες ακόμα χειρότερες δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο;

Ο Γκρέμλινγκ σημειώνει χαρακτηριστικά: «Παρατηρούμε εδώ και καιρό ότι ειδικά η καταναλωτική διάθεση στη Γερμανία είναι κάθε άλλο παρά θετική. Ειδικά η άνοδος των τιμών έκανε τους καταναλωτές να είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί. Σε αυτά προστίθενται οι κακές προοπτικές για την οικονομία και η ανησυχία πολλών για τις θέσεις εργασίας. Αυτό επηρεάζει τους δείκτες μεγέθυνσης της οικονομίας και αυτό είναι που αναμένουμε και για το 2025. Αυτή η κατακόρυφη πτώση στο γενικότερο κλίμα δεν θα ξεπεραστεί εύκολα».

Ο «παράγοντας» Ντόναλντ Τραμπ

Ακούγεται πολύ συχνά τις τελευταίες ημέρες ότι η πολιτική Τραμπ θα επηρεάσει ακόμη περισσότερο προς το χειρότερο την πορεία της δραστηριότητας μιας οικονομίας προσανατολισμένης στις εξαγωγές, όπως είναι η γερμανική οικονομία. Πόσο σημαντικές είναι τελικά οι αποφάσεις των ΗΠΑ;

«Βρισκόμαστε μέσα στη δίνη απανωτών κρίσεων. Η παγκόσμια οικονομία φρέναρε εξαιτίας των συνεπειών των αποφάσεων της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, ήρθε μετά μια μεγάλη επιβάρυνση λόγω πανδημίας. Αυτή χτύπησε σκληρά τη γερμανική οικονομία και μετά ακολούθησε και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Όλες οι επιπλοκές από αυτόν τον πόλεμο και οι τεταμένες σχέσεις με την Κίνα ήταν επιπρόσθετοι λόγοι για τις δυσκολίες της γερμανικής οικονομίας. Οι εξαγγελθείσες αποφάσεις Τραμπ για την δασμολογική πολιτική και το παγκόσμιο εμπόριο θα επηρεάσουν τόσο τη γερμανική όσο και την παγκόσμια οικονομία».

Πού θα επενδυθούν τα δισεκατομμύρια;

Γίνεται πολύς λόγος για μεταρρυθμίσεις και αναπροσανατολισμό, ενώ υπάρχει και αυτό το πολυσυζητημένο πακέτο για επενδύσεις 500 δισεκατομμυρίων. Είναι αρκετά αυτά για να αλλάξει η διάθεση και να αναστραφεί η πτωτική τάση;

Ο Γκρέμλινγκ πιστεύει ότι αυτό το πακέτο επενδύσεων είναι ένα πολύ σημαντικό, αλλά μόνο πρώτο σήμα. Επισημαίνει ότι «αυτά τα χρήματα θα πρέπει να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά και λελογισμένα. Αυτό θα είναι το αποφασιστικό σημείο. Να αξιοποιηθούν στοχευμένα αυτά τα κονδύλια την επόμενη δεκαετία, για να ανεβάσουν τη δυναμική ανάπτυξης που έχουμε επειγόντως ανάγκη».

Βρισκόμαστε σε μια περίοδο πολύ σημαντικής δημογραφικής επιβάρυνσης επισημαίνει ταυτόχρονα ο καθηγητής Οικονομίας. «Ο αριθμός των εργαζομένων θα μειωθεί τα επόμενα χρόνια και αυτό θα οδηγήσει υποχρεωτικά σε ανάλογες προσαρμογές. Βλέπουμε ήδη από αυτό το χρόνο ότι οι κοινωνικές εισφορές εργοδοτών και εργαζόμενων θα ανέβουν σημαντικά, και αυτή η τάση δείχνει ότι θα συνεχιστεί». Το ζήτημα αυτό ήδη προκαλεί αντιδράσεις από κόμματα της αντιπολίτευσης και συνδικάτα.

Αναγκαία η αποκλιμάκωση των συγκρούσεων

Μπορεί τελικά η Γερμανία να συνέλθει και μαζί της να τραβήξει προς τα πάνω και την υπόλοιπη Ευρώπη; Σύμφωνα με τον Γερμανό οικονομολόγο «πρέπει να αναλογιστούμε την γεωπολιτική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε. Η γερμανική οικονομία είναι μια ανοιχτή στον κόσμο οικονομία. Ελάχιστες χώρες έχουν τόσο μεγάλη συμμετοχή στο παγκόσμιο εμπόριο και αυτό το δηλητηριώδες κλίμα παγκοσμίως είναι φυσικό να μας επηρεάζει. Πρέπει να συνυπολογίσουμε όλες αυτές τις παγκόσμιες συγκρούσεις που είναι ένας ανασχετικός παράγοντας για όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες».

Κατά τη γνώμη του Γκρέμλινγκ, αν δεν υπάρξει μια αποκλιμάκωση των συγκρούσεων αυτών, πολύ δύσκολα θα ξεπεραστεί και η παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο καθηγητής παραδέχεται ότι η αύξηση του ενεργειακού κόστους είναι μια σημαντική αιτία για τη δυστοκία της βιομηχανίας και της οικονομίας συνολικά, αλλά θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρξουν και κάποιες αλλαγές στον τομέα των υπερβολικών ρυθμίσεων που υπάρχουν συνολικά στην Ευρώπη. «Η Γερμανία είναι στενά συνδεδεμένη με πάρα πολλές χώρες και αυτός ο ιστός θα πρέπει να γίνει πιο ελαστικός για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στα νέα δεδομένα και τις νέες προκλήσεις».

Η ανάγκη για ψυχολογική υποστήριξη υπερβαίνει κατά πολύ την προσφερόμενη θεραπεία. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να είναι μια λύση, για παράδειγμα στη διάγνωση, στις συμπεριφορικές θεραπείες και κυρίως στην οργανωτική υποστήριξη των ψυχοθεραπευτών, οι οποίοι συχνά είναι καταπονημένοι.

Στο μέλλον, ιδίως οι νεότεροι άνθρωποι θα απευθύνονται στις μηχανές αναζήτησης. Σύμφωνα με την Γιοχάνα Λέχνερ, καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Ερλάγκεν- Νυρεμβέργης, οι αναστολές είναι μικρότερες απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό ισχύει κυρίως για παράδειγμα, «για ανθρώπους που φοβούνται το στίγμα που συνδέεται με την ψυχική ασθένεια ή δύσκολων θεμάτων που προκαλούν ντροπή».

Παρ' όλα αυτά, η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντικαταστήσει την πραγματική ψυχοθεραπεία στο μέλλον. Δεν είναι σε θέση να κάνει επαγγελματικές συνεδρίες, άλλωστε τίποτα δεν αντικαθιστά τον προσωπικό διάλογο.

Όσο πιο ακριβής η ερώτηση, τόσο πιο χρήσιμη η απάντηση

Οι ακριβείς απαντήσεις από την τεχνητή νοημοσύνη απαιτούν και πολύ ακριβείς ερωτήσεις, διαφορετικά οι απαντήσεις μοιάζουν μάλλον αστείες. Για παράδειγμα, αν διατυπώσετε τα κλασικά συμπτώματα της κατάθλιψης απλά, η απάντηση από το ChatGPT είναι μάλλον μη ικανοποιητική.

Ερώτηση: «Τι μου συμβαίνει; Νιώθω εκνευρισμό γιατί δεν έχω πια καμία διάθεση να κάνω τίποτα. Συνήθως μου αρέσει να βγαίνω έξω για φαγητό, αλλά τελευταία δεν πεινάω. Αντιθέτως, ξαπλώνω πολύ στο κρεβάτι και δεν μπορώ να κοιμηθώ».

ChatGPT: «Λυπάμαι που ακούω ότι αισθάνεστε έτσι αυτή τη στιγμή. Αυτό ακούγεται πολύ αγχωτικό. Το άγχος, οι ανησυχίες ή απλώς μια φάση εξάντλησης μπορεί πραγματικά να εξαντλήσει το σώμα και το μυαλό».

Εάν όμως χρησιμοποιήσετε σαφείς όρους-κλειδιά για την κατάθλιψη, όπως συνεχής κόπωση, ευερεθιστότητα, ατονία, διαταραχές ύπνου, απώλεια όρεξης, η «διάγνωση» στο ChatGPT γίνεται πολύ πιο ακριβής: «Αυτό που περιγράφετε είναι σημάδια που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν σοβαρό συναισθηματικό στρες. Η ατονία, ο κακός ύπνος και η έλλειψη όρεξης συχνά συνδέονται με καταθλιπτικές καταστάσεις». Οι συστάσεις γίνονται επίσης πιο ακριβείς: «Θα ήταν καλό να μιλήσετε σε έναν γιατρό ή θεραπευτή για αυτό το θέμα ώστε να λάβετε τη σωστή υποστήριξη».

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι χρήσιμη ή επικίνδυνη;

Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, οι απαντήσεις που παράγονται από το ChatGPT σε φανταστικές συνεδρίες θεραπείας ζευγαριών δύσκολα μπορούν να διακριθούν από εκείνα των πραγματικών ψυχοθεραπευτών. Ωστόσο η μελέτη αυτή αμφισβητείται σοβαρά από τους ειδικούς για την αποτελεσματικότητά της, όπως για παράδειγμα από τον Λάσε Ζάντερ, επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στον τομέα της ιατρικής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ.

Ωστόσο κατά τη γνώμη του Ζάντερ, υπάρχουν και οφέλη, με την έννοια ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι διαθέσιμη 24 ώρες το 24ωρο και μπορεί κανείς να απευθυνθεί σε αυτή ανώνυμα. Ένα πλεονέκτημα για τους ανθρώπους που βιώνουν υψηλό επίπεδο στιγματισμού. Πολλοί άνθρωποι με αυξημένο ψυχολογικό στρες δεν αναζητούν ψυχοθεραπευτή ακόμη και αν η θεραπεία είναι διαθέσιμη δωρεάν».

Επιπλέον, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί επίσης να βελτιώσει τις συμπεριφορικές θεραπείες με την εμψύχωση του πάσχοντος με ασκήσεις ή με το να είναι διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή ως πρόσθετο «πρόσωπο επαφής» μεταξύ των θεραπευτικών συνεδριών. Ο Μάρκους Λάνγκερ, από το Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ βλέπει από την πλευρά του την τεχνητή νοημοσύνη «περισσότερο ως εργαλείο υποστήριξης των θεραπευτών στην καθημερινή τους εργασία, για παράδειγμα με διοικητικά καθήκοντα». Όσα πλεονεκτήματα πάντως και να έχει η τεχνητή νοημοσύνη, η ανθρώπινη επαφή στην ψυχοθεραπεία δεν αντικαθίσταται.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου

Ακριβοί στα πίτουρα και φθηνοί στο αλεύρι φαίνεται να είναι πολλοί Γερμανοί καταναλωτές, αν δώσουμε βάση στα όσα λέει η υπουργός Γεωργίας της Βαυαρίας Μιχαέλα Κάνιμπερ, κορυφαίο στέλεχος των συντηρητικών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU). Σε πρόσφατη εκπομπή της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας (BR) η υπουργός δήλωσε ότι «έχουμε τους υψηλότερους μισθούς κατά μέσο όρο, αλλά για τρόφιμα δίνουμε λιγότερα χρήματα από όλους. Αυτό είναι κάτι που με εξοργίζει».

«Στη Γαλλία, στην Ιταλία ή στην Κροατία» συνεχίζει η Μιχαέλα Κάνιμπερ, «πηγαίνουν για ψώνια με ένα Fiat 500 και αγοράζουν το καλύτερο εμπόρευμα. Οι Γερμανοί πηγαίνουν με την Porsche στα Aldi και αγοράζουν ό,τι είναι πιο φθηνό». Δεν κατηγορεί κανέναν για σνομπισμό η υπουργός. Αυτό που την εξοργίζει είναι ότι ακόμη και οι εύποροι καταναλωτές έχουν την απαίτηση να αγοράζουν πάμφθηνα τρόφιμα, συμπιέζοντας το περιθώριο κέρδους για τον παραγωγό, παρότι οι ίδιοι δεν έχουν πρόβλημα να ξοδέψουν μια μικρή περιουσία για να αγοράσουν και να συντηρήσουν το αγαπημένο τους αυτοκίνητο.

Με τη γλώσσα της στατιστικής

Δεν ισχύει βέβαια ότι η Γερμανία έχει τους υψηλότερους μισθούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς προηγούνται άλλες έξι χώρες που «πληρώνουν καλύτερα»: Λουξεμβούργο, Δανία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Ολλανδία και Αυστρία. Πάντως, είναι γεγονός ότι ο μέσος γερμανικός μισθός είναι κατά 30% υψηλότερος του μέσου ευρωπαϊκού. Την ίδια στιγμή ο Γερμανός καταναλωτής διαθέτει μόλις το 11,5% του εισοδήματός του για αγορά τροφίμων, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 13,6%. (Στην Ελλάδα είχε ξεπεράσει το 20% για το 2021, σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του ΕΚΠΑ).

Μια ματιά στις λίστες των πλουσιότερων Γάλλων και των πλουσιότερων Γερμανών οδηγεί σε μία ενδιαφέρουσα σύγκριση, που μάλλον κάτι δείχνει για την καταναλωτική συμπεριφορά στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης: Στη Γαλλία στο Νο 1 παραμένει σταθερά η οικογένεια Arnault με τον οίκο LVMH, που αποτελεί συνώνυμο της πολυτέλειας, καθώς διαχειρίζεται brands όπως η Christian Dior και η Moët & Chandon. Στη Γερμανία εναλάσσονται συνεχώς στο Νο 1 οι οικογένειες Schwarz και Albrecht, ιδιοκτήτριες των εκπτωτικών σουπερμάρκετ Lidl και Aldi αντιστοίχως (ενίοτε εμφανίζονται επίσης στην κορυφή η «κληρονόμος» της BMW Σουζάνε Κλάτεν και ο μεγαλομέτοχος της Hapag Lloyd Κλάους Μίχαελ Κούνε).

Σήμερα το μερίδιο των εκπτωτικών σουπερμάρκετ στη γερμανική αγορά φτάνει το 40%. Οι πιο γνωστές αλυσίδες του κλάδου παραμένουν η Aldi και η Lidl, υπάρχουν όμως και πολλές μικρότερες όπως οι Netto, Penny και Norma. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η δυναμική παρουσία των discounter ενισχύει τον υγιή ανταγωνισμό στο γερμανικό λιανεμπόριο και συμβάλλει στη διατήρηση σχετικά χαμηλών τιμών, παρά την αισθητή άνοδο του πληθωρισμού τα τελευταία χρόνια.

Είναι θέμα νοοτροπίας…

Άρα κάπου έχει ένα δίκιο η υπουργός Γεωργίας της Βαυαρίας. Κατανοητή ίσως η διαμαρτυρία της. Ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ότι οι αγρότες, που συνεχώς διαμαρτύρονται για εισοδηματικές απώλειες και μειωμένες τιμές στα προϊόντα τους, αποτελούν παραδοσιακή εκλογική πελατεία του κόμματός της, το οποίο στις τελευταίες εκλογές για την τοπική Βουλή της Βαυαρίας κατέγραψε το χειρότερο ποσοστό του από το 1950…

Από την άλλη: Itˊs a free country. Γιατί να μην μπορεί ο καθένας να αγοράζει ό,τι αυτοκίνητο θέλει και ό,τι τρόφιμα θέλει; Προσωπική μου άποψη είναι ότι πολύ απλά στη Γερμανία το καλό φαγητό δεν αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα, ούτε τόσο σημαντικό θέμα συζήτησης για την οικογένεια ή για το ζευγάρι, όπως θα συνέβαινε στη Γαλλία, αλλά και στην Ελλάδα. Πολλές είναι οι πιθανές εξηγήσεις γι αυτό: Ελάχιστοι και ελάχιστες τολμούν να ασχοληθούν σοβαρά με τη μαγειρική και κυρίως με ό,τι ακολουθεί τη μαγειρική (πλύσιμο πιάτων, τρίψιμο κατσαρόλας κλπ). Οι μεγάλες επιχειρήσεις διαθέτουν εστιατόρια, τα οποία πολλοί προτιμούν για το κύριο γεύμα της ημέρας. Παντού προσφέρεται η εύκολη λύση της πίτσας ή του ντονέρ κεμπάπ. Άλλοι πάλι προτιμούν να εξοικονομήσουν χρόνο και χρήμα από το φαγητό, για να ασχοληθούν με κάτι που τους ενδιαφέρει περισσότερο (αθλητικές δραστηριότητες, μαστορέματα στο σπίτι κ.α.)

Έτσι, αντί για ένα γκουρμέ δείπνο, οι περισσότεροι Γερμανοί θα προτιμήσουν το ταπεινό «Abendbrot». Πρόκειται για ένα εξαιρετικά λιτό βραδινό, που συνήθως αποτελείται από λίγες φέτες ψωμί με τυρί, ζαμπόν ή άλλα συνοδευτικά υλικά. Ίσως αξίζει τον κόπο να το δοκιμάσουμε. Αν μη τι άλλο είναι μία εξαιρετική μέθοδος για να βελτιώσουμε τη σιλουέτα μας. Και τότε, δεν μπορεί, θα χωράμε άνετα και στην Porsche…

Όλο και περισσότεροι Ευρωπαίοι, αλλά και Καναδοί καταναλωτές αισθάνονται την ανάγκη να αντισταθούν στον εμπορικό πόλεμο που εξαπέλυσε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και επιχειρούν να μποϊκοτάρουν αμερικανικά προϊόντα ή αμερικανικές αλυσίδες. Στις πρώτες «επιθέσεις» εναντίον του εχθρού αναποδογύρισαν συσκευασίες της Coca Cola και των Pringles στο σουπερμάρκετ. Τώρα οργανώνουν το «στρατηγείο» τους στο Reddit. Πρόκειται για μία πανευρωπαϊκή πλατφόρμα, στην οποία περισσότεροι από 200.000 εθελοντές δηλώνουν πρόθυμοι να «συστρατευθούν», μποϊκοτάροντας το Made in the USA. Φαίνεται ότι σοβαρεύει το πράγμα.

Όλα αυτά, μετά τους αυθαίρετους εμπορικούς δασμούς που επιβάλλει ή εξαγγέλλει ο πρόεδρος των ΗΠΑ για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές. Αν μη τι άλλο πρόκειται για μία αντίδραση εκ του ασφαλούς, καθώς η αγορά ενός προϊόντος μπορεί να καταγράφεται, για παράδειγμα στα στοιχεία της πιστωτικής ή pay back κάρτας που διαθέτουμε οι περισσότεροι, αλλά η μη αγορά δεν καταγράφεται πουθενά. (Προς το παρόν τουλάχιστον, γιατί ποιος ξέρει τι θα επινοήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη στο μέλλον…)

Ναι λοιπόν, κάπου απολαμβάνουμε μία αίσθηση δικαίωσης, ίσως και προσωπικής αντεκδίκησης, όταν αφήνουμε το φυστικοβούτυρο στο ράφι. Η συναισθηματική φόρτιση είναι κατανοητή. Μόνο που πολλές φορές δεν οδηγεί σε ορθές αποφάσεις. Ιδιαίτερα όταν θέλουμε να ιεραρχήσουμε επιλογές οικονομικής συμπεριφοράς.

Ποια είναι τα «αμερικανικά» προϊόντα;

Πρώτο αντεπιχείρημα: Δεν είναι πάντα εύκολο να αντιληφθούμε ποια είναι τα «αμερικανικά» προϊόντα. Αν τυχόν αντικαταστήσουμε τις αμερικανικές σοκολάτες τύπου Mars με τις Toblerone που υποτίθεται ότι είναι «σήμα κατατεθέν» της ειδυλλιακής Ελβετίας, μάλλον κάποιο λάθος θα έχουμε κάνει, δεδομένου ότι η Toblerone ανήκει εδώ και χρόνια στον αμερικανικό όμιλο Mondelez. Και αν γυρίσουμε την πλάτη στα πλησιέστερα McDonalds, οι συνέπειες της αποχής μας, θα εξοργίσουν λιγότερο τα κεντρικά γραφεία του ομίλου στο Σικάγο και περισσότερο τους Έλληνες εργαζόμενους στη γειτονιά μας και τον Έλληνα επιχειρηματία που λειτουργεί το συγκεκριμένο εστιατόριο με συμφωνία franchise.

Δεύτερο αντεπιχείρημα: Στην Ευρώπη δεν έχουμε εναλλακτικές λύσεις για κάθε προϊόν ή υπηρεσία Made in USA. Είμαστε έτοιμοι να απαρνηθούμε το λογισμικό της Microsoft, τις πιστωτικές κάρτες Mastercard, τις χαλαρές βραδιές στο Netflix;

Ο πληθωρισμός τιμωρεί

Υπάρχει όμως και ένα πιο σοβαρό αντεπιχείρημα: Οι περισσότεροι σώφρονες οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η επιβολή δασμών θα πυροδοτήσει στις ίδιες τις ΗΠΑ μία έκρηξη του πληθωρισμού, ο οποίος ήδη μέσα στο 2025 αναμένεται να ξεπεράσει το 3%. Ίσως και γι αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ευφυώς ποιούσα, προτίμησε να αναστείλει τα δικά της αντίμετρα στους αμερικανικούς δασμούς για 90 ημέρες, με την προφανή προσδοκία ότι μέχρι τότε θα έχουν γίνει ορατές οι οδυνηρές συνέπειες των δασμών για τον Αμερικανό καταναλωτή. Ο πληθωρισμός καραδοκεί, όταν καταφεύγουμε στον (υπέρμετρο) προστατευτισμό.

Με άλλα λόγια, επιβάλλοντας δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές οι Αμερικανοί είναι σαν «να πυροβολούν τα πόδια τους», όπως λέει μία χαρακτηριστική αγγλική έκφραση. Αλλά είναι αυτός λόγος για να πυροβολήσουμε κι εμείς τα δικά μας πόδια;

Για τους Γερμανούς, τα σπαράγγια δεν είναι απλώς ένα φαγητό - θυμίζουν περισσότερα ένα εθνικό πάθος… στα όρια της εμμονής. Κάθε άνοιξη, όταν ξεκινά επιτέλους η εποχή των σπαραγγιών, η λεγόμενη Spargelzeit, το γράφουν οι εφημερίδες, τα μενού των εστιατορίων αλλάζουν, οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από αυτό και ξεκινά μίας μορφής προσκύνημα μπροστά από τους πάγκους των πωλητών, που στήνονται δίπλα στους δρόμους.

Τα σπαράγγια έχουν την τιμητική τους ακόμη και σε προεδρικά τραπεζώματα, όπως εκείνο που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν τον περσινό Μάιο στο Βερολίνο. Τόσο το καλύτερο λοιπόν για τους λάτρεις του χλωμού λαχανικού, που φέτος, λόγω καλοκαιρίας στη Γερμανία, η σεζόν του ξεκίνησε νωρίτερα. Η εποχή του σπαραγγιού στη Γερμανία ωστόσο έρχεται κάθε χρόνο μαζί με δημοσιεύματα για τις καταστροφικές εργασιακές συνθήκες των εργατών.

Ακατάλληλη στέγη, εξαντλητικά ωράρια, σεξουαλική βία

Η εφημερίδα tageszeitung φιλοξενεί συνέντευξη με την κοινωνιολόγο Κατερίνα Ντανίλοβα, υπεύθυνη για την σύνταξη της ετήσιας έκθεσης για την Εποχική Εργασία 2024 από την Πρωτοβουλία για Δίκαιη Αγροτική Εργασία (Initiative Faire Landarbeit): «Στη φετινή μας έκθεση, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στις υπερβολικά ακριβές και ακατάλληλες συνθήκες στέγασης των εργατών.

Ωστόσο, εντοπίζουμε και άλλα σοβαρά προβλήματα, όπως η παραβίαση του κατώτατου μισθού και η εξαντλητική διάρκεια της εργασίας. Επιπλέον, οι συχνά εγκληματικές πρακτικές των μεσαζόντων παραμένουν χωρίς κρατικό έλεγχο. Ανησυχητικό είναι επίσης ότι λαμβάνουμε ολοένα περισσότερες καταγγελίες για σεξουαλική εκμετάλλευση», σημειώνει η ειδικός.

Η πλειονότητα των εργατών, όπως αναφέρει η Ντανίλοβα, προέρχεται από τη Ρουμανία και εργάζεται στη Γερμανία με βραχυχρόνιες συμβάσεις, δίχως κοινωνική ασφάλιση και υπό εξαιρετικά επισφαλείς συνθήκες. Ταυτόχρονα αυξάνεται ο αριθμός των εργατών και από άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας, αλλά και από Ινδία και Κίνα.

Το καθεστώς επισφάλειας είναι σύμφωνα με την ίδια και ο βασικός λόγος, για τον οποίο οι εργάτριες που δέχονται σεξουαλικές παρενοχλήσεις δεν προβαίνουν σε καταγγελίες: «Το μαθαίνουμε από συναδέλφους τους, συχνά τυχαία, όταν επισκεπτόμαστε τα αγροκτήματα για να ελέγξουμε τις συνθήκες εργασίας. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες,επιστάτες με σταθερή εργασιακή σχέση εκμεταλλεύονται την εξουσία τους και εξαναγκάζουν εργαζόμενες σε σεξουαλικές πράξεις».

Λευκά σπαράγγια, κόκκινες φράουλες, μαύρη εργασία

Βέβαια οι συνθήκες αυτές δεν αφορούν μόνο τους εργάτες στις καλλιέργειες σπαραγγιών, αλλά συνολικά τους εποχιακούς εργάτες σε καλλιέργειες γης. «Το περασμένο έτος, περίπου 241.000 εποχικοί εργάτες απασχολήθηκαν στη γερμανική γεωργία — σχεδόν το ένα τρίτο του συνολικού αγροτικού εργατικού δυναμικού. Χωρίς αυτούς, η συγκομιδή σπαραγγιού και φράουλας δεν θα ήταν καν εφικτή», λέει η Ντανίλοβα στη συνέντευξη.

Η ίδια συμπληρώνει μάλιστα ότι «πολλές ώρες εργασίας δεν καταγράφονται ούτε πληρώνονται. Ένας εργάτης μπορεί να δουλεύει 12 ή και 14 ώρες την ημέρα, αλλά να πληρώνεται μόνο για 8 ώρες. Σε άλλες περιπτώσεις, οι εργοδότες 'αντισταθμίζουν' τη διαφορά μέσω υπέρογκων χρεώσεων για τη στέγαση, την οποία παρέχουν οι ίδιοι — συχνά σε τιμές που ξεπερνούν ακόμη και τις τιμές ενοικίων σε μεγαλουπόλεις».

Παράλληλα, οι καλλιεργητές σπαραγγιού παραπονιούνται ότι αφενός δε βρίσκουν εργάτες για την συγκομιδή και αφετέρου ότι η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 15 ευρώ την ώρα θα δώσει το «τελειωτικό χτύπημα» στα γερμανικά σπαράγγια, καθώς, όπως αναφέρει η εφημερίδα Bild σε σχετικό δημοσίευμα, στη γερμανική αγορά πωλούνται πλέον τα ελληνικά σπαράγγια, που είναι σαφώς πιο οικονομικά από τα γερμανικά.

Ωστόσο, το δημοσίευμα της taz για τις συνθήκες εργασίας των εργατών φέρνει για ακόμη μία χρονιά στο προσκήνιο ένα ζήτημα που αφορά κατά κύριο λόγο μετανάστες και εργάτες με επισφαλή συμβόλαια ορισμένων μηνών, το οποίο ούτε σύνορα έχει ούτε εθνική ταυτότητα: το ζήτημα της εργασιακής εκμετάλλευσης, της παραβίασης βασικών δικαιωμάτων και της σιωπηρής ανοχής που το συντηρεί.

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη

Σεισμός μεγέθους 4,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε σήμερα στις 7:23 το πρωί την περιοχή της Κιουτάχειας δυτικά της Άγκυρας. Ο σεισμός είχε εστιακό βάθος 8,8 χλμ. και έγινε αισθητός και στις γύρω επαρχίες. Οι κάτοικοι βγήκαν στους δρόμους πανικόβλητοι, αν και δεν αναφέρθηκαν υλικές ζημιές ή θύματα .

Στην Κωνσταντινούπολη, ένας ακόμα μετασεισμός μεγέθους 3,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε σήμερα στις 8:40 το πρωί. Οι κάτοικοι της πόλης των 16 εκατομμυρίων συνεχίζουν να φοβούνται να μπουν στα σπίτια τους. Πολλοί πέρασαν τη νύχτα σε πάρκα, τζαμιά και προσωρινά καταφύγια. Πολλοί στα αυτοκίνητά τους. Πολλοί έχουν φύγει από την Κωνσταντινούπολη και μένουν σε ξενοδοχεία σε πόλεις όπως το Τσεσμέ και η Σμύρνη.

Ο αστικός μετασχηματισμός δεν εφαρμόστηκε ποτέ

Στην Κωνσταντινούπολη, οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Αστικοποίησης καταγράφουν της υλικές ζημιές. 1,5 εκατομμύριο κτίρια κρίνονται επικίνδυνα. Ο υπουργός Αστικοποίησης Μουράτ Κουρούμ δηλώνει ότι περίπου το ένα τρίτο από το 1,5 εκατομμύριο κτίρια θεωρούνται επικίνδυνα και πρέπει να μετασχηματιστούν. Ο αστικός μετασχηματισμός που είχε υποσχεθεί η τουρκική κυβέρνηση για την Κωνσταντινούπολη από το 2018 δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Και τώρα, 7 χρόνια αργότερα, ο ισχυρός σεισμός των 6,2 Ρίχτερ με επίκεντρο την Σηλυβρία στη Θάλασσα του Μαρμαρά που σημειώθηκε την περασμένη Τετάρτη επανέφερε στη μνήμη των κατοίκων τον μεγάλο σεισμό του 1999 με δεκάδες χιλιάδες θύματα.

Διχασμένη η επιστημονική κοινότητα

Ο υπουργός Αστικοποίησης μπορεί να λέει ότι η κατάσταση είναι τέτοια που δεν μπορεί να χαθεί ούτε ένα λεπτό, όμως οι σεισμολόγοι, Τούρκοι και ξένοι, είναι διχασμένοι για την πορεία του σεισμικού φαινομένου. Κάποιοι συμφωνούν ότι ο σεισμός της 23ης Απριλίου ήταν ο μεγάλος σεισμός και ότι η σεισμική δραστηριότητα θα υποχωρήσει . Άλλοι όμως τονίζουν ότι ο μεγάλος σεισμός που περίμεναν στη Θάλασσα του Μαρμαρά δεν έχει συμβεί ακόμη και ότι όταν συμβεί, θα ξεπεράσει τα 7 Ρίχτερ και θα προκαλέσει τεράστιο τσουνάμι. Διαφωνούν επίσης στον χρόνο της εκδήλωσης του πολύ μεγάλου σεισμού. Άλλοι λένε ότι μπορεί να γίνει σύντομα, άλλοι σε μήνες, ακόμα και χρόνια.

Οι διαφωνίες και οι επιστημονικές αντιπαραθέσεις επιδεινώνουν τον φόβο και το άγχος των κατοίκων της Πόλης, που δεν μπορούν να προγραμματίσουν τα επόμενα βήματά τους. Περιμένουν πλέον μόνο από την τουρκική κυβέρνηση να εκπληρώσει άμεσα τις υποσχέσεις της για μια ασφαλή διαβίωση στην πολυπληθέστερη πόλη της Ευρώπης.

Ο Χαβιέρ Μιλέι συμπλήρωσε 500 ημέρες στο αξίωμα του προέδρου της Αργεντινής. Και -εξαιρουμένου μάλλον του Ντόναλντ Τραμπ- ο «ελευθεριακός» Μιλέι τραβά την προσοχή της διεθνούς κοινότητας περισσότερο από κάθε άλλον επικεφαλής κυβέρνησης. Πολλοί αριστεροί πολιτικοί τον αντιμετωπίζουν ακόμα και με πραγματικό μίσος – αλλά υπάρχουν και πολλοί οικονομολόγοι, οι οποίοι θεωρούν πως η φιλελεύθερη οικονομική πολιτική του Μιλέι απελευθερώνει την Αργεντινή από τα δεσμά της γραφειοκρατίας και των πολυσύνθετων νομοθετικών πλαισίων.

Κατάργηση του συναλλαγματικού περιορισμού

Η τελευταία αλλαγή του Μιλέι ήταν η κατάργηση του λεγόμενου " el cepo” – μία πολιτική που εφάρμοζαν οι αργεντίνικες κυβερνήσεις από το 2003 και η οποία περιόριζε την πρόσβαση σε ξένο συνάλλαγμα, ιδίως στο δολάριο, με απώτερο σκοπό την αντιμετώπιση του πληθωρισμού.

«Εν αντιθέσει με τις κινδυνολογίες πολλών εγχώριων και διεθνών οικονομολόγων και αναλυτών, η συναλλαγματική ισοτιμία δεν έχει εκτροχιαστεί», δηλώνει στην DW ο Άλντο Άμπραμ από τη φιλελεύθερη δεξαμενή σκέψης Fundacion Libertad y Progreso του Μπουένος Άιρες. Αντιθέτως, η συναλλαγματική ισοτιμία σταθεροποιήθηκε και το εμπόριο ομαλοποιήθηκε. Η κυβέρνηση γιόρτασε το γεγονός με μία εικόνα, στην οποία ο Μιλέι εμφανίζεται σαν να πανηγυρίζει γκολ, παρέα με τον υπουργό Οικονομίας της χώρας, Σαντιάγο Καπούτο.

Ο Μιλέι δημιουργεί ελπίδες και ζητά υπομονή

«Μετά από περισσότερα από 100 χρόνια διαχρονικά ελλειμματικών προϋπολογισμών ανήκουμε σήμερα στα πέντε κράτη του κόσμου που ξοδεύουν μόνο τόσα χρήματα όσα εισπράττουν – ούτε ένα πέσο παραπάνω», επεσήμανε ο Μιλέι πριν από λίγες ημέρες.

Ο Αργεντίνος πρόεδρος δημιουργεί ελπίδες στους πολίτες για ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον: «Μέσα στα επόμενα 30 χρόνια η Αργεντινή θα γίνει η χώρα με τη μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη». Αυτό βέβαια δεν μπορεί να συμβεί εν μία νυκτί, όπως τονίζει και ο ίδιος ο Μιλέι. Ωστόσο, μπορεί να γίνει βήμα-βήμα και εφ’ όσον «κάνουμε αυτά που πρέπει τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, προκειμένου να εκμηδενίσουμε κάθε αρνητική μεταβολή των συνθηκών».

Το θετικό είναι πάντως πως ήδη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η φτώχεια έχει μειωθεί στο 38,1%, δηλαδή λίγο κάτω από το επίπεδο που ήταν, όταν ανέλαβε την εξουσία ο Μιλέι, ενώ επί προεδρίας του έχει υποχωρήσει και ο πληθωρισμός κατά 44,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Επιφυλακτικές αντιδράσεις

Η Σβένια Μπλάνκε από το προσκείμενο στο SPD Ίδρυμα Friedrich-Erbert στο Μπουένος Άιρες αντιμετωπίζει πάντως με αρκετή επιφυλακτικότητα την οικονομική ανάπτυξη της Αργεντινής. Κατά την ίδια, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη συναλλαγματική ισοτιμία ως μέσο για την επιβράδυνση του πληθωρισμού.

Με αυτόν τον τρόπο το πέσο έχει γίνει ισχυρότερο σε σύγκριση με άλλα νομίσματα. Ως αποτέλεσμα όμως ένα "Big Mac” στην Αργεντινή κοστίζει γύρω στα 5,48 ευρώ, όσο δηλαδή και στη Γερμανία, τη στιγμή που το ελάχιστο ωρομίσθιο στην Αργεντινή είναι στα 1,06 ευρώ, ενώ στη Γερμανία στα 12,82 ευρώ – και αυτή η διαφοροποίηση θα επηρεάσει τα πάντα, από τα εισοδήματα έως τον πολιτισμό και τις δημόσιες υποδομές.

Η συμφωνία ΕΕ-Mercosur ως ευκαιρία

Ο Χανς-Ντίτερ Χόλτσμαν από το Ίδρυμα Friedrich-Naumann στο Μπουένος Άιρες είναι πιο αισιόδοξος: «Με την άρση των κεφαλαιακών ελέγχων και καθιστώντας πιο ελαστική τη συναλλαγματική ισοτιμία καταργούνται δύο σημαντικά εμπόδια για την οικονομική ανάκαμψη της Αργεντινής», δηλώνει ο Χόλτσμαν στην DW.

«Παρά τα φορολογικά κίνητρα, οι διεθνείς επενδυτές ήταν ως τώρα απρόθυμοι να δραστηριοποιηθούν έντονα στην Αργεντινή, αν και η χώρα έχει ελκυστικά αποθέματα στον ενεργειακό τομέα (φυσικό αέριο, υδρογόνο) και στις πρώτες ύλες (λίθιο, χαλκός)». Γι’ αυτό και είναι σημαντική η κατά το δυνατόν ταχύτερη επικύρωση της συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Mercosur, προκειμένου η Αργεντινή και η Γερμανία να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν πλήρως τις υπάρχουσες εμπορικές και επενδυτικές ευκαιρίες.

Τα δύο πρόσωπα της Αργεντινής

Στο κέντρο της πρωτεύουσας μπορεί κανείς να δει τα δύο πρόσωπα της χώρας: γεμάτα εστιατόρια και καφετέριες, που δεν ταιριάζουν με τα όσα λέει η αντιπολίτευση περί κρίσης. Σε μία γενική απεργία πριν από λίγες ημέρες συμμετείχαν λίγοι άνθρωποι. Η πλειονότητα των Αργεντίνων φαίνεται να θέλει να προχωρήσει παρακάτω, να εργαστεί και να αφήσει την κρίση πίσω της.

Ταυτοχρόνως όμως υπάρχουν και οι εικόνες από τις εβδομαδιαίες διαδηλώσεις των συνταξιούχων, οι οποίες αντιτίθενται από την άλλη πλευρά στις υποσχέσεις του Μιλέι, ο οποίος έλεγε ξανά και ξανά πως οι μεταρρυθμίσεις τους θα επιβαρύνουν μονάχα την ελίτ και τους περονιστές που βρίσκονταν στην εξουσία τα προηγούμενα χρόνια. Προς το παρόν όμως και πολλοί απλοί πολίτες, όπως οι συνταξιούχοι, νιώθουν στην τσέπη τους τις προεκτάσεις της πολιτικής λιτότητας της νέας κυβέρνησης.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη

Τέσσερις διαδοχικοί σεισμοί, ο μεγαλύτερος από τους οποίους έφτασε τους 6,2 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ, σημειώθηκαν σήμερα το μεσημέρι στα ανοιχτά του Σηλυβρίας, στη δυτική πλευρά της Κωνσταντινούπολης. Ο μεγαλύτερος σεισμός έγινε αισθητός και σε πολλές γειτονικές επαρχίες της τεράστιας αυτής πόλης με τα 16 εκατ. κατοίκους.

Ο κύριος σεισμός των 6,2 Ρίχτερ που έσπειρε τον πανικό σε όλη την πόλη σημειώθηκε στις 12.49 με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή του Μαρμαρά στο ύψος της Σηλυβρίας στην δυτική πλευρά της Κωνσταντινούπολης σε βάθος 6.92 χλμ. Πολύς κόσμος εγκατέλειψε πανικόβλητος τα σπίτια του, ενώ συνεργεία της υπηρεσίας για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών (AFAD) εργάζονται όλη την ημέρα σαρώνοντας ολόκληρες περιοχές της Πόλης για τυχόν θύματα.

Ο υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια ανακοίνωσε ότι ο σεισμός των 6,2 Ρίχτερ στην Κωνσταντινούπολη διήρκεσε 13 δευτερόλεπτα. Μέχρι τώρα δεν έχουν αναφερθεί ανθρώπινα θύματα και οι υλικές ζημιές είναι περιορισμένες. 151 άτομα νοσηλεύονται σε διάφορα νοσοκομεία. Τραυματίστηκαν καθώς προσπάθησαν να φύγουν από το σπίτι τους, πηδώντας από ύψος εξαιτίας πανικού. Ωστόσο η ζωή τους δεν διατρέχει κίνδυνο.

Ο Νομάρχης Κωνσταντινούπολης, Νταβούτ Γκιουλ, ο οποίος συντονίζει τις εργασίες διάσωσης ανακοίνωσε ότι από τις 15.30 μ.μ. δεν υπήρξε καμία αρνητική εξέλιξη «που να επηρεάζει τη γενική διαβίωση των πολιτών, τον ενεργειακό εφοδιασμό και τις υποδομές, την παροχή φυσικού αερίου, το πόσιμο νερό και τις υποδομές αποχέτευσης». Ο Γκιουλ ανακοίνωσε ότι δεν υπήρξαν θύματα. Επίσης ανακοίνωσε ότι δεν γίνεται κατεδάφιση κτηρίων κατοικιών σε όλη την πόλη. Ένα μόνο εγκαταλελειμμένο κτήριο κατέρρευσε στη συνοικία Φατίχ. Οι εργασίες πεδίου των αρμόδιων μονάδων συνεχίζονται .

Εκτός από τη σημερινή εθνική επέτειο ο υπουργός Εθνικής Παιδείας, Γιουσούφ Τεκίν, ανακοίνωσε ότι τα σχολεία και τα πανεπιστήμια θα παραμείνουν κλειστά αύριο και μεθαύριο εξαιτίας του σεισμού. Μετά τον μεγάλο σεισμό του 6,2 της κλίμακας Ρίχτερ έχουν σημειωθεί μέχρι στιγμής 60 μετασεισμοί, ο μεγαλύτερος από τους οποίους ήταν μεγέθους 5,9 βαθμών.

Καθώς σε λίγους μήνες συμπληρώνονται δέκα χρόνια από το δραματικό καλοκαίρι των capital control και του δημοψηφίσματος στα καθ' ημάς, μία αναδίφηση στο δημοσιογραφικό αρχείο μάς υπενθυμίζει ότι σε κρίσιμες ψηφοφορίες της γερμανικής Βουλής κάποιοι βουλευτές των κυβερνώντων Χριστιανοδημοκρατών (CDU) είχαν καταψηφίσει την παροχή βοήθειας στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Κάρστεν Λίνεμαν, έμπιστος συνεργάτης πλέον του μελλοντικού καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς και, κατά γενική ομολογία, επικρατέστερος υποψήφιος για να αναλάβει το υπουργείο Οικονομίας, μέχρι πρότινος.

Ένας «αρνητής» της βοήθειας προς την Ελλάδα ως επικεφαλής κορυφαίου οικονομικού υπουργείου; Το σενάριο αυτό, που ασφαλώς θα είχε ιδιαίτερο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, δεν επαληθεύεται τελικά, καθώς προ ημερών ο ίδιος ο Λίνεμαν διεμήνυσε πως δεν επιθυμεί να αναλάβει υπουργείο. «Πρέπει να ταιριάζουν τα πράγματα, αλλιώς δεν έχει νόημα» σχολίασε ο ίδιος με κάπως αινιγματικό ύφος στην πλατφόρμα Χ. Τι ακριβώς είναι αυτό που δεν ταιριάζει και δεν έχει νόημα, παραμένει άγνωστο.

Ένας ακόμα πιθανός υποψήφιος με «βαρύ» βιογραφικό θα ήταν ο πρώην υπουργός Υγείας Γενς Σπαν, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει εντρυφήσει και σε οικονομικά θέματα. Αλλά και αυτός «φαίνεται να διστάζει», όπως σημειώνει η γερμανική δημόσια τηλεόραση ARD στην ιστοσελίδα της τagesschau.de. Γιατί άραγε ;

Υπουργείο με «συντονιστικό ρόλο»

Οι αρνήσεις προκαλούν έκπληξη, αν αναλογιστούμε ότι κατά τεκμήριο το υπουργείο Οικονομίας είναι ένα «βαρύ» χαρτοφυλάκιο με συντονιστικό ρόλο για το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται άλλωστε ότι στην Ελλάδα μιλούσαμε για «Υπουργείο Συντονισμού» μέχρι το 1982.

Στην Ομοσπονδιακή Γερμανία το υπουργείο Οικονομίας αποτελεί μέρος του ιδρυτικού μύθου της χώρας. Πρώτος υπουργός Οικονομίας και μετέπειτα καγκελάριος ήταν ο περίφημος Λούντβιχ Έρχαρντ, o αποκαλούμενος «πατέρας της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς». Άλλοι πάλι έκαναν λόγο, την εποχή εκείνη, για έναν ιδιότυπο «καπιταλισμό του Ρήνου» με ιδιαίτερες κοινωνικές ευαισθησίες. Σε κάθε περίπτωση, ο Έρχαρντ έβαλε τα θεμέλια για το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα της Γερμανίας (μαζί με τις επιδοτήσεις του Σχεδίου Μάρσαλ, ασφαλώς).

Οι διάδοχοι του Έρχαρντ επιχείρησαν να αφήσουν τη δική τους σφραγίδα στο υπουργείο, άλλοι με λιγότερη, άλλοι με περισσότερη επιτυχία. Ως υπουργός Οικονομίας στην ταραγμένη περίοδο 1977-1982 ο «Φιλελεύθερος» Όττο Γκραφ Λάμπσντορφ είχε αποκτήσει τόση ισχύ, ώστε τελικά συσπείρωσε γύρω του τους θιασώτες μίας δεξιάς πολιτικής στροφής, προκαλώντας την πτώση της κυβέρνησης υπό τον σοσιαλδημοκράτη Χέλμουτ Σμιτ. Στην τελευταία κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ το υπουργείο είχε αναλάβει ο Πέτερ Αλτμάιερ, που ήταν από τους πιο έμπιστους συνεργάτες της, γι' αυτό και μόνο ο λόγος του είχε βαρύτητα στο Βερολίνο.

Όλα κρίνονται στις αρμοδιότητες

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο Πράσινος αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ διαχειριζόταν ένα «υπέρ-υπουργείο» με εκτενείς αρμοδιότητες για τις αγορές, την ψηφιακή οικονομία, την ενέργεια, την προστασία του καταναλωτή και του περιβάλλοντος, την «πράσινη μετάβαση», το διεθνές εμπόριο, τη διαχείριση χρηματοδοτικών εργαλείων όπως το Ταμείο Οικονομικής Σταθεροποίησης (WSF), ακόμα και τη διαστημική τεχνολογία.

Όμως, σύμφωνα με δημοσιογραφικές «διαρροές» από τις μετεκλογικές διαπραγματεύσεις για τη νέα κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον χριστιανοδημοκράτη Φρίντριχ Μερτς, το περίγραμμα των αρμοδιοτήτων έχει αλλάξει. Για παράδειγμα, η προστασία του περιβάλλοντος επιστρέφει στο υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ η διαστημική τεχνολογία εντάσσεται στο υπουργείο Έρευνας. Εικάζεται ότι αυτή η αποψίλωση των αρμοδιοτήτων είναι και η κύρια αιτία για την απροθυμία που επιδεικνύουν τα «βαριά ονόματα» των Χριστιανοδημοκρατών να αναλάβουν το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο.

Αλλά βεβαίως η φύση απεχθάνεται το κενό και το ίδιο συμβαίνει στην πολιτική. Έτσι, έρχονται στο προσκήνιο νέα ονόματα. Η εφημερίδα Frankfurter Rundschau αναφέρει ως πιθανό υποψήφιο για το υπουργείο Οικονομίας τον 49χρονο δικηγόρο Αντρέας Γιουνγκ, ενώ για την Bild φαβορί είναι η Κατερίνα Ράιχε, πρώην βουλευτής των Χριστιανοδημοκρατών και νυν επικεφαλής του ενεργειακού κολοσσού Westenergie AG. Η ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης Μερτς στην Ομοσπονδιακή Βουλή αναμένεται στις 6 Μαἴου.

Ανταπόκριση από την Κων/πολη

Ιστορική η σημερινή ημέρα για την πορεία του Κουρδικού. Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, αρχηγός της τρομοκρατικής αυτονομιστικής οργάνωσης του ΡΚΚ, ο οποίος βρίσκεται έγκλειστος στο νησί Ιμραλί της Προποντίδας, επί 25 χρόνια καταδικασμένος σε ισόβια για τρομοκρατία, απηύθυνε έκκληση στα μέλη της οργάνωσης του να καταθέσουν τα όπλα και να τερματίσουν την σύγκρουση με το τουρκικό κράτος.

Μια σύγκρουση που κράτησε τέσσερις δεκαετίες με χιλιάδες θύματα και από τις δυο πλευρές. Ο αρχηγός του ΡΚΚ συνέταξε την ιστορική δήλωση στο κελί της φυλακής του στο Ιμραλί και η δήλωση διαβάστηκε σήμερα από στελέχη του φιλοκουρδικού κόμματος DEM σε κεντρικό ξενοδοχείο της Κων/ποληςστα τουρκικά και τα κουρδικά. Το τρισέλιδο κείμενο καλεί όλες τις ομάδες του ΡΚΚ να καταθέσουν τα όπλα και να αυτοδιαλυθούν.

«Κάνω έκκληση για την κατάθεση των όπλων και αναλαμβάνω την ιστορική ευθύνη αυτής της δήλωσης. Το ΡΚΚ έκλεισε τον ιστορικό του κύκλο» ανέφερε ο Οτσαλάν. Οι σημερινές ιστορικές εξελίξεις ήταν το αποτέλεσμα μια διαδικασίας τεσσάρων μηνών που ξεκίνησε με την πρωτοβουλία του ακροδεξιού κυβερνητικού εταίρου του προέδρου Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος πρότεινε μια ειρηνική λύση στο Κουρδικό με την διάλυση της οργάνωσης και την κατάθεση των όπλων με προτροπή του Οτσαλάν.

Στη δήλωσή του, ο αρχηγός του ΡΚΚ ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «το PKK γεννήθηκε τον 20ου αιώνα, που ήταν ο πιο έντονος αιώνας βίας στην ιστορία, με δύο Παγκόσμιους Πολέμους, ένα ψυχροπολεμικό περιβάλλον και την άρνηση της κουρδικής πραγματικότητας. Ο πρώην αρχηγός ενός ακραίου μαρξιστικού-λενινιστικού κινήματος, τώρα δηλώνει ότι υπάρχει εναλλακτική από τη δημοκρατία στη επιδίωξη και πραγματοποίηση ενός πολιτικού συστήματος. Η δημοκρατική συναίνεση είναι ο θεμελιώδης τρόπος.»

Μαζικές συγκεντρώσεις στη ΝΑ Τουρκία

Στις μεγάλες κουρδικές πόλεις της ΝΑ Τουρκίας, όπως το Ντιγιαρμπακίρ και το Βαν, επικρατεί μεγάλος ενθουσιασμός για τη σημερινή εξέλιξη. Πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε για να παρακολουθήσει την δήλωση του Οτσαλάν από γιγαντοοθόνες, όπου είχαν τοποθετηθεί σε δημόσιους χώρους. Όμως υπήρχαν επίσης πολλές αντιδράσεις από Τούρκους που θεωρούν τον Οτσαλάν δολοφόνο αθώων παρά ιδεολόγο επαναστάτη.

Η πρώτη αντίδραση από το κυβερνητικό στρατόπεδο προήλθε από τον αντιπροέδρου του κυβερνώντας κόμματος τον Εφκάν Αλά. «Αυτό που περιμένει η Τουρκία είναι το τέλος της τρομοκρατίας, την κατάθεση των όπλων και τη διάλυση της οργάνωσης. Η ουσία αυτής της έκκλησης είναι να αυτο-εξαρθρωθεί η τρομοκρατική οργάνωση και όλοι να καταβάλουν προσπάθεια για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα. Εάν συνεχιστεί η τρομοκρατία, είμαστε αποφασισμένοι να πολεμήσουμε την τρομοκρατία. Ελπίζουμε ότι αυτό το κάλεσμα θα είναι αποτελεσματικό. Εάν η τρομοκρατική οργάνωση δεχτεί αυτό το κάλεσμα, καταθέσει τα όπλα, ανασυνταχθεί και διαλυθεί, η Τουρκία θα απελευθερωθεί από τα δεσμά της».

Ακόμη δεν είναι σαφές ποια θα είναι η τύχη του Οτσαλάν μετά τη διάλυση του ΡΚΚ. Ο ΑΡΟ είναι καταδικασμένος σε ισόβια κάθειρξη και αυτό νομικά θα ήταν πολύ δύσκολο να μεταβληθεί. Ωστόσο η δήλωση διάλυσης του ΡΚΚ και κατάθεσης των όπλων δίνει ελπίδα ότι θα μπορούσε να ξεκινήσει μια διαδικασία νομικών κινήσεων για την απελευθέρωση πολλών Κούρδων πολιτικών με υψηλό κύρος που βρίσκονται στη φυλακή, όπως του Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πρώην ηγέτη του φιλοτουρκικού κόμματος. Πολύ σημαντική δε ήταν η δήλωση ηγετικού στελέχους των Κούρδων του PYD της Συρίας. «Δεν χρειάζονται όπλα, εάν σταματήσουν οι επιθέσεις εναντίον μας. Συμμετέχουμε σε αυτό το κάλεσμα γιατί στην Αυτόνομη Διοίκηση της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας πήραμε τα όπλα αποκλειστικά για αυτοάμυνα».

Ο πρωθυπουργός της Τσεχίας Πετρ Φιάλα ξεκίνησε το νέο έτος στέλνοντας ένα θετικό μήνυμα προς τους πολίτες της χώρας του: Μετά από τρία χρόνια, η κυβέρνησή του έχει καταφέρει να μειώσει το έλλειμμα του τσεχικού προϋπολογισμού από πάνω από το 5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) σε λιγότερο από 3%. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι η Τσεχική Δημοκρατία αύξησε επίσης σημαντικά τις αμυντικές της δαπάνες και εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις της στο ΝΑΤΟ.

Αυτό τοποθετεί τη χώρα με πληθυσμό 10 εκατομμυρίων στην κορυφή των τεσσάρων του Βίζεγκραντ και μάλιστα με σημαντικά καλύτερες επιδόσεις από τη γειτονική Αυστρία. Η κυβέρνηση μπόρεσε επίσης να θέσει υπό έλεγχο τον πληθωρισμό, ο οποίος εκτιμάται σε περίπου 2,8% για το 2024.

Και τέλος, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Τσεχική Δημοκρατία επωφελείται επίσης από την υποδοχή περίπου 200.000 Ουκρανών προσφύγων πολέμου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι από τους ενήλικες Ουκρανούς στην Τσεχική Δημοκρατία απασχολούνται επικερδώς. Μέσω των φόρων και των εισφορών τους, συνεισφέρουν πλέον περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ περισσότερο στον εθνικό προϋπολογισμό από ό,τι δαπανά το τσεχικό κράτος γι' αυτούς.

Κριτική της οικονομικής πολιτικής

«Συνολικά, θα μειώσουμε το έλλειμμα κατά περίπου 180 δισεκατομμύρια κορώνες Τσεχίας (επτά δισεκατομμύρια ευρώ) κατά τη διάρκεια της θητείας μας», δήλωσε ο πρωθυπουργός στους δημοσιογράφους. Το 2021, όταν ανέλαβε η κυβέρνησή του, το έλλειμμα εξακολουθούσε να υπερβαίνει το 5%. Το επόμενο έτος, αναμένεται να είναι μόλις 2,3%. Οι βουλευτικές εκλογές πρόκειται να διεξαχθούν στην Τσεχική Δημοκρατία το επόμενο φθινόπωρο.

Ωστόσο, το τίμημα για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο είχε αυξηθεί σε επίπεδα ρεκόρ κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID, είναι η αργή αύξηση των πραγματικών μισθών στην Τσεχική Δημοκρατία. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των οικονομολόγων, θα φθάσουν στο προ της πανδημίας επίπεδο του 2019 μόλις το 2025, μια από τις τελευταίες χώρες της ΕΕ που θα το επιτύχουν.

Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι πολίτες της χώρας είναι δυσαρεστημένοι με την κυβέρνηση. Σύμφωνα με έρευνα του ερευνητικού ινστιτούτου NMS Market Research, το 33,6% των ψηφοφόρων θα ψήφιζε τώρα το κίνημα ANO, υπό τον πρώην επικεφαλής της κυβέρνησης Αντρέι Μπάμπις. Στις τελευταίες εκλογές του 2021, ο Μπάμπις ηττήθηκε από το SPOLU του Φιάλα, το οποίο κέρδισε ποσοστό άνω του 28% και σχημάτισε κυβέρνηση μαζί με τους Δημοκράτες Πολίτες (ODS), το φιλοευρωπαϊκό TOP-09 και το Λαϊκό Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (KDU-CSL).

Οι Τσέχοι οικονομικοί αναλυτές βλέπουν επίσης κριτικά την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. «Η Τσεχική Δημοκρατία επιβαρύνεται από υψηλό ποσοστό υποχρεωτικών δαπανών», δήλωσε στην DW ο Πετρ Ζάχραντνικ, ειδικός σε θέματα Ευρώπης στην εταιρεία συμβούλων BeePartner. «Το ποσοστό των δαπανών για το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι τεράστιο, ενώ οι δαπάνες για την εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη είναι επίσης υψηλές. Και υπάρχει σχετικά μικρό περιθώριο για επενδύσεις».

Υψηλές στρατιωτικές δαπάνες

Οι στρατιωτικές δαπάνες επιβαρύνουν επίσης τη χώρα. Για πρώτη φορά μετά από είκοσι χρόνια, η Τσεχική Δημοκρατία εκπλήρωσε τη δέσμευσή της στο ΝΑΤΟ και δαπάνησε το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της για την άμυνα. Η κυβέρνηση του Φιάλα προώθησε τον στόχο αυτόν μέσω νομοθετικής ρύθμισης και έγκρισης του κοινοβουλίου το 2023.

Σύμφωνα με έρευνες, πάνω από το 60% των Τσέχων υποστηρίζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών. Αυτός είναι πιθανώς ο λόγος για τον οποίο όχι μόνο οι κυβερνητικοί βουλευτές, αλλά και οι βουλευτές της αντιπολίτευσης ANO ψήφισαν υπέρ του νόμου, για τον οποίο η υπουργός Άμυνας Πέτρα Τσερνότσοβα τους ευχαρίστησε προσωπικά στη συνέχεια. «Η ασφάλεια δεν χαρίζεται δωρεάν. Οι αμυντικές δαπάνες που ανέρχονται στο 2% του ΑΕΠ είναι ζωτικής σημασίας για εμάς», δήλωσε η Τσερνότσοβα μετά την ψήφιση του νόμου.

Το 2021, οι αμυντικές δαπάνες της Τσεχίας εξακολουθούσαν να ανέρχονται σε λιγότερο από 1,5 τοις εκατό του ΑΕΠ. Μεταξύ του 2010 και του 2016, ήταν μόνο γύρω στο 1%, και σε ορισμένα έτη ακόμα και κάτω από αυτό το ποσοστό.

Όπλα για την Ουκρανία

Ο τσεχικός στρατός υποστηρίζει επίσης την Ουκρανία με όπλα αξίας άνω των δέκα δισεκατομμυρίων κορώνων (περίπου 400 εκατομμυρίων ευρώ), συμπεριλαμβανομένων δεκάδων αρμάτων μάχης, οχημάτων μάχης, τεθωρακισμένων οχημάτων και άλλου βαρέος στρατιωτικού εξοπλισμού. Επιπλέον, τσεχικές αμυντικές εταιρείες έχουν κατασκευάσει όπλα αξίας επιπλέον 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία.

Στο πλαίσιο της αύξησης του τσεχικού αμυντικού προϋπολογισμού, τα όπλα που παραδόθηκαν στην Ουκρανία αντικαταστάθηκαν από σύγχρονα δυτικά όπλα, όπως τα γερμανικά άρματα μάχης Leopard 2A4 ή τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-35. «Ο προϋπολογισμός για το 2025 προβλέπει κρατικές αμυντικές δαπάνες ύψους σχεδόν 160,8 δισεκατομμυρίων CZK (6,5 δισεκατομμυρίων ευρώ)», ανακοίνωσε η υπουργός Άμυνας τον περασμένο Δεκέμβριο.

Η αντιπολίτευση υποστηρίζει την αύξηση των αμυντικών δαπανών επί της αρχής - αλλά επικρίνει ορισμένα από τα συγκεκριμένα μέτρα που έχουν ληφθεί. «Η κυβέρνηση προσπαθεί να διαθέσει τα αυξημένα κονδύλια σε μεγάλα ξένα έργα, όπως το F-35», δήλωσε στην DW ο Λούμπομιρ Μέτναρ, πρώην υπουργός Άμυνας και νυν βουλευτής του ANO. Ωστόσο, η κυβέρνηση προχωρά μη συστηματικά.

Η Τσεχική Δημοκρατία παρήγγειλε πέρυσι 24 μαχητικά αεροσκάφη F-35 από τις ΗΠΑ. Τα πρώτα αναμένεται να παραδοθούν το 2031. Το πακέτο από την αμυντική εταιρεία Lockheed Martin περιλαμβάνει επίσης τη συντήρηση των αεροσκαφών, την υλικοτεχνική υποστήριξη και την εκπαίδευση των πιλότων.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Μία δύσκολη χρονιά για την Ευρωπαϊκή Ένωση φτάνει στο τέλος της. Για το δεύτερο εξάμηνο του έτους η Ουγγαρία είχε αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία στο Συμβούλιο Υπουργών. Όμως, αντί να λειτουργεί ως ουδέτερος διαμεσολαβητής, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν ακολούθησε πορεία σύγκρουσης με τις Βρυξέλλες, ενώ εξόργισε ακόμα περισσότερο τους εταίρους του επισκεπτόμενος τη Μόσχα, το Κίεβο και το Πεκίνο χωρίς καμία προσυνεννόηση στο πλαίσιο της ΕΕ.

«Η προεδρία της Πολωνίας θα είναι το αντίθετο από όσα είδαμε τους προηγούμενους έξι μήνες και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την πολιτική ασφάλειας και τις σχέσεις της ΕΕ με την Ουκρανία και τη Ρωσία» αναφέρει στην Deutsche Welle ο Κάι Όλαφ Λανγκ, ερευνητής του Ιδρύματος Επιστήμης και Πολιτικής (SWP) στο Βερολίνο, με ειδίκευση στην ανατολική Ευρώπη.

«Κανείς δεν μπορεί να με ξεγελάσει»

Ο συντηρητικός πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, είναι έμπειρος σε θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής. Έχει διατελέσει πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου την περίοδο 2014-2019 και επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ). «Στην ΕΕ κανείς δεν μπορεί να με ξεγελάσει» έλεγε ο ίδιος στις προγραμματικές δηλώσεις του τον Δεκέμβριο του 2023, μετά από μία εμφατική νίκη στις βουλευτικές εκλογές απέναντι στους εθνολαϊκιστές του κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS).

Η πολωνική προεδρία για το πρώτο εξάμηνο του 2025 προσφέρει στον Τουσκ μία ευκαιρία να επαληθεύσει τα λεγόμενά του. Αλλά και να αποδείξει ότι η Πολωνία, 20 χρόνια μετά την προσχώρηση στην ΕΕ, δεν είναι πλέον ένας «μαθητευόμενος», αλλά αντιθέτως μπορεί να αποτελέσει πρότυπο ακόμα και για «παλαιά» μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας.

«Είμαστε αξιόπιστοι, μιλάμε την ίδια γλώσσα με την Ευρώπη» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πολωνός υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Άνταμ Σλάπκα, παρουσιάζοντας αναλυτικά στη Βαρσοβία τις προτεραιότητες της πολωνικής προεδρίας.

Ουκρανία και πολιτική ασφάλειας

Σε αυτές περιλαμβάνονται η πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ. «Πρέπει να καλλιεργούμε τις σχέσεις μας με τις ΗΠΑ, αλλά παρά ταύτα η Ευρώπη οφείλει να λειτουργεί αυτόνομα, η εποχή του φόβου και της ανασφάλειας απέναντι στη Ρωσία πρέπει να τερματιστεί» εξηγούσε ο Άνταμ Σλάπκα στα τέλη Νοεμβρίου, σε συνάντηση με τις χώρες της Σκανδιναβίας και της Βαλτικής Θάλασσας.

Όσον αφορά το ύψος των αμυντικών δαπανών, η Πολωνία θεωρείται ήδη πρότυπο, καθώς δαπανά για την άμυνα το 4,2% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Για το 2025 προγραμματίζει μία αύξηση στο 4,7%. Πρόκειται για ένα ισχυρό επιχείρημα, όχι μόνο στις διαβουλεύσεις με άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, αλλά και απέναντι στις νουθεσίες του Ντόναλντ Τραμπ.

Ο Τουσκ φαίνεται αποφασισμένος να αποτρέψει το ενδεχόμενο τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία μετά από μία απευθείας συνεννόηση ΗΠΑ και Ρωσίας χωρίς τη συμμετοχή των ίδιων των Ουκρανών. Επιπλέον δε, ο Πολωνός πρωθυπουργός θέλει να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της ΕΕ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. «Η προεδρία μας θα πρέπει να επωμιστεί ευθύνες για τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αρχίσουν μέσα στον χειμώνα» είχε δηλώσει ο Τουσκ στις αρχές Δεκεμβρίου.

Μία πολωνική «γραμμή άμυνας»

Θέλοντας να προνοεί για κάθε ενδεχόμενο, η Πολωνία οικοδομεί κατά μήκος των συνόρων με τη Λευκορωσία μία δική της γραμμή άμυνας, για την οποία όμως επιθυμεί ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση. Παράλληλα, η Πολωνία συμμετέχει στην «ευρωπαϊκή αντιπυραυλική ομπρέλα» (European Sky Shield Initiative) και υποστηρίζει την πρόταση για έκδοση ευρω-ομολόγων για την άμυνα, η οποία όμως προκαλεί σοβαρές αντιρρήσεις εντός της ΕΕ. Ιδιαίτερα η Γερμανία και η Ολλανδία εκφράζουν την αντίθεσή τους στην ανάληψη κοινού χρέους για τη χρηματοδότηση αμυντικών δαπανών.

Στο μεταξύ, καθώς οι Βρυξέλλες έχουν δώσει το «πράσινο φως» για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία, η πολωνική προεδρία θέλει τώρα να κάνει το επόμενο βήμα. Σε ένα πρώτο στάδιο, υποστηρίζει ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Άνταμ Σλάπκα, θα μπορούσε να ανοίξει το διαπραγματευτικό κεφάλαιο που αφορά το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το Κίεβο θα προτιμούσε να ανοίξουν περισσότερα κεφάλαια ταυτόχρονα, αλλά η Βαρσοβία κινείται πιο προσεκτικά.

Εμπόδια στην εσωτερική πολιτική

Εξάλλου, εδώ και εβδομάδες η Πολωνία βρίσκεται πάλι στη δίνη ενός προεκλογικού αγώνα. Τον Μάιο του 2025 διεξάγονται προεδρικές εκλογές, που αποτελούν στοίχημα επιβίωσης για τον κυβερνητικό συνασπισμό του Ντόναλντ Τουσκ. Γι' αυτόν τον λόγο, ο Πολωνός πρωθυπουργός δεν βιάζεται να προωθήσει ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που θεωρούνται αμφισβητούμενες εντός συνόρων και θα μπορούσαν να προσφέρουν επιχειρήματα στην εθνολαϊκιστική αντιπολίτευση.

Σημειωτέον ότι η ανάληψη της εξουσίας από τον Τουσκ, πριν από έναν χρόνο, επισκιάστηκε από μαζικές κινητοποιήσεις των Πολωνών αγροτών, οι οποίοι διαμαρτύρονταν για τις εισαγωγές σιτηρών από τη γειτονική Ουκρανία. Κάποιοι μάλιστα, σε μία συμβολική ένδειξη διαμαρτυρίας, είχαν κλείσει τα σύνορα με την Ουκρανία, αλλά και με τη Γερμανία. Σήμερα η Ουκρανία ελπίζει να συνάψει, το συντομότερο δυνατόν, μία πολυετή συμφωνία εμπορικής συνεργασίας με τις Βρυξέλλες, που θα διευθετεί και το θέμα των σιτηρών. Αλλά η Πολωνία δεν φαίνεται διατεθειμένη να κάνει παραχωρήσεις στο συγκεκριμένο ζήτημα. Εξίσου αρνητική εμφανίζεται η Πολωνία στην υλοποίηση της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και έχει στο πλευρό της ισχυρούς συμμάχους, όπως η Γαλλία.

Διαμφισβητούμενη θεωρείται στην Πολωνία και η πρόταση για τροποποίηση των ευρωπαϊκών συνθηκών, προκειμένου να λαμβάνονται περισσότερες αποφάσεις με βάση την αρχή της πλειοψηφίας και όχι με ομοφωνία. Η εθνολαϊκιστική αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι η υλοποίηση της πρότασης αυτής θα ισοδυναμούσε με «κατάλυση του πολωνικού κράτους». «Δεν βλέπω να υπάρχει διάθεση στο Συμβούλιο να συζητηθεί το συγκεκριμένο ζήτημα» ξεκαθαρίζει η μόνιμη αντιπρόσωπος της Πολωνίας στην ΕΕ, Αγκνιέσκα Μπάρτολ, μιλώντας στο πρακτορείο PAP.

Κρίση σε Γαλλία και Πολωνία

Με σκεπτικισμό αντιμετωπίζει ο Ντόναλντ Τουσκ και το European Green Deal της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την εκπλήρωση των φιλόδοξων κλιματικών στόχων που έχει θέσει η ΕΕ μέχρι το 2050. Κατά την άποψή του πρόκειται για «αφελείς φιλοδοξίες περί σωτηρίας του πλανήτη», που απλώς υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Από την πλευρά του ο Πολωνός υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων προειδοποιεί ότι «η απανθρακοποίηση δεν μπορεί να σημαίνει αποβιομηχάνιση…».

Η προεδρία της Πολωνίας στην ΕΕ συμπίπτει χρονικά και με την εσωτερική πολιτική κρίση που αντιμετωπίζουν Γαλλία και Γερμανία. Ο Τουσκ ελπίζει να αξιοποιήσει την αδυναμία των δύο χωρών, για να αναβαθμίσει τη χώρα του. «Η Πολωνία κινείται πολύ επιθετικά (σε διπλωματικό επίπεδο)» εκτιμά ο πολιτικός επιστήμων Κάι Όλαφ Λανγκ. «Αλλά οι συμμαχίες με τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και της Βαλτικής δεν θα είναι αρκετές...».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Στην πολιτική - και όχι μόνο - το να διαδέχεσαι κάποιον που αποδείχτηκε «λίγος» είναι μια πρώτη καλή προϋπόθεση για μια επιτυχημένη δική σου θητεία. Δεν είναι όμως και δεδομένα καθησυχαστική, αφού οι προσδοκίες να είσαι καλύτερος είναι αναπόφευκτα αυξημένες. Ο Αντόνιο Κόστα, πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας , το γνωρίζει αυτό. Διαδέχεται τον επίσης πρώην πρωθυπουργό, τον Βέλγο Σαρλ Μισέλ, ο οποίος δεν πήρε… απολυτήριο με τους καλύτερους βαθμούς, ολοκληρώνοντας τη θητεία του ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η αιτία για αυτό δεν ήταν μόνο οι συνεχείς του κόντρες και τα «αλληλοτσιμπήματα» με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που δημιούργησαν συχνά φαινόμενα δυσλειτουργίας του ογκώδους μηχανισμού των Βρυξελλών. Ο Μισέλ ήταν συνολικά ένας ιδιόρρυθμος χαρακτήρας, που συχνά έδειξε να βάζει την προσωπική του προβολή πάνω από τον κοινό σκοπό.

Ένα όνομα… πολύ συνηθισμένο

Για τον Αντόνιο Κόστα δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις. Μάλλον το αντίθετο ισχύει. Το απέδειξε άλλωστε τον Νοέμβριο του 2023. Ήταν τότε που αποφάσισε να παραιτηθεί μέσα σε λίγες ώρες, όταν ανακοινώθηκε ότι η εισαγγελία της χώρας ερευνούσε σκάνδαλο διαφθοράς, που έφτανε μέχρι τον προθάλαμο του γραφείου του. Σε σύνολο 42 εισαγγελικών ερευνών εξετάστηκαν κατηγορίες για παρατυπίες στην χορήγηση αδειών για ένα ορυχείο λιθίου, μια μονάδα παραγωγής υδρογόνου και ένα κέντρο συλλογής και επεξεργασίας ψηφιακών δεδομένων. Το όνομα «Κόστα» που ακουγόταν σε υποκλαπείσες τηλεφωνικές συνομιλίες είναι πολύ διαδεδομένο και τελικά αποδείχτηκε ότι δεν αφορούσε τον ίδιο. Κάτι που ο Αντόνιο Κόστα υποστήριξε από την πρώτη στιγμή, παραιτούμενος όμως και δηλώνοντας έτοιμος να συνεργαστεί πλήρως με τις αρχές για τη διερεύνηση του σκανδάλου. Αυτό πάντως δεν γλύτωσε το κόμμα του από την εκλογική ήττα, που συνδυάστηκε και με ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά για το ακροδεξιό κόμμα Chega.

Ως «αθώος» έχει πλέον καταγραφεί στη συνείδηση των συμπατριωτών του, που τον αποκαλούν γνήσιο «πολιτικό ζώο». Άλλωστε οι κυβερνώντες σήμερα στην Λισαβόνα συντηρητικοί δεν θα δέχονταν έναν Πορτογάλο σοσιαλιστή σε αυτό το αξίωμα αν είχαν αμφιβολίες για την καθαρότητά του. Ο σήμερα 62χρονος άλλοτε δήμαρχος της Λισαβόνας (2007-2015) και πρωθυπουργός (2015-2023) μπήκε στην πολιτική από μικρός, συμμετέχοντας στην οργάνωση των νέων Σοσιαλιστών την πολιτικά ταραγμένη, αλλά γεμάτη ζυμώσεις περίοδο μετά το τέλος της δικτατορίας το 1973.

Ένα βιογραφικό με επιτυχίες

Στις τελευταίες εκλογές που πήρε μέρος, το 2022, βίωσε έναν απρόβλεπτο θρίαμβο, που του χάρισε την αυτοδυναμία, μετά από μια τετραετία συνεργασίας με την Αριστερά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι συνέβαλε με την οικονομική πολιτική του στο να συνέλθει η πατρίδα του πολύ γρηγορότερα από άλλες χώρες από την μεγάλη οικονομική κρίση και να απαλλαγεί πολύ νωρίτερα από τις ασφυκτικές απαιτήσεις της Τρόικα, που άφησε το στίγμα της και στην Πορτογαλία.

Αυτό που του προσμετρούν οι συνομιλητές του είναι ότι αποτελεί ο ίδιος καλό και ευχάριστο συνομιλητή, με όπλο το χαμόγελο και τους ήπιους τόνους. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του δεν θα υπάρξουν οι προστριβές και τα παρατράγουδα της προηγούμενης πενταετίας στις σχέσεις του Συμβουλίου με την Κομισιόν. Δεν είναι τυχαίο ότι η φον ντερ Λάιεν υποστήριξε την υποψηφιότητά του με θέρμη και ότι υπέρ του ψήφισαν ακόμα και παραδοσιακοί «αντιδραστικοί», όπως ο Βίκτορ Όρμπαν.

Ζητούμενη η διαπραγματευτική μαεστρία

Μπορεί η θέση του προέδρου του Συμβουλίου να μην έχει πολλές αρμοδιότητες, πέραν του συντονιστικού κυρίως ρόλου και του διαμορφωτή της ατζέντας των συνόδων, αλλά οι διαπραγματευτικές ικανότητες είναι εξαιρετικά χρήσιμες, όταν οι ηγέτες των 27 μπορεί να φιλονικούν ακόμα και για τη διατύπωση μιας φράσης σε ένα κοινό ανακοινωθέν.

Η σχέση του με την φον ντερ Λάιεν, με την εκπρόσωπο για θέματα εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλλας, αλλά και με πολλούς από τους πρώην συναδέλφους του αναμένεται λοιπόν λειτουργική, οπότε πράγματι οι προσδοκίες για την δραστηριότητά του δικαιολογημένα διαδέχτηκαν την ικανοποίηση για την εκλογή του και την ανακούφιση για το τέλος της θητείας του Σαρλ Μισέλ. Πολλές ελπίδες στο πρόσωπό του έχει δείξει να εναποθέτει και ο Πέδρο Σάντσες, πρωθυπουργός της Ισπανίας, ο οποίος ελπίζει χάρις και στην καλή χημεία μεταξύ του Πορτογάλου και της Γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν σε μια πιο μετριοπαθή στάση συνολικά της ΕΕ, αναφορικά με τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας των ερχόμενων ετών.

Αυτό ακριβώς είναι ένα από τα πολλά ανοικτά θέματα της επόμενης και δεδομένα ταραγμένης περιόδου για την διοικητική ιεραρχία ΕΕ, που θα χρειαστεί να κουβαλήσει πολλά καρπούζια σε μια μασχάλη. Το αν θα καταφέρει να μην τα «σπάσει» δεν θα εξαρτηθεί πάντως μόνο από τον Κόστα, τα χαμόγελα και τις καλές προθέσεις. Αλλά έτσι κι αλλιώς μαγικές ικανότητες δεν μπορεί κανείς να απαιτήσει από κανέναν.

Η Ευρώπη πρέπει να γίνει πιο ανεξάρτητη και ισχυρή – ανεξαρτήτως του ποιος βρίσκεται στον Λευκό Οίκο. Αυτό είχε δηλώσει στην DW τον περασμένο Ιούλιο ο Σαρλ Μισέλ, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Την Πέμπτη διεξάγεται στη Βουδαπέστη η σύνοδος κορυφής των 47 μελών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (ΕΠΚ), ενώ την Παρασκευή οι 27 επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ θα συναντηθούν στα πλαίσια μίας δικής τους, άτυπης συνόδου. Και μετά το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών ένα είναι το ερώτημα που τίθεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος: πώς θα διαχειριστεί η Ευρώπη την εκλογική νίκη του Τραμπ; Τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη για την υποστήριξη της Ουκρανίας, τις εγγυήσεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ και την άμυνα ενάντια στη ρωσική απειλή;

Ο Όρμπαν στηρίζει Τραμπ

Ο οικοδεσπότης της συνόδου, ο ακροδεξιός Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, είναι αυτό το διάστημα και πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ. Μέχρι τώρα αποτελεί τον μοναδικό οπαδό του Τραμπ ανάμεσα στους επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων.

Το καλοκαίρι ο Όρμπαν είχε ενοχλήσει (ή και εξοργίσει) πολλούς από τους συναδέλφους του, όταν πήγε για «ειρηνευτική αποστολή» στο Κίεβο, τη Μόσχα, το Πεκίνο και το Μαρ-α-Λάγκο (στο σπίτι του Τραμπ στη Φλόριντα). Τότε ο Ούγγρος πρωθυπουργός είχε ισχυριστεί πως ο Τραμπ θα μπορούσε να θέσει τέλος στον πόλεμο Ρωσίας και Ουκρανίας μέσα σε λίγες ημέρες – προσθέτοντας πως ο ίδιος είναι ο μοναδικός επικεφαλής κυβέρνησης στην Ευρώπη, που θέλει να επιτευχθεί ειρήνη.

Ο Τραμπ στη Βουδαπέστη μέσω… βιντεοκλήσης;

Ο Βίκτορ Όρμπαν σχεδίαζε να φέρει τον Ντόναλντ Τραμπ στη Βουδαπέστη μέσω… βιντεοκλήσης, ώστε να λάβει έτσι μέρος στη σύνοδο των Ευρωπαίων ηγετών. Οι διπλωμάτες της ΕΕ ωστόσο απέρριψαν κατηγορηματικά το ενδεχόμενο αυτό, με τον Όρμπαν να απειλεί πως θα ακυρώσει την προγραμματισμένη διαδικτυακή σύνδεση με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι.

Ο τελευταίος θέλει να πείσει τα μέλη της ΕΠΚ και της ΕΕ να βοηθήσουν περισσότερο την Ουκρανία, ιδίως σε περίπτωση που οι ΗΠΑ αποφασίσουν τον Ιανουάριο, όπως έχει προαναγγείλει ο Τραμπ, να διακόψουν την οικονομική και υλική αρωγή που παρέχουν στην Ουκρανία για τον αμυντικό της πόλεμο ενάντια στους Ρώσους. «Τα πράγματα θα είναι τελείως διαφορετικά από εδώ και πέρα», δήλωσε σχετικά ο καγκελάριος Σολτς. Η γερμανική κυβέρνηση θα αξιοποιήσει κάθε μέσο, προκειμένου να δημιουργηθεί μία καλή σχέση συνεργασίας με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση.

Η ΕΕ έτοιμη σε περίπτωση που οι ΗΠΑ αυξήσουν τους δασμούς

Ο Όλαφ Σολτς και πολλοί άλλοι Ευρωπαίοι επικεφαλής κυβερνήσεων συνεχάρησαν τον Ντόναλντ Τραμπγια την εκλογική του νίκη, αναφέροντας ακόμη πως προσβλέπουν στη συνέχιση της συνεργασίας με τις ΗΠΑ.

Πέραν των τυπικών αυτών διπλωματικών τοποθετήσεων πάντως η ΕΕ έχει ήδη εργαστεί πάνω στο πώς θα απαντήσει στη δεύτερη θητεία Τραμπ σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη έχουν προετοιμάσει ορισμένα αντίμετρα, σε περίπτωση που ο Τραμπ αυξήσει όντως πολύ τους δασμούς στα προϊόντα που θα εισάγονται από την Ευρώπη. Το Ινστιτούτο IFO του Μονάχου εκφράζει την ανησυχία πως η γερμανική οικονομία θα μπορούσε να υποστεί ζημίες ύψους 33 δισεκατομμυρίων ευρώ εξαιτίας των δασμών του Τραμπ.

Η ΕΕ θέλει να ανακάμψει οικονομικά

Η άτυπη σύνοδος των 27 επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ θα έχει ένα και μοναδικό θέμα στην ατζέντα: το πώς μπορεί η ευρωπαϊκή οικονομία να γίνει πιο ανταγωνιστική απέναντι στις ΗΠΑ και την Κίνα.

Ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, έχει παρουσιάσει μία σχετική έκθεση στρατηγικής , όπου προβλέπονται επενδύσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ για την τόνωση της οικονομίας – χωρίς ωστόσο να καθίσταται σαφές από πού θα βρεθούν τα χρήματα αυτά.

Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι επί του παρόντος η περίπτωση της Γερμανίας, η οποία μάχεται εδώ και μήνες με την ύφεση και θα μπορούσε να σύρει και την υπόλοιπη Ευρώπη σε μία οικονομική κρίση. Ο ασταθής κυβερνητικός συνασπισμός του Βερολίνου και ο αποδυναμωμένος στην εγχώρια πολιτική σκηνή Γάλλος πρόεδρος Μακρόν παρεμποδίζουν τον γαλλογερμανικό άξονα και τις αναμενόμενες πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ – με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα κενό που μπορούν να πληρώσουν οι δεξιές εθνικιστικές δυνάμεις γύρω από τον Βίκτορ Όρμπαν ή την αντιστοίχως ακροδεξιά Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι.

Τι είναι η ΕΠΚ;

Η ΕΠΚ ιδρύθηκε πριν από δύο χρόνια, μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, και σε αυτήν ανήκουν σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, η Τουρκία και τα κράτη του Βορείου Καυκάσου – χωρίς να συμμετέχουν βέβαια η Ρωσία και η Λευκορωσία.

Ωστόσο το γεγονός ότι η ΕΠΚ, ουσιαστικά μία συμμαχία κατά του Πούτιν, συνεδριάζει στην Ουγγαρία, ενδέχεται να κάνει την ατμόσφαιρα λίγο πιο… τεταμένη. Διότι ο Βίκτορ Όρμπαν ακολουθεί διπλωματικές μεθόδους και υιοθετεί πολιτικές απόψεις αρκετά εκτός του ευρωπαϊκού πλαισίου. Και η ΕΕ κατηγορεί την κυβέρνηση του Όρμπαν πως υπονομεύει το κράτος δικαίου.

Επιπλέον, το πόσο παραγωγική θα είναι η σύνοδος θα εξαρτηθεί και από τις διαρκείς τριβές που υπάρχουν αφ’ ενός μεν ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, αφ’ ετέρου δε μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου. Ακόμη, οι εξελίξεις τρέχουν και στη Γεωργία, με την ΕΕ να μην έχει ξεκαθαρίσει ακόμη εάν σκοπεύει να αναγνωρίσει τη νίκη του Ιρακλί Κομπαχίτζε ή εάν κλίνει περισσότερο προς την φιλοευρωπαία πρόεδρο Σαλομέ Ζουραμπισβίλι, η οποία φαίνεται να ηττάται και κάνει λόγο για νοθεία.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Από σήμερα μέχρι τις 12 Νοεμβρίου οι νέοι Επίτροποι, άνδρες και γυναίκες, θα περάσουν από «ανάκριση» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Προκειμένου να αναλάβουν τα καθήκοντά τους, η έγκριση των ευρωβουλευτών είναι απαραίτητη. Κάθε ακρόαση στις Βρυξέλλες διαρκεί τρεις ώρες, στη διάρκεια των οποίων ο καθένας από τους 26 υποψήφιους Επιτρόπους καλείται να απαντήσει σε επίμονες ερωτήσεις των ευρωβουλευτών, που εκπροσωπούν οκτώ ομάδες από όλο το πολιτικό φάσμα.

Ως 27η Επίτροπος λογίζεται η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η ίδια έχει εγκριθεί ως επικεφαλής της Κομισιόν με άλλη διαδικασία στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, τον Ιούλιο, κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να περάσει από τις τωρινές ακροάσεις. Αν όλα πάνε κατ' ευχήν και δεν απορριφθούν κάποιοι υποψήφιοι (κάτι που δεν αποκλείεται, αλλά δεν είναι και σύνηθες), η νέα Κομισιόν της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα αναλάβει καθήκοντα την 1η Δεκεμβρίου.

Τι επιτρέπεται να ερωτηθούν οι υποψήφιοι;

Στην προσπάθειά τους να εντοπίσουν αδύνατα σημεία, οι ευρωβουλευτές έχουν δικαίωμα να ρωτήσουν τα πάντα. Μπορούν να ζητήσουν διευκρινίσεις για την επαγγελματική σταδιοδρομία και τα οικονομικά συμφέροντα των υποψηφίων, να διερευνήσουν σκοτεινές πτυχές στο βιογραφικό τους, να ζητήσουν εξηγήσεις για θέματα ηθικής. Μεταξύ άλλων αξιολογείται και η ικανότητα του υποψηφίου να απαντά με σαφήνεια και αυτοκυριαρχία.

Η ακρόαση ακολουθεί αυστηρούς κανόνες και προβλέπει συγκεκριμένο χρόνο ομιλίας για όλους. Μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης, οι ευρωβουλευτές της αρμόδιας Επιτροπής καλούνται να ψηφίσουν και να εγκρίνουν τον κάθε υποψήφιο με πλειοψηφία δύο τρίτων.

Σε περίπτωση που κάποιος δεν εγκριθεί, οι ευρωβουλευτές ζητούν από τη χώρα που τον είχε προτείνει να επιλέξει άλλο υποψήφιο. Και αυτός θα πρέπει όμως να περάσει από ακρόαση, με την ίδια διαδικασία.

Από το 2004 μέχρι σήμερα, σε μία «επίδειξη δύναμης» απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Κοινοβούλιο έχει απορρίψει έξι υποψήφιους Επιτρόπους. Ο πρώτος ήταν ο υπερσυντηρητικός Ιταλός Ρόκο Μπουτιλιόνε, ο οποίος είχε δεχθεί κριτική για την ομοφοβική στάση του, όταν δήλωσε ότι οι ομοφυλόφιλοι «δεν είναι εγκληματίες, αλλά είναι αμαρτωλοί». Το 2019 απορρίφθηκε και η υποψήφια Γαλλίδα Επίτροπος, Σιλβί Γκουλάρ, η οποία είχε κατηγορηθεί για εικονική απασχόληση σε αμερικανικό πολιτικό ίδρυμα.

Ποιοι είναι οι «λιγότερο σίγουροι» υποψήφιοι;

Θα μπορούσαν να απορριφθούν κάποιοι υποψήφιοι και αυτή τη φορά; Όπως ακούγεται στις Βρυξέλλες, στο «στόχαστρο» των ευρωβουλευτών βρίσκεται κυρίως ο Ούγγρος υποψήφιος Όλιβερ Βάρχελι, καθώς θεωρείται απολύτως πιστός στον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν. Μέχρι σήμερα ο Βάρχελι ήταν Επίτροπος για τη Διεύρυνση, ενώ τώρα καλείται να αναλάβει το ήσσονος σημασίας χαρτοφυλάκιο για την Υγεία και την Προστασία των Ζώων.

Εάν πράγματι απορριφθεί ο Βάρχελι, ο Βίκτορ Όρμπαν θα μπορούσε να ανοίξει ένα ακόμα μέτωπο με την ΕΕ, καθυστερώντας παρασκηνιακά τις διαδικασίες για πολλές εβδομάδες ή ακόμα και μήνες. Είτε μη προτείνοντας άλλον υποψήφιο είτε προτείνοντας κάποιον που θεωρείται εξίσου ακατάλληλος.

Από εκεί και πέρα: Η φιλελεύθερη υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου Χάτζα Λαχμπίμπ, που έχει προταθεί για το νέο χαρτοφυλάκιο της διαχείρισης κρίσεων και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, θεωρείται βέβαιο ότι θα συγκεντρώσει τα πυρά των εθνολαϊκιστών και ακροδεξιών στην Ευρωβουλή. Απρόβλεπτη θεωρείται η διαδικασία και για την υποψήφια από τη Βουλγαρία, Εκατερίνα Ζαχάριεβα, η οποία ως υπουργός Εξωτερικών στη χώρα της φερόταν να εμπλέκεται σε σκάνδαλο παράνομης χορήγησης ιθαγένειας. Προβλήματα ίσως αντιμετωπίσει και ο Γκλεν Μικάλεφ από τη Μάλτα, καθώς πολλοί δεν θεωρούν επαρκή την πολιτική εμπειρία που έχει αποκομίσει ως διευθυντής του γραφείου του Μαλτέζου πρωθυπουργού.

Σοβαρές αμφιβολίες υπήρχαν παλαιότερα για τον Ιταλό υποψήφιο, Ραφαέλε Φίτο, καθώς προέρχεται και αυτός, όπως και η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, από το ακροδεξιό κόμμα «Αδέλφια της Ιταλίας». Εικάζεται ότι το Κοινοβούλιο θα τον αντιμετωπίσει με κριτική διάθεση, αλλά τελικά δεν θα τολμήσει να απορρίψει τον υποψήφιο της Μελόνι, η οποία άλλωστε στις Βρυξέλλες έχει αποκηρύξει την «ακραία» εικόνα της και πρεσβεύει μία μάλλον φιλο-ευρωπαϊκή πολιτική.

Τι νέο κομίζει η νέα Κομισιόν;

Για τη δεύτερη θητεία της η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιχειρεί μία αναδιάρθρωση των χαρτοφυλακίων με ανακατανομές αρμοδιοτήτων. Κύρια προτεραιότητα δεν αποτελεί πλέον η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως συνέβαινε στην πρώτη θητεία της, αλλά η ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Νέα χαρτοφυλάκια προβλέπονται για την Άμυνα, τη Στέγαση, τη Μεσόγειο και την Προστασία των Ζώων.

Μπορεί να είναι αγχωτική η διαδικασία των ακροάσεων, αλλά αξίζει τον κόπο. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι ο βασικός μισθός του Επιτρόπου είναι 26.000 ευρώ μεικτά, ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν αμείβεται με 31.800 μεικτά. Σε αυτές τις αμοιβές δεν περιλαμβάνονται δώρα και επιδόματα. Μάλλον καλύτερα σε σύγκριση με τον μισθό του Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς, ο οποίος φτάνει τα 32.000, αλλά στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται πάσης φύσεως πρόσθετες αμοιβές.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Οι λύσεις για το μεταναστευτικό δεν μπορούν παρά να περνούν μέσα από τη συνεργασία με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ. Προφανής στόχος είναι η απέλαση και επιστροφή περισσότερων μεταναστών, οι οποίοι δεν δικαιούνται άσυλο, επισημαίνει η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέζερ μιλώντας στον ανταποκριτή της Deutsche Welle στις Βρυξέλλες, Μπερντ Ρίγκερτ, μετά την τελευταία σύνοδο των υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ στο Λουξεμβούργο.

«Για μένα είναι σημαντικό να υπάρχουν ευρωπαϊκές λύσεις, ώστε να καταπολεμήσουμε την παράτυπη μετανάστευση και αυτό θέλουμε να επιτύχουμε με το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο» λέει η Νάνσι Φέζερ. «Αυτό σημαίνει ότι θέλουμε καλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων και διαδικασίες ασύλου στα εξωτερικά σύνορα για εκείνους, που έχουν ελάχιστες πιθανότητες για παροχή διεθνούς προστασίας. Πιστεύω ότι μόνο έτσι μπορούμε, μεσοπρόθεσμα, να θέσουμε υπό έλεγχο την κατάσταση στο μεταναστευτικό».

Επισπεύδεται το Σύμφωνο για το Μεταναστευτικό;

Ύστερα από πολυετείς και επίπονες διαπραγματεύσεις τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ κατέληξαν, τον περασμένο Μάιο, σε ένα νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Με εξαίρεση τον κανονισμό-πλαίσιο για την επανεγκατάσταση, που ήδη ισχύει, τα νομικά μέσα του Συμφώνου προβλέπεται να τεθούν σε ισχύ από τον Ιούνιο του 2026. Ωστόσο, το Βερολίνοπροσπαθεί να επιταχύνει τις διαδικασίες σε πολιτικό επίπεδο, για να επισπεύσει την εφαρμογή σημαντικών διατάξεων του Συμφώνου.

Όπως λέει η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών στην Deutsche Welle «εμείς ήδη εργαζόμαστε για την ενσωμάτωση του Συμφώνου στο εθνικό δίκαιο. Σε λίγες ημέρες θα παρουσιάσω το σχετικό σχέδιο νόμου. Από κει και πέρα, κάνουμε μία συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το κατά πόσον μπορούμε να επισπεύσουμε το Σύμφωνο στο σύνολό του ή τουλάχιστον τις διατάξεις εκείνες που θεωρούμε σημαντικές. Υπάρχουν πολλοί που επιθυμούν το ίδιο και θα ήταν καλό αν μπορούσε να τεθεί σε ισχύ πιο νωρίς το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο».

«Διαπραγμάτευση» για τον Κανονισμό του Δουβλίνου

Στη Γερμανίααποτελεί πάντως κοινή πεποίθηση ότι ο παλαιός Κανονισμός του Δουβλίνου - που καθιστά τις «χώρες πρώτης εισόδου» στην ΕΕ αποκλειστικά υπεύθυνες για τη διαδικασία χορήγησης ασύλου - δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Και αυτό, διότι χώρες όπως ηΕλλάδα και η Ιταλία δεν εφαρμόζουν πλήρως τα συμπεφωνημένα. Πώς σχολιάζει τη σημερινή κατάσταση η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών;

«Αφενός υπάρχουν διατάξεις στο νέο Σύμφωνο, που τροποποιούν επί το αυστηρότερο τον Κανονισμό του Δουβλίνου» τονίζει η Νάνσι Φέζερ. «Αφετέρου, θέλουμε ασφαλώς να εφαρμόζεται ο Κανονισμός του Δουβλίνου από εκείνους που δεν τον εφαρμόζουν. Τους βοηθάμε κι εμείς σε άλλες περιπτώσεις, κατά συνέπεια είναι ζήτημα διαπραγμάτευσης. Θα έλεγα, με κάποια επιφύλαξη, ότι διαβλέπω θετική αντίδραση και θα ήταν σημαντικό να προχωρήσουμε σε αυτό το κομμάτι, ώστε τα βάρη να κατανέμονται με δίκαιο τρόπο εντός της ΕΕ. Διότι σήμερα οι χώρες που επωμίζονται το κύριο βάρος είναι λίγες και σε αυτές περιλαμβάνεται και η Γερμανία».

«Εξαίρεση» οι συνοριακοί έλεγχοι

Με την εφαρμογή του Συμφώνου για τη Μετανάστευση συνδέει η Νάνσι Φέζερ και τους συνοριακούς ελέγχους που έχουν αρχίσει στα χερσαία σύνορα της Γερμανίας από τις αρχές Σεπτεμβρίου. Όπως επισημαίνει, οι έλεγχοι συνιστούν μία «εξαίρεση» που προβλέπεται στη Ζώνη Σένγκεν και θα συνεχιστούν εωσότου διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων, κάτι που προφανώς δρομολογεί το νέο Σύμφωνο.

Μήπως όμως θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να γίνουν όλα αυτά; «Όχι», λέει η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών. «Προσπαθούμε να επιταχύνουμε την εφαρμογή του Συμφώνου και υπό αυτό το πρίσμα ελπίζουμε ότι θα ανοίξουμε και πάλι τα σύνορα, πιο γρήγορα. Άλλωστε (τα ανοιχτά σύνορα) είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της ΕΕ…»

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Τα δυο ιταλικά, κλειστά κέντρα ταυτοποίησης και παραμονής αιτούντων άσυλο στην Αλβανία, είναι σχεδόν έτοιμα να ανοίξουν, με πέντε μήνες καθυστέρηση, σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα που είχε παρουσιαστεί αρχικά.

Στα δυο κέντρα αυτά της βόρειας Αλβανίας, στο Σεντζίν και το Γκιαντέρ, θα μεταφέρονται, πιθανώς από την ερχόμενη εβδομάδα, αιτούντες άσυλο οι οποίοι διασώζωνται και περισυλλέγονται από το ιταλικό πολεμικό ναυτικό, σε διεθνή χωρικά ύδατα. Από την Λαμπεντούζα, θα επιβιβάζονται σε ειδικά πλοία που έχει ναυλώσει το ιταλικό δημόσιο, με προορισμό τα αλβανικά παράλια.

Χωρίς… φως, νερό, τηλέφωνο;

Το πρώτο, είναι ουσιαστικά ένα κέντρο ταυτοποίησης, ενώ στο δεύτερο, κλειστό κέντρο, οι διασωθέντες θα πρέπει να περιμένουν να εξετασθεί το αίτημά τους. Εντός είκοσι οκτώ ημερών, τουλάχιστο σύμφωνα με ότι προβλέπει ο σχετικός νόμος. Στην πραγματικότητα, βέβαια, παρά τις επίσημες ανακοινώσεις, ακόμη δεν ολοκληρώθηκαν τα έργα για παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος.

Πρόκειται για το ιταλοαλβανικό πρωτόκολλο συνεργασίας το οποίο προκάλεσε σειρά σφοδρών κριτικών. Δεκάδες ανθρωπιστικές οργανώσεις, αρχίζοντας από την Διεθνή Αμνηστία, τονίζουν ότι η πρωτοβουλία αυτή παραβιάζει τις διεθνείς συνθήκες που αφορούν την διάσωση και την μεταφορά μεταναστών και προσφύγων σε ασφαλή σημεία, και ότι δεν παρέχει στους αιτούντες άσυλο, βασικές εγγυήσεις να μπορούν να υπερασπίσουν τα δικαιώματά τους.

Κριτική και από καθολικούς επισκόπους

Επίσκοποι της Καθολικής Εκκλησίας, δε, πρόσθεσαν ότι αντί να ξοδεύονται τεράστια ποσά για την «εξαγωγή μεταναστών», καλό θα ήταν να αυξάνονταν τα κονδύλια για την ένταξη όσων ήδη βρίσκονται στην Ιταλία.

Το όλο κόστος, για να φτιαχτούν οι δυο αυτές υποδομές στην Αλβανία, άγγιξε τα εξήντα πέντε εκατομμύρια ευρώ, ενώ οι ετήσιες δαπάνες για την διαχείρισή τους, αναμένεται να φτάσουν τα εκατόν είκοσι εκατομμύρια ευρώ.

Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι απαντά στις κριτικές, λέγοντας ότι η μεταφορά των αιτούντων άσυλο θα ελέγχεται από προσωπικό της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. «Με τον τρόπο αυτό θα σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα προς του διακινητές ανθρώπων που δρουν στην Μεσόγειο», είναι η θέση της κυβέρνησης της Ρώμης.

Ποιες είναι οι «ασφαλείς χώρες»;

Πολλοί αναλυτές, όμως, υπενθυμίζουν ότι η Ιταλία θεωρεί «ασφαλείς χώρες» προέλευσης μεταναστών και προσφύγων, κράτη της Αφρικής στα οποία παραβιάζονται συστηματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και ότι συνήθως, όταν κάποιος προέρχεται από δήθεν «ασφαλή χώρα» και ζητά άσυλο, η αίτησή του απορρίπτεται από τις ιταλικές αρχές.

Μέχρι πρότινος η πορτογαλική νομοθεσία προέβλεπε πως οι παράνομοι μετανάστες δεν ήταν υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν τη χώρα, προκειμένου να λάβουν άδεια εργασίας. Τώρα όμως η πρακτική αυτή καταργείται. Σύμφωνα με τον αρμόδιο Αναπληρωτή Υφυπουργό Προεδρίας Ρουί Αρμίντο Φρέιτας, η αλλαγή αυτή αποτελεί μονάχα προσαρμογή στην κείμενη ενωσιακή νομοθεσία.

Οι εκπρόσωποι των μη κυβερνητικών οργανώσεων πάντως κάνουν λόγο για μία παραχώρηση στις λαϊκιστικές δεξιές παρατάξεις που στρέφονται εναντίον των μεταναστών. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μία απόδειξη πως η μεταναστευτική πολιτική της Πορτογαλίας είναι μάλλον συγκεχυμένη – τουλάχιστον ως τώρα.

Προϋπόθεση η άδεια παραμονής για την είσοδο στη χώρα

«Η αρμόδια για τη μετανάστευση αρχή AIMA έχει συνολικά 400.000 αιτήσεις που δεν έχουν εξεταστεί ακόμη», εξηγεί στην DW ο Φρέιτας. Πολλοί παράνομοι μετανάστες που αναζητούν δουλειά θέλησαν να αξιοποιήσουν τη δυνατότητα που τους δινόταν να περάσουν πρώτα στη χώρα και να αποκτήσουν μετά τα απαραίτητα χαρτιά. Και σύμφωνα με τον Φρέιτας αυτό είναι κάτι που έπρεπε να σταματήσει άμεσα.

«Το αργότερο μέχρι τα τέλη Ιουνίου του επόμενου έτους θα πρέπει να οργανωθεί η επεξεργασία των αιτήσεων, μερικές εκ των οποίων έχουν κατατεθεί εδώ και δύο χρόνια. Θέλουμε να βρούμε λύσεις σε ορισμένα προβλήματα που επιδεινώνονται σε βάθος πολλών ετών», τονίζει ο Φρέιτας. Από τον περασμένο Ιούνιο οι μετανάστες που θέλουν να εργαστούν στην Πορτογαλία πρέπει να υποβάλουν αίτηση για άδεια παραμονής σε κάποια πρεσβεία ή προξενείο της Πορτογαλίας στο εξωτερικό.

Η οικονομία χρειάζεται ξένο εργατικό δυναμικό

Αυτό όμως δεν είναι τόσο απλό, μιας και η Πορτογαλία δεν έχει ούτε πρεσβείες ούτε προξενεία σε πολλές από τις παραδοσιακές χώρες προέλευσης. Επομένως, άνθρωποι από το Νεπάλ ή το Μπαγκλαντές που ενδιαφέρονται για αγροτικές δουλειές θα πρέπει να κάνουν αίτηση για βίζα στην πορτογαλική πρεσβεία στο Νέο Δελχί της Ινδίας.

Αυτό μάλιστα αποτελεί πρόβλημα και για τους Πορτογάλους αγρότες, όπως επισημαίνει ο Λουίς Μίρα της Πορτογαλικής Ένωσης Αγροτών: «Χρειαζόμαστε εργατικά χέρια την περίοδο της συγκομιδής και όχι απλώς κάποια στιγμή αργότερα. Και η κυβέρνηση οφείλει να επιτρέψει στους εργαζόμενους να συνεχίσουν να έρχονται γρήγορα και χωρίς πολλή γραφειοκρατία στην Πορτογαλία».

Οι εξτρεμιστές ενάντια στους μετανάστες

Εδώ και καιρό η Πορτογαλία, όπως και η Γερμανία, έχει μεγάλη ανάγκη από ξένο εργατικό δυναμικό: στη γεωργία απασχολούνται κατά κύριο λόγο Ασιάτες, οι οποίοι εργάζονται με χαμηλούς μισθούς, πολλά εστιατόρια και καφέ βασίζονται σε εργαζόμενους από τη Βραζιλία, ενώ στα εργοτάξια εργάζονται πολλοί Αφρικανοί.

Πολλοί από αυτούς ήρθαν στην Πορτογαλία χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα. Πληρώνουν φόρους και εισφορές, εξακολουθώντας συχνά να περιμένουν ακόμη την έκδοση της άδειας παραμονής τους. Και παρ’ ότι στηρίζουν και αυτοί την οικονομία και το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, οι λαϊκιστές τάσσονται με μίσος εναντίον τους.

Το ακροδεξιό κόμμα Chega, που κέρδισε πολλές επιπλέον έδρες στο κοινοβούλιο στις τελευταίες εκλογές, επιδιώκει τη θέσπιση ποσοστώσεων στις μεταναστευτικές ροές, όπως και τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για τη μεταναστευτική πολιτική. Ο Φρέιτας αναφέρει από την άλλη πλευρά πως «δεν θέλουμε λιγότερους μετανάστες, αλλά ένα σαφές κανονιστικό πλαίσιο για τους μετανάστες εργαζόμενους που υποδέχεται η χώρα – προκειμένου να μην μπορούν οι εξτρεμιστές να αξιοποιήσουν το συγκεκριμένο ζήτημα».

Όπως τονίζει ο Πορτογάλος πολιτικός, η Λισαβόνα αντιλαμβάνεται τα πλεονεκτήματα μίας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Το ζητούμενο με την τροποποίηση της νομοθεσίας είναι να διασφαλιστούν τα απαραίτητα δικαιώματα και οι κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης για τους ανθρώπους που έρχονται από το εξωτερικό: «Είναι σημαντικό να ενσωματώνουμε κιόλας όσους έρχονται. Για την ανάπτυξη της οικονομίας χρειαζόμαστε ξένα εργατικά χέρια. Και η νέα νομοθεσία είναι ωφέλιμη και για όσους έρχονται στη χώρα και για όσους ζουν εδώ». Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο θα υπάρχουν και λιγότεροι μετανάστες που θα γίνονται θύματα παράνομων συμμοριών διακινητών.

Αυξάνεται ο αριθμός των παράνομων μεταναστών;

Κατά τους τρεις τελευταίους μήνες οι αιτήσεις για άδειες παραμονής που υποβάλλονται στο εξωτερικό μειώθηκαν κατά σχεδόν ένα τέταρτο. Την ίδια στιγμή όμως διάφορες ΜΚΟ αναφέρουν πως εξακολουθούν να φτάνουν πολλοί άνθρωποι στη χώρα παράνομα: «Στις καλλιέργειες και τα εστιατόρια εργάζονται σχεδόν αποκλειστικά αλλοδαποί. Αυτοί αυξάνονται διαρκώς – αρκεί κανείς να παρατηρήσει απλώς τον κόσμο στους δρόμους για να το καταλάβει. Και όλοι αυτοί έρχονται, επειδή τους έχουμε ανάγκη», δηλώνει ο Αλμπέρτο Μάτος από τη ΜΚΟ Solim.

«Εάν αυτοί οι μετανάστες δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν μετά την άφιξή τους στη χώρα, ο αριθμός των παράνομων μεταναστών θα συνεχίζει να έχει ανοδική πορεία». Και τότε η αλλαγή της νομοθεσίας θα γυρίσει μπούμερανγκ στην πορτογαλική κυβέρνηση.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Το μοντέλο που έχει υιοθετήσει η ΕΕ για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού βασίζεται σε συμφωνίες με χώρες της Βόρειας Αφρικής, οι οποίες «επιδοτούνται» για να σταματούν τις βάρκες, με τις οποίες επιχειρούν το ριψοκίνδυνο ταξίδι προς την Ευρώπη εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, πρωτοστάτησε σε αυτήν την πρωτοβουλία με τις ευλογίες της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τώρα δηλώνει ικανοποιημένη για την αποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής, που παρακολουθούν με ενδιαφέρον και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Βουλιάζουν τα ισπανικά νησιά

Αυτή που δείχνει να μην μπορεί να ελέγξει το πρόβλημα είναι η Ισπανία. Φέτος 22.000 μετανάστες με βάρκες έχουν ήδη φτάσει στα Κανάρια Νησιά, δηλαδή διπλάσιοι από πέρυσι την ίδια περίοδο. Η Ιταλία έχει καταγράψει παρόμοιο αριθμό αφίξεων. Ωστόσο, οι αριθμοί εκεί έχουν μειωθεί κατά 65% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ είχε ταξιδέψει τον περασμένο Φεβρουάριο μαζί με την πρόεδρο της Κομισιόν στη Μαυριτανία, την πάμφτωχη αυτή χώρα της Δυτικής Αφρικής από την οποία, μαζί με τη Σενεγάλη, ξεκινούν οι περισσότερες ξύλινες βάρκες που καταλήγουν στην Ισπανία.

Τα λεφτά δεν είναι ποτέ αρκετά

Ο Σάντσεθ είχε υποσχεθεί τότε στην κυβέρνηση της Μαυριτανίας ενισχύσεις ύψους 510 εκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία τα 300 ήταν κοινοτικά χρήματα και τα υπόλοιπα από τον ισπανικό προϋπολογισμό. Είχε επίσης υποσχεθεί αύξηση των ισπανικών επενδύσεων στην ευρύτερη περιοχή, κάτι που έχει ήδη ξεκινήσει. Αλλά ο αριθμός των προσφύγων/μεταναστών δεν μειώνεται. Οι πληροφορίες λένε ότι περίπου 70.000 άνθρωποι περιμένουν τώρα την ευκαιρία για αυτό το ταξίδι. Επιλέγουν να πάρουν αυτό το ρίσκο, επειδή η διαδρομή μέσω των εδαφών της Τυνησίας και του Μαρόκου φυλάσσεται πολύ καλύτερα. Βεβαίως η «διαδρομή του Ατλαντικού» μόνο ασφαλής δεν είναι. Πριν από λίγες ημέρες ένα πλοιάριο με 300 ανθρώπους βυθίστηκε και μόνο οι μισοί από αυτούς διασώθηκαν.

«Μετανάστευση σημαίνει πλούτος»

Αυτές τις ημέρες ο Σάντσεθ πραγματοποιεί πάλι ταξίδι στη Δυτική Αφρική, ξεκινώντας από τη Μαυριτανία και την Γκάμπια και συνεχίζοντας στη Σενεγάλη. Στις βαλίτσες του δεν κουβαλάει μόνο χρήμα, αλλά και την υπόσχεση για ένα σχέδιο ελεγχόμενης και ασφαλούς μετανάστευσης. Ελπίζει να πείσει τις εκεί κυβερνήσεις να ξεκινήσουν πιο εντατικούς ελέγχους, υποσχόμενος ότι θα προχωρήσει σε λύσεις που δεν τερματίζουν τη μετανάστευση, αλλά θα τη θέτουν υπό ένα ασφαλές και νόμιμο πλαίσιο.

«Η μετανάστευση δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά αναγκαιότητα», δήλωσε ο Σάντσεθ στη Μαυριτανία, επισημαίνοντας ότι προκειμένου να διατηρηθεί το κράτος πρόνοιας, η χώρα του εξαρτάται από τη μετανάστευση. Και αυτό διότι η συμβολή των αφρικανών μεταναστών στην ισπανική οικονομία είναι θεμελιώδης: «Η μετανάστευση σημαίνει πλούτο, ανάπτυξη και ευημερία για τη χώρα μας».

Προγράμματα προσωρινής εργασίας

Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα θεωρήσεων (βίζες) που θα επιτρέψει στους υπηκόους της Μαυριτανίας να μεταναστεύσουν στην Ισπανία νόμιμα για ένα προσωρινό διάστημα, προκειμένου να εργαστούν εκεί. Η ιδέα του Σάντσεθ αφορά ένα «κυκλικό μοντέλο». Νέοι Αφρικανοί θα μπορούν να εκπαιδεύονται στη χώρα τους, να έρχονται νόμιμα στην Ισπανία για να εργαστούν και μετά από ένα διάστημα να επιστρέφουν πίσω. Βεβαίως τέτοια προγράμματα δεν μπορούν να υλοποιηθούν σε χώρες που ουσιαστικά βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, όπως αυτές της ζώνης του Σαχέλ.

Ένα υποδειγματικό πρόγραμμα τέτοιου τύπου λειτουργεί πάντως με μαροκινής καταγωγής γυναίκες εργάτριες στον αγροτικό τομέα στην Ισπανία: Διδάσκονται απλές οικονομικές αρχές παράλληλα με την εργασία τους. Στόχος είναι να εφοδιαστούν με τα προσόντα που χρειάζονται για να είναι οικονομικά ανεξάρτητες, όταν επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Για παράδειγμα, φτιάχνοντας μια μικρή επιχείρηση στον τομέα της εστίασης ή της γεωργίας. Το πρόγραμμα αυτό με την ονομασία «Wafira» χρηματοδοτείται από την ΕΕ.

Σε σκληρή γραμμή η αντιπολίτευση

Όλα αυτά βεβαίως μόνο ενθουσιασμό δεν προκαλούν στη συντηρητική αντιπολίτευση τόσο του Λαϊκού Κόμματος και πόσο μάλλον του ακροδεξιού Vox. Οι Χριστιανοδημοκράτες του Αλμπέρτο Φεϊχόο κατηγορούν τον Σάντσεθ ότι δεν έχει κανένα σχέδιο και κατάφερε να αυξήσει τον αριθμό των μεταναστών, εκμεταλλευόμενοι τα προβλήματα στα Κανάρια Νησιά, που έχουν στην κυριολεξία γεμίσει. Οι μετανάστες καταλήγουν συνήθως σε ένα μικρό νησάκι, το Ελ Ιέρο, που βρίσκεται εγγύτερα στην αφρικανική ήπειρο και από εκεί μεταφέρονται στην Τενερίφη και στα Γκραν Κανάρια. Το πρόβλημα είναι ότι η νομοθεσία απαγορεύει τη μεταφορά τους στην ενδοχώρα. Ειδικά για τα 6.000 ασυνόδευτα παιδιά, που βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορα σημεία στα νησιά, η κατάσταση είναι δραματική.

Ο Φεϊχόο δηλώνει έτοιμος να συνεργαστεί με την κυβέρνηση σε αλλαγές στη νομοθεσία, μόνο αν ο Σάντσεθ κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το μεταναστευτικό και ενισχύσει τις δυνάμεις της συνοριοφυλακής τόσο στη θάλασσα όσο και στα αεροδρόμια, όπου επίσης παρατηρείται αύξηση αιτούντων άσυλο από τη Βενεζουέλα, την Κολομβία και το Περού. Η αντιπολίτευση στηλιτεύει επίσης το γεγονός ότι το 2023 υπήρξαν μόνο 6.000 επαναπροωθήσεις μη δικαιούμενων άσυλο από τους περίπου 30.000 που υπάρχουν στη χώρα.

Aυξημένες είναι πάντως και οι αφίξεις στην άλλη πλευρά, στις Βαλεαρίδες Νήσους στη Μεσόγειο. Εδώ φτάνουν ταχύπλοα με διακινητές από την Αλγερία, η οποία έχει χαλαρώσει τους ελέγχους ως αντίποινα από τότε που η κυβέρνηση Σάντσεθ έδειξε να γέρνει υπέρ του Μαρόκου στη διένεξη των δύο αφρικανικών χωρών για την Δυτική Σαχάρα.

Ο Βολοντίμιρ Κίντρατ και η Λιούμποφ, η σύζυγός του, δεν μπορούν πλέον να βγάλουν τον ήχο των ιπτάμενων drones από το κεφάλι τους – ένα μεταλλικό, απειλητικό βουητό που το άκουγαν για ώρες ολόκληρες πριν από μερικούς μήνες. Το είχαν σχεδόν συνηθίσει, όταν δύο μη επανδρωμένα αεροσκάφη με εκρηκτικά επιτέθηκαν ξαφνικά στο σπίτι τους.

«Είδα τα drones να επιτίθενται στο γκαράζ μας», θυμάται ο Βολοντίμιρ Κίντρατ. Η πόρτα του γκαράζ και το αυτοκίνητο της οικογένειας υπέστησαν σοβαρές ζημιές από την επίθεση. «Ήταν λες και οι στρατιώτες έπαιζαν κάποιο videogame», περιγράφει η Λιούμποφ. «Αλλά στην πραγματική ζωή», συμπληρώνει ο Βολοντίμιρ. «Και με ζωντανούς στόχους», προσθέτει η γυναίκα του.

Μετά από αυτό το σοκ ο Βολοντίμιρ και η Λιούμποφ εγκατέλειψαν το Μπέρισλαβ, τη γενέτειρά τους, μαζί με την ενήλικη κόρη τους.

Μεταξύ Σεπτεμβρίου 2023 και Ιουλίου 2024 το Μπέρισλαβ δέχθηκε ξανά και ξανά επιθέσεις από ρωσικά drones – οι ουκρανικές αρχές κατέγραψαν συνολικά 120 επιθέσεις με απολογισμό 16 νεκρούς και περισσότερους από 130 τραυματίες, σύμφωνα με αναφορές των πολιτών.

Η ερευνητική ομάδα της DW πέρασε μήνες αξιολογώντας αναφορές και δημοσίως διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με τις ρωσικές επιθέσεις με drones. Στο εγχείρημα αυτό, και ιδίως στην ανάλυση των δεδομένων, η DW είχε τη στήριξη δύο μη κυβερνητικών οργανώσεων: του Eyes-on-Russia-Project του Centre for Information Resilience και της Mnemonic, η οποία προσέφερε πολύτιμα αρχεία σχετικά με την Ουκρανία.

Η ομάδα μας δεν μπόρεσε να διεξάγει έρευνες στο ίδιο το Μπέρισλαβ, καθώς η ουκρανική αστυνομία είχε απαγορεύσει την είσοδο στην πόλη εξαιτίας της διαρκούς απειλής ρωσικής επίθεσης. Από την ανάλυση των δεδομένων πάντως, όπως και από τις συνεντεύξεις με αυτόπτες μάρτυρες και ειδικούς, φαίνεται πως οι Ρώσοι στρατιώτες μπορεί να χρησιμοποίησαν συστηματικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον αμάχων.

Απ' όταν οι Ουκρανοί επανακατέλαβαν το Μπέρισλαβ το φθινόπωρο του 2022, ο ρωσικός στρατός έχει υποχωρήσει στην αντίπερα όχθη του Δνείπερου και από εκεί επιτίθεται στην πόλη με κάθε τρόπο και μέσο. Μεγάλο μέρος του Μπέρισλαβ έχει πλέον καταστραφεί, ενώ οι περισσότεροι από τους άλλοτε 11.000 κατοίκους έχουν εγκαταλείψει την περιοχή – όσοι έχουν μείνει είναι κατά συντριπτική πλειονότητα ηλικιωμένοι άνθρωποι.

Τα «καμικάζι» drones με τεχνολογία FPV

Το αργότερο από το φθινόπωρο του 2023 ο αριθμός των επιθέσεων με drones αυξήθηκε σημαντικά στο Μπέρισλαβ. Σε αυτές χρησιμοποιήθηκαν πρωτίστως τα First Person View (FPV) drones, τα οποία είναι φορτωμένα με εκρηκτικά.

Τα drones αυτά είναι εξοπλισμένα με βιντεοκάμερα. Με τη βοήθεια ειδικών γυαλιών ή μέσω ενός μόνιτορ ο πιλότος ακολουθεί την πορεία τους σε πραγματικό χρόνο, έχοντας έτσι τη δυνατότητα να παρακολουθήσει από κοντινή απόσταση τον στόχο της επίθεσης και να κατευθύνει το drone με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια.

Αμφότερες οι αντιμαχόμενες πλευρές άρχισαν να χρησιμοποιούν μαζικά τα FPV drones ιδίως από το 2023. «Κάθε στιγμή επιχειρούν πιθανότατα δεκάδες χιλιάδες FPV drones πάνω από την Ουκρανία», επισημαίνει ο Σάμουελ Μπέντετ, μέλος του Προγράμματος Ρωσικών Σπουδών του Center for Naval Analyses, μιας αμερικανικής δεξαμενής σκέψης.

Ο πιλότος του drone μπορεί επιπλέον να επιλέξει είτε να ρίξει τα εκρηκτικά υλικά από κάποια απόσταση είτε να κατευθύνει το drone πάνω στον εκάστοτε στόχο, όπου και αυτό εκρήγνυται.

Drones που κυνηγούν αμάχους

Ο Γιέβχεν, ο οποίος δεν θέλει να αποκαλύψει το επίθετό του, είχε βρεθεί και αυτός στο στόχαστρο ενός ρωσικού drone. Ήταν Ιανουάριος, όταν ο εργαζόμενος της διεθνούς οργάνωσης Παγκόσμια Κεντρική Κουζίνα μετέφερε τρόφιμα στο Μπέρισλαβ. Επιστρέφοντας από την πόλη με το αυτοκίνητό του τον ακολουθούσε ένα drone. «Δεν ξέρω για πόση ώρα με κυνηγούσε», λέει ο Γιέβχεν στην DW, ανακουφισμένος που κατάφερε να ξεφύγει. «Φοβήθηκα πολύ».

Δύο Γάλλοι εργαζόμενοι της ελβετικής οργάνωσης HEKS ωστόσο δεν στάθηκαν τόσο τυχεροί: την 1η Φεβρουαρίου σκοτώθηκαν αμφότεροι από επίθεση drone στο Μπέρισλαβ, ενώ τέσσερις άλλοι άμαχοι τραυματίστηκαν. Και αυτούς τους «κυνηγούσαν drones», όπως ανέφερε ένας από τους επιζήσαντες.

«Τα FPV drones δεν εξαφανίζονται ποτέ, πετούν μονίμως πάνω από την πόλη», λέει ο Βάλερι Μπγιέλι, αναπληρωτής διοικητής της αστυνομίας του Μπέρισλαβ. Ενώ μιλάμε μαζί του σε ένα μικρό χωριό εκτός της εμβέλειας των drones, ο Μπγιέλι εκφράζει μία τρομερή υποψία του: «Στο Μπέρισλαβ κάνουν εξάσκηση – προπονούνται σε βάρος των αμάχων».

Στρατιωτικοί και πολιτικοί στόχοι

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τις στοχευμένες επιθέσεις εναντίον αμάχων. Τόσο οι ανώτεροι στρατιωτικοί αξιωματούχοι όσο και οι απλοί στρατιώτες είναι υποχρεωμένοι να διακρίνουν ανάμεσα σε στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους. Και πρέπει ακόμα φυσικά «να λαμβάνουν όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, προκειμένου να βλάπτουν όσο το δυνατόν λιγότερο γίνεται τον άμαχο πληθυσμό», τονίζει ο Βρετανός δικηγόρος Γουέιν Τζόρντας, ο οποίος ειδικεύεται στα εγκλήματα πολέμου και προσφέρει νομικές συμβουλές και στην ουκρανική δικαιοσύνη. «Τα drones δεν αποτελούν εξαίρεση».

Όταν πρόκειται για υψηλής ακρίβειας όπλα, όπως τα FPV drones, με τα οποία ο επιτιθέμενος μπορεί να δει καθαρά τον στόχο, «το περιθώριο για ατυχήματα, για τυχαίες βλάβες θα έπρεπε να είναι σαφώς μικρότερο», υπογραμμίζει ο νομικός. Όταν πλήττονται επανειλημμένως από τέτοια όπλα πολιτικοί στόχοι, τότε υπάρχει «μία πολύ πιο ξεκάθαρη βάση για εγκλήματα πολέμου».

Επιθέσεις από την άλλη πλευρά του Δνείπερου

Το ποιος ακριβώς βρίσκεται πίσω από τις επιθέσεις με drones δεν μπορεί να αποδειχθεί πέραν πάσης αμφιβολίας. Λαμβάνοντας όμως υπόψιν τη μέση εμβέλεια και την πιθανή τροχιά πτήσης των drones, η DW μπόρεσε να εντοπίσει από πού εκτοξεύτηκαν κατά πάσα πιθανότητα οι επιθέσεις: από την περιοχή γύρω από τις πόλεις Καχόβκα και Νόβα Καχόβκα, οι οποίες βρίσκονται απέναντι από το Μπέρισλαβ, στην αντίπερα όχθη του Δνείπερου – μία περιοχή όπου βρίσκονται πολλές ρωσικές μονάδες, οι οποίες είναι αποδεδειγμένο πως χρησιμοποιούν drones.

Μία από αυτές είναι η 10η Ειδική Ταξιαρχία, η οποία υπάγεται στη ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών GRU. Αν και λίγα είναι γνωστά για τη δράση της συγκεκριμένης μονάδας, ξέρουμε το εξής: τον περασμένο Ιούνιο η εισαγγελία της Χερσώνας διεξήγαγε έρευνα εναντίον ενός στρατιώτη της ταξιαρχίας, αφ' ότου κατέγραψε μία συνομιλία του στρατιώτη με έναν εκ των ανωτέρων του. Η κατηγορία είναι πως τον Μάιο του 2023 ο στρατιώτης επιτέθηκε σκοπίμως με drone σε δύο αμάχους στην περιοχή του Μπέρισλαβ.

Μία ρωσική μονάδα που επιχειρεί στην Καχόβκα είναι η 205η Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία. Τα μέλη της παραδέχονται σε συζητήσεις τους στη γνωστή πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram πως έχουν διεξάγει αρκετές επιθέσεις με drones στο Μπέρισλαβ, με τις περισσότερες από αυτές να έχουν ως στόχους οχήματα. Ένας από τους πιλότους αναφέρει στην ίδια πλατφόρμα πως δεν υπάρχουν καθόλου άμαχοι στην περιοχή. Κατά τον Γουέιν Τζόρντας με αυτό το σχόλιο ο Ρώσος στρατιώτης ενοχοποιεί τον εαυτό του, διότι δείχνει πως δεν προσπαθεί να αποφύγει τις απώλειες αμάχων. Αντιθέτως, de facto «αποφασίζει πως κάθε άτομο αποτελεί έναν θεμιτό στρατιωτικό στόχο».

Κυρώσεις στoυς παραγωγούς drones

Η εταιρεία Aero-Hit παράγει τώρα ένα νέο είδος drone, το "Weles” – το οποίο χρησιμοποιεί δοκιμαστικά μία άλλη ρωσική στρατιωτική μονάδα, το τάγμα εθελοντών BARS-33, που βρίσκεται στην όχθη του Δνείπερου απέναντι από το Μπέρισλαβ και το οποίο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Βλάντιμιρ Ζάλντο, διοικητή των ρωσικών κατοχικών αρχών στη Χερσώνα.

Η παραγωγή γίνεται στο Χαμπάροφσκ, μία πόλη στο Διαμέρισμα της Άπω Ανατολής της Ρωσίας. Η Aero-Hit έχει στενούς δεσμούς με τον Κόνσταντιν Μπάσιουκ, Ρώσο πολιτικό και ένθερμο υποστηρικτή της BARS-33. Ο Μπάσιουκ είναι επιπλέον ο εκπρόσωπος της Χερσώνας, ουκρανικής περιοχής που έχει προσαρτηθεί παράνομα, στο ρωσικό Συμβούλιο της Ομοσπονδίας στη Μόσχα.

Σε βάρος του Ρώσου πολιτικού έχουν επιβληθεί και κυρώσεις από τη Δύση, ενώ τον Ιούνιο το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις και σε βάρος της Aero-Hit με την αιτιολόγηση πως «τα drones Weles χρησιμοποιούνται εναντίον ουκρανικών στόχων από ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις που βρίσκονται στη Χερσώνα».

Ο επικεφαλής της εταιρείας, Βίκτορ Γιατσένκο, διαβεβαίωσε πάντως πως οι κυρώσεις αυτές δεν πρόκειται να επηρεάσουν την παραγωγή. Κύριος πελάτης για την αγορά αυτών των drones φαίνεται πως είναι το εθελοντικό τάγμα BARS-33. Σε κάθε περίπτωση, όταν η Aero-Hit βρέθηκε αντιμέτωπη με τα πορίσματα της παρούσας έρευνας, η εταιρεία αποκρίθηκε πως είναι «μία μη στρατιωτική επιχείρηση» και πως «δεν συνεργάζεται με το Υπουργείο Άμυνας».

Καμία επίσημη τοποθέτηση

Αν και η εξαγωγή ατράνταχτων συμπερασμάτων είναι αδύνατη, οι έρευνές μας καταδεικνύουν πως οι τρεις προαναφερθείσες στρατιωτικές μονάδες θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνες για τις επιθέσεις με drones στο Μπέρισλαβ.

Η DW ζήτησε από το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, τους πολιτικούς Βλάντιμιρ Ζάλντο και Κόνσταντιν Μπάσιουκ, το τάγμα εθελοντών BARS-33 και τους διαχειριστές δύο σχετικών καναλιών στο Telegram να πάρουν θέση σχετικά με τα πορίσματα των ερευνών. Κανένας από αυτούς δεν απάντησε τις ερωτήσεις μας.

Σύνταξη: Ματίας Μπέλινγκερ

Factchecking: Μπιργκίτα Σίλκε

Νομικός σύμβουλος: Φλόριαν Βάγκενκνεχτ

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Εδώ και δεκαετίες η ΕΕ κάθεται πάνω σε μία δημογραφική ωρολογιακή βόμβα, με τον μέσο όρο ηλικίας να μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο. Πάνω από το ένα πέμπτο του πληθυσμού της ΕΕ είναι 65 ετών ή άνω και μέχρι το 2050 το ποσοστό αναμένεται να αυξηθεί στο ένα τρίτο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποίησε πέρυσι πως το 2024 αποτελεί την πρώτη χρονιά στην ιστορία κατά την οποία οι άνω των 65 είναι περισσότεροι από τους ανηλίκους κάτω των 15 ετών.

Παρά τα έντονα μεταναστευτικά ρεύματα των τελευταίων δύο δεκαετιών η ήπειρος εξακολουθεί να χρειάζεται κι άλλους εργαζομένους, οι φόροι των οποίων θα συμβάλλουν στην κάλυψη του αυξανόμενου κόστους των συντάξεων. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν πως μέχρι το 2050 θα υπάρχουν στην Ευρώπη λιγότεροι από δύο εργαζόμενοι ανά συνταξιούχο – σήμερα η αντιστοιχία είναι τρεις προς ένας.

Την ίδια στιγμή οι δημόσιες συντάξεις ξεπερνούν ετησίως το 10% του ΑΕΠ σε 17 από τα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης – 16 εκ των οποίων βρίσκονται στη Δυτική Ευρώπη. Στην Ιταλία και την Ελλάδα οι συντάξεις κοστίζουν στα δημόσια ταμεία πάνω από το 16% του ΑΕΠ.

Αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης

Έτσι, πολλά κράτη της ΕΕ τροποποιούν τα δημόσια συνταξιοδοτικά τους συστήματα, αυξάνοντας για παράδειγμα την ηλικία συνταξιοδότησης – γεγονός που προκαλεί ενίοτε την οργισμένη αντίδραση του κόσμου, όπως στη Γαλλία. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα και από τη Γαλλία, σχεδιάζοντας να ανεβάσουν το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης στα 68 χρόνια.

«Οι Ολλανδοί άλλαξαν και αυτοί προσφάτως το συνταξιοδοτικό τους σύστημα, χωρίς όμως να έχουν ως τώρα τα επιθυμητά αποτελέσματα», δηλώνει στην DW ο Χανς φαν Μέερτεν, καθηγητής ευρωπαϊκού συνταξιοδοτικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. «Στη Γερμανία, το Βέλγιο, αλλά και πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, επίσης δεν θεωρώ πως έχουν γίνει οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Τα κράτη αυτά σκάβουν τα ίδια τους τάφους τους».

Ταυτοχρόνως, εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην αποταμιεύουν χρήματα σε ιδιωτικά ή επαγγελματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, πέρυσι μόλις το 23% των κατοίκων της ΕΕ συμμετείχε σε κάποιο επαγγελματικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, ενώ μόλις το 19% έχει κάποιο ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν.

Μία άλλη έρευνα της Insurance Europe διαπίστωσε πως το 39% των ερωτηθέντων δεν αποταμιεύει καθόλου για τη συνταξιοδότησή του – ένα ποσοστό που ήταν ακόμη υψηλότερο ανάμεσα στις γυναίκες και τους εργαζομένους άνω των 50 ετών. Πολλοί από όσους αποταμιεύουν πάντως εμφανίζονται απογοητευμένοι με την απόδοση των επενδύσεών τους.

Χαμηλές αποδόσεις και πληθωρισμός

«Κατά την προηγούμενη δεκαετία η συνταξιοδοτική κρίση της Ευρώπης επιδεινώθηκε πολύ εξαιτίας των επίμονα χαμηλών πραγματικών αποδόσεων, οι οποίες αδυνατούν να ξεπεράσουν τον πληθωρισμό», λέει στην DW ο Αρνό Χουντμόν, διευθυντής επικοινωνίας του επενδυτικού φορέα Better Finance. «Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία σαφή μείωση της αγοραστικής δύναμης των αποταμιευτών».

Μία ανάλυση του Φινλανδικού Κέντρου Συντάξεων διαπίστωσε πως οι ονομαστικές αποδόσεις των συντάξεων παγκοσμίως έφτασαν το 8% κατά μέσο όρο πέρυσι. Λαμβάνοντας όμως υπόψιν και τον πολύ υψηλό πληθωρισμό μετά την πανδημία – που κορυφώθηκε στο 10,6% τον Οκτώβριο του 2022 – το ποσοστό αυτό περιορίζεται μόλις στο 2%.

PEPP: Ένα -ατελές- θετικό μέτρο

Τον Μάρτιο του 2022 η ΕΕ εισήγαγε το Πανευρωπαϊκό Ατομικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν (PEPP), το οποίο επιτρέπει στους εργαζομένους να «χτίσουν» αποταμιεύσεις για τη συνταξιοδότησή τους και μπορεί να μεταφερθεί σε όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Μέχρι σήμερα όμως μόνο η Σλοβακία έχει θέσει σε εφαρμογή το πρόγραμμα.

«Το PEPP έχει θεσπιστεί εδώ και δυόμισι χρόνια», λέει ο φαν Μέερτεν. «Αλλά τα μεγάλα επενδυτικά funds λένε πως δεν έχουν την τεχνογνωσία για να διαθέσουν προϊόντα PEPP και ψάχνουν άλλους συνεταίρους».

Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς στα συνταξιοδοτικά συστήματα, το πρόβλημα είναι πως το PEPP είναι υπερβολικά περίπλοκο και περιοριστικό. Επιπλέον, παρουσιάζεται ως ανταγωνιστής των μεγάλων επενδυτικών funds όπως είναι η BlackRock ή η Fidelity, οι μεγαλύτεροι πελάτες των οποίων είναι τα μεγάλα συνταξιοδοτικά ταμεία της Ολλανδίας, της Νορβηγίας και της Γερμανίας, με δεκάδες εκατομμύρια Ευρωπαίους αποταμιευτές.

Ο φαν Μέερτεν υποστηρίζει πως το PEPP θα πρέπει να απλοποιηθεί, αλλά και να διασφαλιστεί ένα μεγαλύτερο περιθώριο ευελιξίας, καθώς αρκετές χώρες της ΕΕ δεν δίνουν στο νέο αυτό συνταξιοδοτικό σύστημα τα ίδια φορολογικά πλεονεκτήματα που αναγνωρίζουν σε άλλα αποταμιευτικά προϊόντα.

Αρκετές βιομηχανίες κρατών-μελών της Ένωσης – από τον χημικό και μεταλλευτικό κλάδο της Γερμανίας ως τον δημόσιο σιδηροδρομικό φορέα της Γαλλίας – έχουν δικά τους επαγγελματικά συνταξιοδοτικά συστήματα. Τα προγράμματα αυτά προσφέρουν μεταξύ άλλων συχνά τη δυνατότητα στους αποταμιευτές, ιδίως σε αυτούς που απασχολούνται στις πιο απαιτητικές θέσεις εργασίας, να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα.

Σημαντική η ευελιξία του συνταξιοδοτικού προγράμματος

Οι καταναλωτές ζητούν μεγαλύτερη ευελιξία στις επενδύσεις τους και την ηλικία συνταξιοδότησής τους. Η άνοδος εταιρειών όπως οι Robinhood και eToro, που επιτρέπουν στους χρήστες τους να διαχειρίζονται τις επενδύσεις τους από το κινητό τους τηλέφωνο, τείνουν να αντικαθιστούν τα δυσκίνητα και περίπλοκα συνταξιοδοτικά συστήματα ανά την Ευρώπη.

Οι παραδοσιακοί πάροχοι χρηματοδότησης αντιτείνουν πως τα apps επενδύσεων ενθαρρύνουν τους χρήστες να παίρνουν αχρείαστα ρίσκα, χωρίς να έχουν λάβει προηγουμένως τις απαραίτητες πληροφορίες – με αποτέλεσμα να ζημιώνονται οι μακροχρόνιες αποδόσεις των επενδύσεών τους. Οι υποστηρικτές των νέων αυτών επενδυτικών πλατφορμών ισχυρίζονται από την άλλη πλευρά πως με αυτόν τον τρόπο οι επενδύσεις απλοποιούνται, γίνονται οικονομικά πιο προσιτές, ενώ υπάρχει και μεγαλύτερη διαφάνεια.

Στο μέλλον είναι πιθανόν ολοένα και περισσότερες κυβερνήσεις της ΕΕ να επιτρέψουν στους εργαζομένους να μεταφέρουν μέρος των αποταμιεύσεών τους από το εκάστοτε δημόσιο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα απευθείας στο χρηματιστήριο. Αυτό συμβαίνει εξάλλου ήδη στη Σουηδία, όπου κατόπιν συλλογικών διαπραγματεύσεων τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία μπόρεσαν να εξασφαλίσουν χαμηλότερες χρεώσεις, επιτυγχάνοντας έτσι μεγαλύτερη ανάπτυξη των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων.

Ο φαν Μέερτεν πιστεύει πως οι εργαζόμενοι θα ήταν πολύ πιο πρόθυμοι να αποταμιεύσουν, εφ’ όσον είχαν μεγαλύτερο λόγο στη διαχείριση των επενδύσεών τους και στο πότε θα συνταξιοδοτηθούν.

«Θέλεις οι αποταμιεύσεις σου να εστιάζουν στην πράσινη μετάβαση; Θέλεις να επενδύσεις στο Ισραήλ ή όχι; Ας αφήσουμε το άτομο να διαλέξει μόνο του. Γιατί θα πρέπει τέτοια πράγματα να τα αποφασίζουν για μας οι συνδικαλιστικές οργανώσεις για παράδειγμα;», διερωτάται ο ειδικός αναφορικά με τα συνταξιοδοτικά προγράμματα που διαχειρίζονται τα συνδικάτα.

Ο Χουντμόν της Better Finance προειδοποιεί από την πλευρά του πως μεσοπρόθεσμα θα έρθει η ημέρα της κρίσης εξαιτίας της μετάβασης από τις δημόσιες στις ιδιωτικές συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις, για τις οποίες οι αποταμιευτές δεν είναι ακόμη έτοιμοι: «Είναι πολύ πιθανό η επόμενη γενιά Ευρωπαίων να συνταξιοδοτηθεί σαφώς φτωχότερη και αρκετά αργότερα συγκριτικά με τις προηγούμενες γενιές».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Τι δρόμος είναι αυτός; Από τη μια πλευρά έχει μόνο μονούς αριθμούς στα σπίτια και από την άλλη πλευρά και ζυγούς και μονούς. Στη μια πλευρά τα παράθυρα έχουν κουρτίνες, στην άλλη όχι. Στη μια πλευρά υπάρχουν αυτοκίνητα με λευκές πινακίδες κυκλοφορίας στην άλλη με κίτρινες.

Η λύση του μυστηρίου έγκειται στο ότι πρόκειται για ένα δρόμο που είναι σύνορο μεταξύ Γερμανίας και Ολλανδίας. Η μία πλευρά ανήκει στην πόλη Χερτσόγκενρατ και η άλλη πόλη λέγεται Κερκράντε.

«Ήμασταν ενωμένοι μέχρι το 1815, ήταν μια πόλη». λέει η δήμαρχος του Κερκράντε, Πέτρα Ντασέν στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Αλλά στη συνέχεια το Συνέδριο της Βιέννης χάραξε τα σύνορα εδώ και ξαφνικά οι οικογένειες διαλύθηκαν. Το ένα τμήμα ήταν ξαφνικά ολλανδικό και το άλλο γερμανικό», συμπληρώνει.

Στο Κερκράντε δεν υπάρχει σχεδόν κανένας κάτοικος που να μην είχε κάποια γιαγιά Γερμανίδα ή κάποιον Γερμανό θείο». Και το αντίστροφο. «Έχω έναν απίστευτα μεγάλο αριθμό Ολλανδών φίλων», λέει ο δήμαρχος του Χερτσόγκενρατ Μπένγιαμιν Φαντάβιαν. «Έχουμε πολλές οικογενειακές σχέσεις, γάμους μεταξύ ανθρώπων και από τις δύο χώρες, αυτό είναι φυσιολογικό για εμάς». Πολλοί άνθρωποι μιλούν και τις δύο γλώσσες και ταυτίζονται και με τις δύο χώρες. Στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου παρακολουθούν και τις δύο ομάδες ενθουσιασμένοι.

Απέκτησαν και ένα κοινό όνομα: Eurode

Σιγά-σιγά οι δύο πόλεις άλλαξαν τις τελευταίες δεκαετίες και έχουν έρθει πιο κοντά. Μάλιστα απέκτησαν και ένα κοινό όνομα: Eurode. Η πυροσβεστική διαθέτει τα πυροσβεστικά της οχήματα και στις δύο χώρες. Όποιος είναι μέλος της βιβλιοθήκης του Κερκράντε μπορεί να δανείζεται αυτόματα βιβλία στο Χερτσόγκενρατ και αντίστροφα. Το Eurode Business Center βρίσκεται ακριβώς στη μέση των εθνικών συνόρων και μάλιστα συμβαίνει το περίεργο οι ανδρικές τουαλέτες να είναι στη Γερμανία και οι γυναικείες στην Ολλανδία.

«Οι Ολλανδοί είναι πιο χαλαροί στις σχέσεις τους, οι άνθρωποι λένε αμέσως ‘εσύ’» εξηγεί η Στέφανι φαν ντεν Μπεργκ-Τένισεν. Και ξέρει καλά για ποιο πράγμα μιλάει, μια και είναι παντρεμένη με Ολλανδό. Είναι σύμβουλος επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα γερμανοολλανδικά σύνορα. Το γραφείο της είναι δίπλα στο γραφείο του συναδέλφου της Κορ Τσούντι που βρίσκεται στο Κερκράντε, ο οποίος όπως λέει: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζεται εδώ και όχι στις Βρυξέλλες ή κάπου αλλού».

Η δίδυμη πόλη

Αυτή η συνεργασία είναι σημαντική για τους κατοίκους. Τη μαθαίνουν από τα γενοφάσκια τους. Ωστόσο, δεν είναι όλα εύκολα. Και οι δύο πλευρές παλεύουν με καθημερινές απογοητεύσεις. «Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που λέμε ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε», εξηγεί η δήμαρχος Πέτρα Ντασέν. «Ό,τι κάνουμε το κάνουμε με πολλή αγάπη και αφοσίωση, συνεχίζουμε αυτό που ήδη έχουμε, αλλά δεν κάνουμε το αποφασιστικό βήμα για την επίτευξη του επόμενου επιπέδου ολοκλήρωσης. Για παράδειγμα, την επίσημη ίδρυση δίγλωσσου παιδικού σταθμού. Το έχουμε εξετάσει, αλλά δεν γίνεται, οι εθνικοί νόμοι δεν το επιτρέπουν. Αυτό έχει να κάνει με τα επαγγελματικά πτυχία».

Γι' αυτό και η ίδια και ο Γερμανός συνάδελφός της Φαντάβιαν είχαν την ιδέα να υποβάλουν αίτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση για μια διασυνοριακή ευρωπαϊκή δίδυμη πόλη: «Έτσι οι εθνικοί νόμοι θα μπορούσαν να ανασταλούν σε κάποιο βαθμό. Θα ήταν μια δοκιμή για να δουν εάν λειτουργεί» Από όσο γνωρίζει, αυτή θα ήταν η πρώτη πρωτοβουλία αυτού του είδους μέσα στην ΕΕ. «Οι δύο πόλεις μας ως ένα ευρωπαϊκό εργαστήριο δοκιμών. Αυτό ζητάμε», λέει ο Φαντάβιαν περιγράφοντας το σχέδιο. Μια πρωτοποριακή ευρωπαϊκή ιδέα που μέσα στους επόμενους μήνες θα φανεί εάν μπορεί να γίνει πράξη.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου

Η θέση του Επιτρόπου στην ΕΕ είναι ασφαλώς η πιο σημαντική επιλογή για τις σχέσεις των εθνικών κυβερνήσεων με τις Βρυξέλλες. Με τις εισηγήσεις του ο Επίτροπος συνδιαμορφώνει ευρωπαϊκή πολιτική. Με την ψήφο του (στο Κολέγιο των Επιτρόπων) επηρεάζει τις ζωές όλων μας. Με την παρουσία του μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο ή και να επιδεινώσει την εικόνα της Ευρώπης στο εκάστοτε εθνικό ακροατήριο.

Υπάρχει όμως μία παρεξήγηση, που πρέπει να διευκρινιστεί εξαρχής: Ο Επίτροπος δεν είναι εκπρόσωπος της χώρας του στις Βρυξέλλες. Αυτός ο ρόλος ανήκει στους υπουργούς που συμμετέχουν σε τακτική βάση στο Συμβούλιο Υπουργών για θέματα της αρμοδιότητάς τους και ασφαλώς στον πρωθυπουργό, που δίνει το παρών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ο Επίτροπος δεν εκπροσωπεί ούτε το εθνικό συμφέρον, ούτε την κυβέρνηση που τον έχει προτείνει. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει: εκπροσωπεί το κοινοτικό συμφέρον απέναντι στη χώρα του, αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

Γι αυτό άλλωστε η Ιδρυτική Συνθήκη της ΕΕ προβλέπει ρητώς (άρθρο 17) ότι «η Επιτροπή προάγει το κοινό συμφέρον της Ένωσης» και «ασκεί τα καθήκοντά της με πλήρη ανεξαρτησία», ενώ τα μέλη της «δεν επιζητούν, ούτε δέχονται υποδείξεις από κυβερνήσεις, θεσμικά όργανα, λοιπά όργανα ή οργανισμούς».

Θωρία και πράξη

Το πιο απλό και αυτονόητο παράδειγμα: Εάν η Κομισιόν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μία χώρα δεν συμμορφώνεται με το κοινοτικό δίκαιο και αποφασίσει να εκκινήσει εναντίον της διαδικασία «επί παραβάσει της Συνθήκης», για τον Επίτροπο που προέρχεται από τη συγκεκριμένη χώρα είναι νομικά αδύνατο, αλλά και πολιτικά ανέφικτο να αποτρέψει μία προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Κατά καιρούς η Κομισιόν έχει προσφύγει εναντίον πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, μεταξύ άλλων και κατά της Γερμανίας.

Θα πείτε, βέβαια: Τηρούνται πάντοτε τα όσα θεωρητικώς προβλέπονται; Δεν υπάρχουν παραδείγματα, στα οποία ένας Επίτροπος κατηγορήθηκε ότι προωθεί τα συμφέροντα της χώρας του; Ασφαλώς υπάρχουν. Αλλά ο συντριπτικός κανόνας είναι διαφορετικός. Όχι μόνο στη νομική θεωρία, αλλά και στην πολιτική πρακτική. Παράδειγμα: Ως Επίτροπος Προϋπολογισμού ο Γερμανός Γκίντερ Έτινγκερ όχι μόνο είχε επισημάνει επανειλημμένα πόσο ωφελείται η Γερμανία από την ΕΕ και την ενιαία αγορά, αλλά είχε επικρίνει και δημοσίως την κυβέρνηση Μέρκελ γιατί καθυστερούσε σημαντικές αποφάσεις στις Βρυξέλλες. Και αυτό παρ' ότι Μέρκελ και Έτινγκερ προέρχονται από το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CDU), που εκείνη την εποχή κυβερνούσε στο Βερολίνο.

Άλλο παράδειγμα: Όταν το 2019 ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν είχε προτείνει τον Λάζντο Τροτσάνι για την πρώτη Κομισιόν της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και το Ευρωκοινοβούλιο αντελήφθη ότι ο Τροτσάνι, ως υπουργός Δικαιοσύνης, ήταν από τους στυλοβάτες της αυταρχικής διακυβέρνησης Όρμπαν και κατά συνέπεια δεν θα μπορούσε να εκπροσωπήσει αξιόπιστα το κοινοτικό συμφέρον, τον «έκοψε» με συνοπτικές διαδικασίες. Μάλιστα η υποψηφιότητα Τροτσάνι δεν έφτασε καν στην Ολομέλεια της Ευρωβουλής, αλλά απορρίφθηκε ήδη στο πρώτο στάδιο της διαβούλευσης από την Επιτροπή Νομικών Υποθέσεων.

Δύσκολη η διαδικασία στην Ευρωβουλή

Σε αυτό το σημείο θα χρειαστεί προσοχή και η υποψηφιότητα του Απόστολου Τζιτζικώστα, ο οποίος ακόμη δεν είναι τόσο γνωστός σε ευρωπαϊκό επίπεδο- με εξαίρεση ασφαλώς τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιφερειών, στην οποία και προήδρευε επί διόμισι χρόνια. Υπενθυμίζεται ότι το 2014, όταν η Φεντερίκα Μογκερίνι επρόκειτο να οριστεί Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, δέχθηκε έντονη κριτική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την αιτιολογία ότι «δεν διαθέτει επαρκή εμπειρία», αν και ήδη είχε διατελέσει επικεφαλής της ιταλικής αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΝΑΤΟ, αλλά και υπουργός Εξωτερικών για λίγους μήνες.

Τελικά οι ευρωβουλευτές ενέκριναν την υποψηφιότητα Μογκερίνι. Αποτελεί όμως πλέον παράδοση για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να «κόβει» τουλάχιστον έναν, αν όχι δύο υποψηφίους για την Κομισιόν. Συντρέχουν ουσιαστικοί λόγοι για μία τόσο αυστηρή στάση, αλλά ενίοτε παίζει ρόλο και η εγρήγορση των ευρωβουλευτών να υπενθυμίζουν τον θεσμικό ρόλο τους και την υποχρέωσή τους να ελέγχουν την εκτελεστική εξουσία. Την περασμένη φορά την «πλήρωσε» ο Ούγγρος Λάζντο Τροτσάνι, αλλά και η Ρουμάνα Ροβάνα Πλαμπ.

Αυτή τη φορά είναι βέβαιο ότι όποιος διεκδικεί για πρώτη φορά χαρτοφυλάκιο θα δεχθεί πολλές και επιθετικές ερωτήσεις από τους ευρωβουλευτές στο Στρασβούργο. Ιδιαίτερα σε μία συγκυρία, κατά την οποία οι ακροδεξιές και αντι-συστημικές ομάδες ενισχύονται και ανταγωνίζονται μεταξύ τους σε ζήλο για να αποδυναμώσουν τις φιλο-ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις.

Σε πρόσφατη έκθεσή του σχετικά με υποτιθέμενες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων των μεταναστών από συνοριοφύλακες, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA), αρχή που εποπτεύει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση, διατυπώνει σοβαρές κατηγορίες εναντίον κρατών-μελών όπως η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Κροατία.

Ο Οργανισμός διαπιστώνει πως τυχόν παραβιάσεις εκ μέρους των συνοριοφυλάκων σε βάρος μεταναστών, αιτούντων άσυλο και ανθρώπων που έχουν παρανόμως διαβεί τα σύνορα, οδηγούν «μονάχα λίγες φορές» σε πειθαρχικές κυρώσεις ή ποινικές καταδίκες. Τα πορίσματα της έκθεσης βασίζονται σε αναφορές και καταγγελίες ανθρωπιστικών οργανώσεων και υπηρεσιών του ΟΗΕ.

«Παρ’ ότι πολλές αναφορές φαίνονται αξιόπιστες, πολλά περιστατικά δεν ερευνώνται. Και όταν ξεκινά μία ποινική έρευνα, συχνά διακόπτεται προτού απαγγελθούν κατηγορίες», επικρίνει ο FRA στην έκθεση. Πάντως, ο Οργανισμός δεν διεξήγαγε δικές του έρευνες, αλλά βασίστηκε σε αναφορές τρίτων που «φαίνονται αξιόπιστες».

Σπανίως επιβάλλονται ποινές

Σύμφωνα με τον FRA μεταξύ 2020 και 2023 κινήθηκαν πειθαρχικές διαδικασίες κατά συνοριοφυλάκων σε 188 περιπτώσεις σε 16 κράτη-μέλη. Ωστόσο, μόλις σε 8 περιπτώσεις κατέληξε η διαδικασία στην επιβολή πειθαρχικής ποινής: τέσσερις φορές στην Ουγγαρία, τέσσερις φορές στην Κροατία.

Κατά το ίδιο διάστημα ξεκίνησαν και 84 ποινικές διαδικασίες εναντίον συνοριοφυλάκων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ – μόλις τρεις από αυτές κατέληξαν σε καταδίκη. Η Ελλάδα είναι η χώρα όπου έχουν γίνει οι περισσότερες καταγγελίες – σύμφωνα όμως με τον Οργανισμό δεν κινήθηκε ούτε πειθαρχική ούτε ποινική διαδικασία σε βάρος οποιουδήποτε αξιωματούχου.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει επικρίνει πέντε περιπτώσεις διαδικασιών στην Ελλάδα, την Κροατία και την Ουγγαρία που δεν ερευνήθηκαν διεξοδικά, δεν εξετάστηκαν μάρτυρες, δεν τέθηκαν ερωτήματα στους ζημιωθέντες και δεν δόθηκε πρόσβαση στα αποδεικτικά τεκμήρια.

Δυσκολίες κατά τις έρευνες

Στην έκθεσή του ο FRA αναγνωρίζει πως οι έρευνες είναι συχνά δύσκολες στην πράξη, καθώς πολλές φορές δεν μπορούν να τεθούν ερωτήματα στους μάρτυρες και τα θύματα, ή πάλι αυτοί δεν θέλουν να καταθέσουν ή έχουν εγκαταλείψει τη χώρα όπου διεξάγεται η διαδικασία που τους αφορά. Αρκετές φορές είναι επίσης δύσκολη και η ανάκριση συγκεκριμένων συνοριοφυλάκων που φέρονται να έχουν κακομεταχειριστεί τους μετανάστες στα σύνορα.

Το 2020 το ΕΔΔΑ είχε κρίνει πως δεν είναι όλες οι επαναπροωθήσεις, γνωστές και ως "pushbacks”, παράνομες – μπορεί έτσι ενίοτε νομίμως ένας μετανάστης να επιστρέψει σε μία χώρα όπου δεν απειλείται να διωχθεί ή να υποστεί βασανιστήρια και απάνθρωπη μεταχείριση.

Τον Ιούνιο πάντως η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες επέκρινε και αυτή την Ελλάδα, για το γεγονός ότι δεν προχωρούν οι έρευνες σχετικά με το ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου, όπου πνίγηκαν 600 μετανάστες – μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν νεότερα σχετικά με την εξέλιξη της διαδικασίας.

Η ΕΕ να πιέσει για την επιτάχυνση των διαδικασιών

Εν κατακλείδι η έκθεση του FRA καλεί σε δέκα διαφορετικά σημεία τα κράτη-μέλη να παίρνουν πιο σοβαρά τις ποινικές διώξεις για εγκλήματα που τελέστηκαν στα σύνορα, να επιταχύνουν τις έρευνες και να συνεργάζονται καλύτερα με τους δικηγόρους και τους καταγγέλλοντες.

Τα κράτη θα μπορούσαν για παράδειγμα να υποχρεώνουν τους αξιωματούχους τους στα σύνορα να έχουν GPS-Trackers ή να παρακολουθούν την πορεία των επιχειρήσεών τους με τη βοήθεια δεδομένων από τα κινητά τους τηλέφωνα. Η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρει την ευθύνη για την τήρηση των κανονισμών γύρω από τη φύλαξη των συνόρων στον χώρο Σένγκεν. Η Επιτροπή θα μπορούσε από την πλευρά της να ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να προβαίνουν στις απαραίτητες έρευνες για το εκάστοτε περιστατικό, αλλά και να ελέγχει την κατανομή των κονδυλίων για τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης.

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε υπόψιν την έκθεση», δήλωσε η εκπρόσωπος της Επιτροπής σε θέματα μετανάστευσης, Ανίτα Χίπερ, επισημαίνοντας ακόμα πως «όλα τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό και διεθνές κανονιστικό πλαίσιο».

Έντονη κριτική για τις συνθήκες στη Σάμο

Πέραν της έκθεσης του FRA και η Διεθνής Αμνηστία έχει επισημάνει υποτιθέμενες παραβιάσεις στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο κέντρο υποδοχής προσφύγων της Σάμου. Στον καταυλισμό αυτόν οι ελληνικές αρχές φέρονται να κρατούν ανθρώπους «αυθαίρετα και κατά παράβαση των νόμων», με τις συνθήκες διαβίωσης να θυμίζουν «συνθήκες κράτησης», σύμφωνα με την ανθρωπιστική οργάνωση.

Πριν από κάποια χρόνια, αφ’ ότου κάηκε ο καταυλισμός στη Μόρια της Λέσβου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε δώσει 270 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα για την ανέγερση νέων, «κλειστών» κέντρων υποδοχής. Η Ανίτα Χίπερ, η εκπρόσωπος της Επιτροπής, σχολίασε επ’ αυτού πως θα υπάρξει στενότερη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Ελλάδας, προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες στις προσφυγικές δομές.

Η ΕΕ βασίζεται στο νέο σύμφωνο μετανάστευσης, το οποίο πρόκειται να εισαγάγει νέα πρότυπα για τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου και την κατανομή των αιτούντων άσυλο στα κράτη-μέλη. Στην πράξη το σύμφωνο αυτό προβλέπει την ύπαρξη κλειστών κέντρων υποδοχής χωρητικότητας περίπου 30.000 ατόμων, τα οποία θα βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης και απ’ όπου θα μπορούν να απελαύνονται απευθείας οι μετανάστες που δεν έχουν πιθανότητες να λάβουν άσυλο. Και η δομή στη Σάμο αποτελεί στην πραγματικότητα κάτι σαν ένα πιλοτικό πρότζεκτ για την ανέγερση και τη δοκιμή τέτοιων καταυλισμών.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς

Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μιλώντας χθες στη Ριζούντα το Πόντου που είναι τόπος της καταγωγής του και αναφερόμενος στη Γάζα, έμμεσα απείλησε να επιτεθεί στο Ισραήλ. «Όπως μπήκαμε στο Καραμπάχ και στη Λιβύη, έτσι θα τους κάνουμε το ίδιο στο Ισραήλ», δήλωσε. «Μόνο που εμείς πρέπει να είμαστε δυνατοί για να μπορέσουμε να κάνουμε αυτά τα βήματα».

Άμεση ήταν η απάντηση του Ισραηλινού υπουργού Εξωτερικών Ισραέλ Κατς. «Ο Ερντογάν ακολουθεί τα βήματα του Σαντάμ Χουσεΐν και απειλεί να επιτεθεί στο Ισραήλ. Απλώς πρέπει να θυμάται τί συνέβη εκεί και πώς τελείωσε» ανέφερε στην σχετική ανάρτηση, υπονοώντας πιθανώς και ανάμειξη του αμερικανικού παράγοντα.

Σύγκριση με τους ναζί

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε σήμερα σε υψηλότερους τόνους αναφέροντας: «Όπως τελείωσε ο γενοκτόνος Χίτλερ, έτσι θα τελειώσει και ο γενοκτόνος Νετανιάχου. Όπως οι γενοκτόνοι Ναζί λογοδότησαν, έτσι θα λογοδοτήσουν και αυτοί που προσπάθησαν να καταστρέψουν τους Παλαιστίνιους. Η ανθρωπότητα θα σταθεί στο πλευρό των Παλαιστινίων. Δεν θα καταστρέψετε τους Παλαιστίνιους».

Στο μεταξύ, ο ένας μετά τον άλλον, Τούρκοι αξιωματούχοι επικροτούν τη σκληρή στάση Ερντογάν απέναντι στο Ισραήλ. Μεταξύ άλλων ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, αναφέρει σε ανάρτηση του ότι «ο πρόεδρός μας έχει γίνει η φωνή της συνείδησης της ανθρωπότητας. Οι διεθνείς σιωνιστικοί κύκλοι, ιδιαίτερα το Ισραήλ, που θέλουν να καταστείλουν αυτή τη δίκαιη φωνή, βρίσκονται σε υψηλό συναγερμό. Η ιστορία τελειώνει με τον ίδιο τρόπο για όλους τους γενοκτόνους και τους υποστηρικτές τους».

Στην ομιλία του στην Ριζούντα ο Τούρκος πρόεδρος αποκάλυψε ότι προσκάλεσε τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς στην Τουρκία, αλλά εκείνος δεν απάντησε. Ο Ερντογάν πρότεινε ο Αμπάς να ζητήσει συγγνώμη και στη συνέχεια πρόσθεσε: «Ακόμα περιμένουμε. Για να δούμε αν θα τα καταφέρει, αλλιώς θα διαχειριστούμε τη διαδικασία ανάλογα». Ωστόσο, σε μια σημερινή εξέλιξη, ο Πρεσβευτής της Παλαιστίνης στην Τουρκία Φαέντ Μουσταφά δήλωσε ότι συνεχίζονται οι συνομιλίες για την επίσκεψη του Προέδρου Αμπάς, κατά την οποία αναμένεται να εκφωνήσει ομιλία στο τουρκικό Κοινοβούλιο.

Δεν θα παρίσταται ο πρόεδρος Ερντογάν στην Διάσκεψη για την Ειρήνη στην Ουκρανία που πραγματοπείται αυτό το Σαββατοκύριακο στο θέρετρο του Μπούργκενστοκ στην Ελβετία. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του τουρκικού υπ. Εξωτερικών, την Τουρκία θα εκπροσωπήσει ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ο οποίος, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές, θα εκφράσει την ετοιμότητα της Άγκυρας να υποστηρίξει τις διεθνείς προσπάθειες για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Οι ίδιες πηγές ανέφεραν μάλιστα ότι ο Φιντάν κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση της Διάσκεψης θα υποστήριζε ότι ο καταστροφικός αντίκτυπος της σύγκρουσης στην Ουκρανία αυξάνεται και ότι οι αρνητικές συνέπειές της σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο βαθαίνουν.

Η τουρκική πλευρά τονίζει δε ότι ο κίνδυνος εξάπλωσης του πολέμου και προσφυγής σε όπλα μαζικής καταστροφής αυξάνεται και ότι η Τουρκία υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.

Φιντάν: Εξαιρετικά καλή η σχέση με τη Ρωσία

Η Άγκυρα θεωρεί ότι λόγω του διαμεσολαβητικού της ρόλου με τη Ρωσία υλοποιήθηκε η Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά το 2022 και ζητά άμεσο τέλος του πολέμου μέσω διπλωματίας διαπραγματεύσεων.

Πάντως ο Χακάν Φιντάν, που είχε συνάντηση με τον πρόεδρο Πούτιν πριν από λίγες ημέρες στη Μόσχα, δήλωσε ότι οι τουρκορωσκές σχέσεις πηγαίνουν «εξαιρετικά καλά» και ότι Πουτιν και Ερντογάν θα συναντηθούν τον Ιούλιο στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού της Σαγκάης.

Ο Τούρκος πρόεδρος επέστρεψε στο μεταξύ από την Σύνοδο των G7 στην Απουλία, όπου κάθισε δίπλα από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπάιντεν χωρίς να υπάρξει πάντως κανονική συζήτηση. Συζήτησε το θέμα της Γαζας και με τον Σεΐχη των Εμιράτων αλλά και με τον πρόεδρο της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα και ζήτησε από τις χώρες των G7 μια πιο δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς και ρεαλιστική προσέγγιση για την επίλυση παγκόσμιων προβλημάτων και περιφερειακών συγκρούσεων.

Η Τουρκία θα είναι ο πρώτος σταθμός του αμερικανού διπλωμάτη σε μια περιοδεία που θα κρατήσει μια εβδομάδα και που θα τον οδηγήσει από την Τουρκία στην Ελλάδα, και σε άλλες 7 χώρες της περιοχής.Βασικά θέματα στις επαφές του θα είναι, όπως ανέφερε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «η συνεχιζόμενη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ κατά της Χαμάς μετά την 7η Οκτωβρίου, τα επείγοντα μέτρα για την αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα και η απελευθέρωση των υπόλοιπων ομήρων»

Η επίσκεψη στην Τουρκία εκ των πραγμάτων είναι περίπλοκη, καθώς γύρω από τον πόλεμο στη Γάζα, περιστρέφεται μια σειρά από διμερή θέματα μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον που βρίσκονται σε διαδικασία μιας δύσκολης διαπραγμάτευσης, όπως η αργή διαδικασία έγκρισης της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και η επίσης αργή διαδικασία για την προμήθεια τω F-16. Όπως αναφέρει ο τουρκικός τύπος σήμερα, «ασφαλώς, στο τραπέζι των συζητήσεων με τον Μπλίνκεν θα τεθούν και θέματα, όπως το να μην διαταράξουν οι ΗΠΑ την ισορροπία των εξοπλισμών στο Αιγαίο.» Οι κυρίως συζητήσεις του Μπλίνκεν και της αντιπροσωπείας του, με την τουρκική πλευρά θα γίνουν αύριο Σάββατο. Για την πιθανή συνάντηση με τον τούρκο πρόεδρο δεν υπάρχει επιβεβαίωση ωστόσο, ο Ερντογάν θα βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη για να παραστεί σε δυο εκδηλώσεις.

Επόμενος σταθμός του Μπλίνκεν τα Χανιά

Πάντως το παζάρι της Άγκυρας για τη Σουηδία θα συνεχιστεί. Ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος, Ομέρ Τσελίκ, δήλωσε χθες ότι το επόμενο βήμα για τη Σουηδία έγκειται στη βούληση του τουρκικού Κοινοβουλίου προσθέτοντας ότι το θέμα της Σουηδίας δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με τα F-16. Οι σύμμαχοι μας στο ΝΑΤΟ θα πρέπει να συμβάλουν στην άμυνά μας και να μην υιοθετούν μια στάση που θα δημιουργούσε κενό στην άμυνα ολόκληρου του ΝΑΤΟ».

Τούρκοι αναλυτές βλέπουν στο ταξίδι του Μπλίνκεν στην περιοχή το αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί με την πιθανότητα επέκτασης της κρίσης στη Γάζα στις χώρες της περιοχής και στο ζήτημα της Ουκρανίας. Ειδικά για την παρουσία του Μπλίνκεν στην Άγκυρα βλέπουν την πρόθεση των Αμερικανών να εμποδίσουν την ευθυγράμμιση της Άγκυρας με την Τεχεράνη. Ωστόσο επισημαίνουν επίσης ότι η επίσκεψη Μπλίνκεν από την Τουρκία στην Ελλάδα σηματοδοτεί επίσης την πρόθεση των ΗΠΑ να συνεχίσουν τη διαδικασία εξομάλυνσης τόσο στο Κυπριακό όσο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Ουσιαστικά απούσα από την έστω και προσωρινή ειρηνευτική διαδικασία για τη Λωρίδα της Γάζας, η Τουρκία συνεχίζει να διατηρεί την ακραία επιθετική ρητορική της έναντι του Ισραήλ.

Κι αυτό παρά το γεγονός ότι από χθες, Παρασκευή, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η διαδικασία απελευθέρωσης και ανταλλαγής ομήρων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Για κάθε έναν όμηρο που απελευθερώνει η Χαμάς, το Ισραήλ αποφυλακίζει τρεις Παλαιστινίους.

«To Ισραήλ διαπράττει έγκλημα πολέμου στη Γάζα, εμποδίζοντας την πρόσβαση σε ηλεκτρισμό, νερό και τρόφιμα στους κατοίκους του πολιορκημένου θύλακα. Προσπαθεί να αποτρέψει τον λαό στη Γάζα να ακουστεί, διακόπτοντας την επικοινωνία του με το εξωτερικό», ακούγεται στο μεταξύ να λέει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του για την Σύνοδο Κορυφής Διεθνούς Στρατηγικής Επικοινωνίας, που διοργάνωσε η Διεύθυνση Επικοινωνίας της Τουρκικής Προεδρίας στην Κωνσταντινούπολη.

Με φόντο τις δημοτικές εκλογές του Μαρτίου

Στον ίδιο τόνο κινείται και ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, ο οποίος σε ομιλία του στην ίδια εκδήλωση παρότρυνε τη Δύση να μείνει μακριά από τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ. Όπως τόνισε: «οποιαδήποτε υπό όρους ή άνευ όρων υποστήριξη στο Ισραήλ είναι μια λευκή επιταγή για τη δολοφονία περισσότερων Παλαιστινίων»

Αναλυτές επισημαίνουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος εν όψει των κρίσιμων δημοτικών εκλογών που θα διεξαχθούν τον Μάρτιο, θα διατηρήσει τους υψηλούς τόνους κατά του Ισραήλ, ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, προκειμένου να ενισχύσει την συσπείρωση του μουσουλμανικού ακροατηρίου του στο εσωτερικό.

Την ίδια ώρα ομως, σύμφωνα με εκτιμήσεις, μετά τις δημοτικές εκλογές δεν αποκλείεται να σταματήσει την επιθετική ρητορική του κατά του Ισραήλ, χώρας με την οποία η Τουρκία έχει έρθει κοντά τα τελευταία χρόνια για γεωστρατηγικούς αλλά και ενεργειακούς λόγους.

Νοέμβριος 2013, Βερολίνο. Ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς συναντά τη «σιδηρά» καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ από τους Χριστιανοδημοκράτες με θέμα τη λήψη δημοσιονομικών μέτρων και την πορεία του «ελληνικού προγράμματος». Τα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης έφεραν τις ελληνογερμανικές σχέσεις στο ναδίρ. Έχουν μεσολαβήσει έκτοτε πολλά: παρολίγον Grexit, άνοδος και πτώση του ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα, δημοψήφισμα, σκληρή προσαρμογή και έξοδος από τα μνημόνια, δύο κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας. Πολλά έχουν αλλάξει έκτοτε και στη Γερμανία. Από την περίοδο Μέρκελ, η Γερμανία πέρασε σε μια εποχή συγκυβέρνησης Σοσιαλημοκρατών-Πρασίνων, Φιλελευθέρων με προσφυγικό, πανδημία, δύο πολέμους στη γειτονιά της Ευρώπης και μια πολυεπίπεδη Zeitenwende (αλλαγή εποχής).

Νοέμβριος 2023, Βερολίνο. «Η Ελλάδα μοιάζει να είναι μια άλλη χώρα». Αυτό ήταν το μήνυμα που εξέπεμψαν από το Ίδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ των Χριστιανοδημοκρατών τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρώην πρόεδρος της γερμανικής βουλής Νόρμπερτ Λάμερτ και ο επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών Φρίντριχ Μερτς. Η Ελλάδα «είναι από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ευρώπη πλέον», μια χώρα «εξαιρετικά ενδιαφέρουσα για επενδύσεις» όπως είπε ο Λάμερτ, στην οποία αξίζουν συγχαρητήρια κατά τον Μερτς. Η επανεκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη «αποτελεί μεγάλη επιτυχία, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για τους Χριστιανοδημοκράτες και για την Ευρώπη», ανέφερε χαρακτηριστικά με το βλέμμα στραμμένο στις ευρωεκλογές της άνοιξης. Ειλικρινή συγχαρητήρια, τα οποία πριν από δέκα χρόνια σπάνιζαν ακόμη και μεταξύ αδελφών κομμάτων.

«Συγγνώμη» για τα περί Grexit

Ενδιαφέρον όμως από ιστορική άποψη είχε χθες βράδυ και η εκ των υστέρων «συγγνώμη» του Φρίντριχ Μερτς, όταν παραδέχθηκε ότι δεν θα απέκλειε στο παρελθόν μια προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, σύμφωνα με πρόταση του τότε υπ. Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αν και ο ίδιος δεν είχε τότε ενεργό ρόλο στην πολιτική. «Θα ήταν όμως λάθος», παραδέχθηκε. Ως προς την τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, θυμάται ότι «έκανε τα πράγματα εξαιρετικά περίπλοκα» προκειμένου να επανέλθει η Ελλάδα σε τροχιά σταθερότητας.

Το 2015, από το οποίο δεν απέχουμε πολύ, «η Ελλάδα βρισκόταν στο χείλος μιας τεράστιας καταστροφής» σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, κάνοντας λόγο για μια «χαμένη δεκαετία», η οποία θα πρέπει να αναπληρωθεί. Για τη δική του διακυβέρνηση από το 2019, ανέφερε ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα ως προς τον αρχικό στόχο που ήταν η επιστροφή στην κανονικότητα. «Επόμενος στόχος μας είναι πώς θα επιτευχθεί περισσότερη σύγκλιση με την Ευρώπη».

Αιχμές για τις συνθήκες διαβίωσης μεταναστών

Από τη συζήτηση στο Βερολίνο δεν θα μπορούσε να λείψει το μεταναστευτικό. Άλλωστε και στη Γερμανία το θέμα βρίσκεται στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας.Ο Έλληνας πρωθυπουργός παρουσίασε τη δική του προσέγγιση για το μεταναστευτικό, μιλώντας για «καταστροφική κατάσταση» που παρέλαβε όταν ανήλθε στην εξουσία με το κόμμα του», για «εργαλειοποίηση» του μεταναστευτικού στον Έβρο από την Τουρκία αλλά και για «διαχείριση» πλέον των μεταναστευτικών ροών, ζητώντας «νόμιμες οδούς», «συμφωνίες με τρίτες χώρες» και «μια πολιτική επιστροφών». Και πρωτίστως ευρωπαϊκά χρήματα.

Σημεία στα οποία δεν διαφώνησε καθόλου ο Φρίντριχ Μερτς, σημειώνοντας μάλιστα ότι χρειάζεται περαιτέρω ενίσχυση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕκαθώς και ενίσχυση της Frontex. Ωστόσο ως προς τις ελληνικές πρακτικές αρκέστηκε να σχολιάσει ότι η «Ελλάδα πράττει κάτι που είναι καλό για την ίδια», αποφεύγοντας οποιαδήποτε αναφορά σε «παράνομες επαναπροωθήσεις» ή «pushback» προσφύγων και μεταναστών στα ανοιχτά του Αιγαίου, για τα οποία γράφονται πολλά τα τελευταία χρόνια στον διεθνή και γερμανικό Τύπο. Υπογράμμισε όμως ότι οι υψηλοί αριθμοί αφίξεων, «δεν επιτρέπουν στη Γερμανία» να προχωρήσει σε «επιστροφές» μεταναστών στην Ελλάδα, εξαιτίας των συνθηκών διαβίωσης («humanitarian standards») που επικρατούν στα προσφυγικά κέντρα. Μια φιλική αλλά σαφής υπόμνηση για τους γερμανικούς ενδοιασμούς – και της αξιωματικής αντιπολίτευσης- ως προς ζητήματα που σχετίζονται με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα.

«Σημαντικό για το ΝΑΤΟ Ελλάδα και Τουρκία να συνομιλούν»

Από το Βερολίνο όμως ακούστηκαν το βράδυ της Δευτέρας και σημαντικές διατυπώσεις προς την Άγκυρα και όχι μόνο: «Διαφωνώ απολύτως με τα σχόλια του Προέδρου Ερντογάν για τη Χαμάς», ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας ταυτόχρονα όμως, ότι όλο αυτό «δεν αποτελεί λόγο για να μην τον υποδεχτούμε στην Ελλάδα», ενόψει της επικείμενής συνάντησής τους για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στις 7 Δεκεμβρίου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε την ανάγκη καλών διμερών σχέσεων με την Τουρκία.

«Στο τέλος της ημέρας όλοι έχουμε συμφέρον ώστε αυτή η διαμάχη να μην οδηγηθεί σε κλιμάκωση» ανέφερε, με τον Φρίντριχ Μερτς να είναι απολύτως σύμφωνος και συμπληρώνοντας από την πλευρά του ότι ακριβώς με το ίδιο σκεπτικό «είναι λογική μια συνάντηση Σολτς-Ερντογάν» στο τέλος της εβδομάδας στο Βερολίνο. Όπως είπε, ούτε η Τουρκία «έχει συμφέρον για μια κλιμάκωση στην περιοχή», δεδομένου ότι «υποφέρει» από εσωτερικά οικονομικά προβλήματα. Από εκεί και πέρα σε κάθε περίπτωση χαρακτήρισε την περιοχή της ΝΑ Μεσογείου ως «περίπλοκη γειτονιά» με δύο νατοϊκούς εταίρους, την Ελλάδα και την Τουρκία «που πρέπει να συνομιλούν και να επικοινωνούν».